Chronische overbelasting en cumulerend hersteltekort leiden tot energetische uitputting en ontregelingen waardoor burnout ontstaat en voortduurt. Voor het genezingsproces is primair nodig dat het biologisch herstel zich goed kan ontwikkelen.
Chronische stress is een optelsom van stressreacties waarvan iemand niet of niet voldoende herstelt, hetgeen zorgt voor allerlei stressgerelateerde ziektes en stoornissen. Een voorbeeld van de gevolgen van chronische stress is het ziektebeeld dat bekend staat als “burnout”.
De kleinste taken zijn al te veel gevraagd en dat kan zorgen voor gevoelens van falen. Als je een burn-out hebt, dan heb je vaak ook veel klachten die voorkomen bij een depressie. Zo voel je je vaak somber, lusteloos en heb je last van schuldgevoelens. De ziektebeelden zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden.
De beste manier om stress te bestrijden is gezonder gaan leven, met meer aandacht voor slaap, lichaamsbeweging, ontspanning en gezonde voeding. Ook mindfulnesstraining of relaxatie-oefeningen hebben soms een goed effect. Anderen hebben nood aan psychologische begeleiding of psychotherapie.
Vaak duurt het herstel ongeveer een jaar, maar je kunt ook langer last houden van een burn-out. Zo kan het herstel ook een paar jaar duren. Bij een actieve aanpak van een burn-out is de kans dat je sneller herstelt groter. Het kan zijn dat je dan na enkele maanden voorzichtig weer wat bezigheden kunt oppakken.
Iemand met burn-out klachten heeft last van de volgende drie kenmerken: Spanningsklachten, zoals: lichamelijke vermoeidheid, concentratieproblemen, geheugenproblemen, onrustig slapen, piekeren en/of een gejaagd gevoel. Verliezen van grip op de situatie en een gevoel van machteloosheid.
Zorg dat u structuur in uw dag houdt. Probeer ook thuis een paar taken vast te houden, zoals boodschappen doen of de kinderen naar school brengen. Plan de activiteiten die u goed aankunt, en wissel ze af met activiteiten die u ontspanning geven. Zorg voor voldoende slaap.
Er gebeurt meer om je heen dan dat je kunt verwerken waardoor je raakt overprikkeld. Door deze stress kun je vaak niet goed slapen, waardoor je vermoeid raakt. Deze vermoeidheid is vervolgens weer de oorzaak van verminderde concentratie. Zo kom je terecht in een vicieuze cirkel die lastig te doorbreken is.
Te lang te veel stress, of spanning, zorgt ervoor dat je hersenen minder goed functioneren. Hierdoor kun je bijvoorbeeld vaker dingen gaan vergeten, snel afgeleid zijn en gevoeliger zijn voor negatieve emoties. Dit is te voorkomen door je hersenen voldoende rustmomenten te geven.
Herstel in eigen of ander werk
Anders dan je misschien zou verwachten kunnen mensen met een burnout vaak beter wel gedeeltelijk aan het werk blijven. Wanneer zij elke dag iets nuttigs, iets ontspannends en iets gezelligs doen is de kans het grootst dat zij zichzelf hervinden en in het herstel gaan geloven.
De eerste herstelfase duurt gemiddeld 3 weken, de tweede 3 tot 6 weken en de derde 6 weken. In totaal ben je dus al snel 12 tot 15 weken bezig om te herstellen. Belangrijk om op te merken is dat de totale herstelduur per persoon sterk kan verschillen.
We noemen niets voelen of geen plezier meer beleven ook wel anhedonie. Iedereen heeft dit weleens en het gaat vaak gewoon weer over. Als het lang duurt en erg is, kan het ook onderdeel zijn van bijvoorbeeld depressie, trauma, psychose, persoonlijkheidsproblemen.
Plan zeker je agenda niet te vol, maar houd ruimte voor rust en ontspanning. Door in het heden te leven en niet over gisteren of morgen na te denken, voorkom je dat je gaat malen en piekeren. Piekeren lost niets op. Van hoe lang je burn-out gaat duren, wat er met je baan gebeurt tot wat anderen ervan vinden.
Hoogendijk: “Een burn-out kan overgaan in een depressie, maar een depressie kan ook door iets heel anders dan een burn-out veroorzaakt worden, bijvoorbeeld door het verlies van een naaste.”
En misschien dat we dan meteen ook het tweede grote misverstand kunnen tackelen: een burn-out kan je niet faken. Een getrainde professional prikt daar meteen doorheen en iemand met een burn-out wil dat ook helemaal niet faken, want wil niks liever als zijn werk gewoon blijven doen.
Als je burn-out1 bent en je kunt niet werken, dan nodigt de bedrijfsarts je uit voor een bezoek. Hij wil onderzoeken waarom je niet kunt werken en zal met je bespreken hoe je zo snel mogelijk weer beter kunt worden. Hij vraagt hoe het met je gaat.
Chronische stress
Klachten als hoofdpijn, trillen en vermoeidheid zijn belangrijke signalen dat u te veel hooi op uw vork heeft genomen. Maar ook piekeren en concentratieproblemen kunnen wijzen op chronische stress.
Herstel van burn-out: wanneer is de tijd rijp voor reïntegratie? Lode Godderis, professor arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven en hoofd onderzoek bij IDEWE, stelt dat er bij de terugkeer naar het werk binnen de 3 maanden zo'n 80% kans is op succes. Na 6 maanden daalt de kans op werkhervatting naar 45%.
Het verschil tussen overspannen zijn en een burn-out hebben, is dat overspannenheid omkeerbaar is. Dat betekent dat als je de oorzaak van de stress wegneemt, je snel weer herstelt. Dit geldt niet voor een burn-out. Iemand met een burn-out moet doorgaans een lange tijd stoppen met werken om volledig te herstellen.
Burnout duurt het langst van alle werkgerelateerde psychische klachten. Opvallend is ook de grote spreiding in duur van burnout: van drie maanden tot meer dan een jaar. Waarom duurt het herstel soms zo lang? Patiënten ogen niet ziek, maar kunnen maanden, soms jaren niet normaal functioneren.