Een bui lost boven zee (deels) op, maar zal in tijden van ideale atmosferische omstandigheden boven land weer aangroeien. Vaak gebeurt dat aangroeien aan de achterkant van de bui, waardoor een dorp of stad die al eerder met deze bui te maken heeft gehad wederom met deze bui te maken krijgt.
Elke onweersbui begint als een kleine stapelwolk. Een stapelwolk heeft een bloemkoolachtige structuur, met scherpe omrandingen. Als de stijgende bewegingen sterk genoeg zijn, groeit de stapelwolk uit. De wolk wordt groter en de onderkant wordt donkerder.
Maar uit onderzoek van het KNMI (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) blijkt dat de watermassa van een doorsnee rivier gewoonweg te klein is om echte temperatuurverschillen te veroorzaken.
Onweer is een bui of cumulonimbus die gepaard gaat met elektrische ontladingen. Deze ontladingen zijn waarneembaar als een lichtflits – de bliksem – gevolgd door een scherp of dof rommelend geluid – de donder. Onweersbuien zijn wolken waarin een potentiaalverschil is opgebouwd door ladingscheiding.
In onweerswolken stromen sterk stijgende warme lucht en sterk dalende koude lucht vlak langs elkaar met snelheden van maximaal honderd kilometer per uur. Met die stromingen worden ook elektrisch geladen deeltjes meegevoerd, waardoor de wolk als een enorme condensator wordt opgeladen.
Dat heeft dus te maken met de temperatuurverschillen die nodig zijn om een onweersbui te laten ontstaan. Gedurende de dag kan de zon ervoor zorgen dat het aardoppervlak flink wordt verwarmd en de luchtvochtigheid zodoende stijgt, waardoor het contrast met een koude luchtstroom 's avonds des te groter wordt.
Als een boom naast je huis wordt geraakt kan de spanning via de leidingen in de grond, zich naar je huis verplaatsen en slaat door op je elektrische apparaten. Als bliksem thuis inslaat kan er brand ontstaan, muren kunnen scheuren of inzakken.
De bliksem kiest de gemakkelijkste weg en slaat in waar het elektrische veld het grootst is. Zo goed als alles geleidt stroom beter dan de lucht, dus slaat de bliksem vaak in op het hoogste punt. Ook ijzeren constructies geleiden erg goed en trekken dus de bliksem aan.
Het Europees grondgebied krijgt gemiddeld 350 dagen per jaar te maken met bliksem. Dat wil zeggen dat er elke dag wel ergens in Europa een blikseminslag is. Augustus blijft in West-Europa de maand met de meeste blikseminslagen.
Dit is vaak rond een rivier en dus vragen veel mensen zich af of een rivier invloed heeft op een onweersbui. Het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) heeft onderzoek gedaan naar dit fenomeen. Wat blijkt: het lijkt misschien zo, maar rivieren hebben geen invloed op onweersbuien!
Meren ontstaan door aardverschuivingen
Vaak ontstaan meren door aardverschuivingen, inzinkingen of uitdiepingen, zoals bijvoorbeeld zogenaamde slenkmeren. Door vervorming of barsten van aardlagen ontstaan sleuven die zich vullen met water. Tektonische meren zijn meestal zeer diep.
De Maas, de Roer en diverse lokale beken treden jaarlijks buiten hun oevers. De kans dat de Maas overstroomt is tegenwoordig veel kleiner dan in 1993 en 1995. Dat komt doordat er de afgelopen jaren veel veiligheidsmaatregelen getroffen zijn. De permanente waterkeringen zijn veelal voldoende om overlast te beperken.
In de winter en het begin van de lente bestaat er een grotere kans op hoogwater op de Nederlandse rivieren en langs de kust. De Rijn en de Maas moeten namelijk in deze periode meer regenwater afvoeren dan in andere seizoenen. Datzelfde geldt voor de afvoer van smeltwater bij invallende dooi.
Hoe kouder, des te minder onweer. In Groenland onweert het vrijwel nooit. En op de Zuidpool zijn gebieden waar het echt nog nooit heeft geonweerd. In ons land onweert het gemiddeld op 25 tot 30 dagen per jaar.
Reacties. Dat ligt aan de omstandigheden waardoor onweer ontstaat, dat zijn de omstandigheden waardoor je ook regenbuien krijgt. Omdat het toch een heel plaatselijk gebeuren is kan het dus best zo zijn dat je onweer hoort wat wat verder bij je vandaag is en dat het bij jou dus droog blijft (maar elders dus wel regent).
Volgens de onderzoekers is de kans op een hete zomer in 2022 ruim 70%. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift 'nature'. Eerder voorspelden dezelfde meteorologen al de extreem warme zomer van 2018, 2019 en 2020.
De zomer van 2022 verraste Nederland met hitte, droogte en volop zonneschijn. Met een gemiddelde temperatuur van 18,6 graden in De Bilt waren alleen de topzomers van 2003 en 2018 nog respectievelijk 0,1 en 0,3 graden warmer. Normaal is het ruim een graad kouder met 17,5 graden.
Als de omstandigheden gunstig zijn kan men donder erg ver horen. Wanneer er veel bewolking is, wat vaak het geval is bij een onweer, kan het zijn dat de bliksem van op grote afstand niet zichtbaar is, maar dat wel het geluid van de donder wordt waargenomen. Omgekeerd wordt soms enkel de bliksem gezien.
Sluit ramen en deuren. Blijf weg van de ramen. Het licht van de bliksem is immers bijzonder fel en een nabije inslag kan je verblinden. Blijf uit de buurt van stromend water in de woning.
Het advies is niet meer mobiel te bellen tijdens het onweer. Mobieltjes lijken volgens de natuurkunde geen bliksems aan te trekken, maar maken de gevolgen van een inslag wel erger.
Voorzorgsmaatregelen in huis: Houd ramen en deuren gesloten, bliksem wordt aangetrokken door tocht. Blijf uit de buurt van koperen leidingen en elektrische kabels.
Je vermijdt best alle contact met stromend water. Dus: niet douchen, geen bad nemen, je handen niet wassen en de afwas of handwas moeten ook maar even wachten. Water is een uitstekende geleider voor stroom, vandaar.
"Voorafgaand aan onweer kan er sprake zijn van warm, drukkend en vochtig weer. Dan kunnen bacteriën zich snel vermeerderen", legt Van der Heijden uit. "Dan wordt soep of welk ander gerecht zuur. Het is heel belangrijk om dingen snel af te koelen als je kookt en niet te lang bij warm weer te laten staan.
Haal dus altijd gelijk de stekkers van alle elektrische apparatuur uit het stopcontact als het onweert. Zelfs de oplader van uw mobiele telefoon. Blikseminslag kan er namelijk voor zorgen dat alle stoppen doorslaan en dat de apparaten onherstelbare schade oplopen.