Insecten hebben geen centraal zenuwstelsel, een voorwaarde om pijn te kunnen voelen. Daarom nemen wetenschappers aan dat insecten in ieder geval niet hetzelfde gevoel hebben als zoogdieren. Onderzoek toont aan dat insecten zich wel bewust zijn van beschadiging van hun lichaam.
De pijnbeleving van insecten is al decennialang een twistpunt onder biologen. Insecten hebben in tegenstelling tot mensen geen centraal zenuwstelsel en kunnen dus simpelweg geen pijn voelen, zeggen sommige onderzoekers. Daar valt tegen in te brengen dat insecten wel degelijk hersenen en zenuwcellen hebben.
Dieren voelen pijn. Niet alleen zoogdieren zoals wij, maar ook vogels, vissen en mogelijk kreeften. Wie niet kan praten, voelt geen pijn, was lange tijd het adagium in de wetenschappelijke wereld. Tot de jaren 1980 opereerden artsen baby's die nog niet konden praten zonder verdoving.
Mieren werken op indrukwekkende manieren met elkaar samen en termieten bouwen vanuit het niets geweldige structuren. Nieuw onderzoek levert bewijs dat insecten waarschijnlijk pijn ervaren, net als wij.
Over de pijnervaring van dieren wordt in de wetenschappelijke wereld druk gediscussieerd. Intuïtief zijn we het erover eens dat 'hogere' diersoorten zoals zoogdieren en vogels wel degelijk pijn voelen: ze likken hun wonden, vermijden pijnlijke situaties en dienen zichzelf pijnstillers toe.
(de meeste vissen dan) een veelheid van geluiden kunnen produceren om met elkaar te communiceren. Ze kunnen kreunen, grommen, kwaken, donderen, sissen, fluiten, schreeuwen en huilen.
Of dieren werkelijk huilen van verdriet is niet bekend. Verschillende wetenschappers, die dieren in het wild of in dierentuinen observeren, hebben verschillende meningen. Zo zou de Afrikaanse olifant niet, maar de Indische olifant wel huilen bij verwondingen (pijn); de ene apensoort wel de andere weer niet.
Slakken daarentegen zijn wel traag, maar beschikken ook over hersenen en zelfs over een kortetermijngeheugen. Onderzoekers die willen begrijpen hoe de geheugenfunctie werkt, gebruiken zeeslakken soms als proefdieren. Slakken reageren op pijnprikkels en onthouden dit een tijdje.
De vlieg maakt spectaculaire vliegmanoeuvres, past zijn snelheid in een fractie van een seconde aan, weet obstakels te ontwijken, en gaat gevaar moeiteloos uit de weg. Niet zo boeiend, zou je denken… totdat je beseft dat de vlieg dat alles doet met een minuscuul brein van slechts honderdduizend neuronen.
Insecten hebben geen centraal zenuwstelsel, een voorwaarde om pijn te kunnen voelen. Daarom nemen wetenschappers aan dat insecten in ieder geval niet hetzelfde gevoel hebben als zoogdieren. Onderzoek toont aan dat insecten zich wel bewust zijn van beschadiging van hun lichaam.
Helaas zijn er nog steeds dierenliefhebbers die moeite hebben om te geloven dat vissen zelfbewust zijn en gevoelens hebben. Ze lijken namelijk expressieloos (net zoals veel katten). Voor wetenschappers is het echter duidelijk dat vissen niet alleen emoties hebben, maar ook zeker vatbaar zijn voor een depressie.
Krabben, kreeften en octopussen kunnen lijden en pijn ervaren, blijkt uit onderzoek dat de Britse overheid heeft laten uitvoeren. Uit een studie door onderzoekers van de London School of Economics (LSE) blijkt dat er "sterk wetenschappelijk bewijs" is dat tienpotige schaaldieren en koppotige weekdieren gevoel hebben.
Het zenuwstelsel van deze ongewervelde dieren is gewoonweg te simpel. Zo simpel dat ze geen benul hebben van wat er gebeurt. En als ze geen bewustzijn hebben, kunnen ze ook niet lijden, redeneren de onderzoekers. .
Hebben mieren hersenen? Als je alle hersencellen van 40.000 mieren samenneemt, verkrijg je de grootte van een menselijke brein. De hersenen van een mier tellen immers 250.000 hersencellen terwijl een menselijk brein er 10.000 miljoen telt.
Hoewel de aanwezigheid van die primitives er op wijst dat de vliegen mogelijk reageren op de stimulus op basis van een soort van emotie, wijzen de onderzoekers er nadrukkelijk op dat deze nieuwe informatie niet bewijst dat vliegen angst kunnen voelen, of blijdschap, of boosheid of om het even welk ander gevoel.
De intelligentie van vliegen
Fruitvliegen hebben hersenen met 100.000 zenuwcellen. Bij mensen is dit ruim 1 miljoen keer zoveel. In 2008 werd er een Zwitsers wetenschappelijk onderzoek met vliegen uitgevoerd. Ze wisten steeds slimmere vliegen te kweken.
Insecten hebben nauwelijks of geen slagaders, maar wel een hart. Het lichaam van een insect bevat ook tracheeën: een zeer fijnvertakt stelsel van kleine buisjes met openingen aan de zijkant van het lichaam, dit is het ademhalingssysteem.
Huisvlieg: Kan niet bijten, prikken, steken. Komt veel voor in huis. Stalvlieg: kan steken, komt veel voor bij stallen, maar soms ook in woningen. Dazen: kunnen bijten, ook wel bekend als paardenvlieg.
Zweet trekt vliegen aan
Vooral in warme, droge streken zijn de insecten heel agressief. Dat komt doordat het menselijk lichaam een luilekkerland is voor de vlieg. Vliegen smullen van de voedingsstoffen, mineralen en het vocht op onze huid, en hoe meer we zweten, hoe aantrekkelijker we zijn.
De uiteindelijk conclusie is dan ook dat ongewervelden, vanwege hun zeer eenvoudige zenuwstelsel, hoogstwaarschijnlijk geen pijn kunnen ervaren. Er kan dus ook geen schade optreden aan hun welzijn.
Gewervelde dieren zoals honden, katten, vissen en vogels hebben bijvoorbeeld hersenen, maar ook krabben, insecten en inktvissen. Dieren zoals ringwormen, slakken, sponzen, anemonen en kwallen hebben geen hersenen.
Op de kop zijn de twee gesteelde ogen zichtbaar, de steeltjes worden tentakels genoemd. Lang niet alle slakken hebben echter ogen, de soorten die ze wel hebben kunnen alleen lichtverschuivingen waarnemen.
Hoewel de zintuigen van vogels fascinerend en zeker indrukwekkend zijn, is er een – ietwat afwijkend – hoofdstukje in het boek De zintuigen van vogels te vinden dat zo mogelijk nog interessanter is. Het heet 'emoties'.
Elke koe heeft een eigen stemgeluid, waarmee ze emoties kan uiten. Dat blijkt uit onderzoek naar de geluiden van koeien in positieve en negatieve omstandigheden, zoals wachten op voer, afzondering van de kudde, hitte en kou.
Honden observeren het gedrag van hun baasje en merken het meteen als er iets loos is. Ze kunnen emoties aanvoelen en raken beïnvloed door de stemming waarin het baasje zich bevindt. Honden zijn geweldige vrienden die met je meeleven en waarmee je een sterke band kunt vormen.