De pH-waarde wordt uitgedrukt in een schaal van 1 tot 14; 7 is neutraal, daaronder zuur en daarboven basisch ofwel kalkrijk. Gewoonlijk is zandgrond lichtzuur en humus-arm met een pH onder de 6. Veengrond is humusrijk met een pH tussen 4 en 6. Bij klei zit je vaak boven de 6 tot wel 7,5 en hoger.
De mate van zuurheid wordt uitgedrukt op een schaal van 0 tot 14, de pH-schaal. Een neutrale grond heeft een zuurheidsgraad van 7, dat wordt ook pH 7 genoemd. Zure gronden hebben een pH tussen 4-6. Alkalische (of basische gronden) hebben een pH hoger dan 8 en zijn geschikt voor o.a. kolen.
Van nature is kleigrond meestal neutraal tot basisch, dat wil zeggen kalkrijk. Zandgrond kan alle kanten op, aan de kust is de zandgrond vaak basisch, op de Veluwe meestal zuur. Veengrond is vrijwel altijd van nature zuur, dat wil zeggen kalkarm.
Kleibodems hebben over het algemeen een goede natuurlijke bodemvruchtbaarheid. Zanddeeltjes verweren nauwelijks en bevatten over het algemeen weinig voedingsstoffen. Zandgronden zijn voor de nutriëntenlevering sterk afhankelijk van organische stof.
Ook als je naar de kleur kijkt zie je verschillen want zand ziet er geel uit maar er zitten ook zwarte en gele korrels tussen. Tuingrond is zwart, dat is vruchtbare grond daar groeien de planten goed op. Het is maar dat je het weet.
Kalk heeft ook de eigenschap de grond minder zuur te maken: kalk maakt de pH waarde van de grond hoger. Kalkminnende planten zoals de vlinderstruik, buxus, clematis, druif, lavendel, seringen, gazongras en rozen groeien graag op een bodem met een hogere pH-waarde.
Toch is tuinaarde nog altijd vrij zuur. Sommige planten houden van deze zure omgeving, maar de meeste planten hebben een lagere zuurgraad nodig. Tuinaarde is bovendien een stuk zwaarder dan potgrond en laat daardoor minder lucht en water toe.
Goede en rijpe compost is helemaal niet zuur. Compost heeft een pH-waarde van 6.8 tot 7.2 en werkt dus pH-verhogend. In 100 kg compost zit ongeveer 4 kg kalk die vrijkomt in jouw bodem.
Gewoonlijk is zandgrond lichtzuur en humus-arm met een pH onder de 6. Veengrond is humusrijk met een pH tussen 4 en 6. Bij klei zit je vaak boven de 6 tot wel 7,5 en hoger. Op het etiket van planten staat of er humusrijke zure grond nodig is.
Tips voor optimale bekalking van bodem
De gewenste pH van gras ligt tussen 5 en 6. Voor veengrond is dit rond de 5, voor (zware) kleigrond rond de 6 en zandgrond zit daar tussenin met 5,5. Voor grasklaver is de optimale pH 0,2 tot 0,4 hoger.
De zuurgraad (pH) van de bodem is belangrijk omdat voor elke plantensoort een optimum geldt. De zuurgraad wordt beïnvloed door het kalkgehalte van de grond. Zand en veengronden zijn in het algemeen zuurder (pH van 4,5 tot 5,6) dan kleigronden (pH hoger dan 6,7).
Hoe herken je zure grond? Je ziet een mix van vijftig procent grove delen onderin met daarboven circa 8 millimeter donkere delen. Dit zijn organische delen (grove afgestorven planten en dierenresten). Dan heb je te maken met bosgrond, een mooie maar iets zure bodem die makkelijk te bewerken is.
Bosgrond wordt gekenmerkt door veel zand en organische delen. Dit zijn resten van afgestorven planten die als voedingsstoffen in de grond blijven. Bosgrond is licht zuur. Dat is uitstekend geschikt voor rododendrons en heide.
Het voorkomen van zuring, varkensgras, weegbree en paardenstaarten (heermoes) wijst ook op zure grond. Het voorkomen van paardestaarten duidt trouwens ook op een slecht doorlatende bodem.
Daarnaast bevat de tuinaarde (in verhouding met potgrond) te weinig grove delen en hierdoor is de tuinaarde zeer compact. Het aanwezig lucht is minimaal en ook de wortels hebben deze poriën nodig om het gasuitwisselingsproces te kunnen voltooien. Dit zijn de hoofdredenen om nooit rechtstreeks in tuinaarde te planten.
Tuinaarde is vooral bedoeld om door de grond van uw tuin te mengen. Het materiaal is niet geschikt voor planten in bakken of potten, met name door de relatief hoge zuurgraad. Bovendien bevat tuinaarde te weinig poriën voor de wortels van potplanten.
Hortensia's groeien het best op een licht zure grond. Als de grond alkalisch is dan wordt het blad van de plant langzaam lichtgeel (chlorose). Als er voldoende voedingsstoffen zoals ijzer aanwezig zijn, is een hogere PH waarde nog wel aanvaardbaar.
Meststoffen bestaan uit zouten en afhankelijk van de samenstelling van de zouten in de meststof reageert de meststof zuur (pH-verlagend), basisch (pH-verhogend) of neutraal. De chemische samenstelling heeft met name bij kalkmeststoffen grote invloed: verhoging van de pH van de bodem.
Let op: hortensia's , azalea's en heideplanten zijn zuurminnende planten. Voor deze planten is bekalken niet nodig. Overige planten als buxus, taxus, rozen, sierstruiken, etc.
Extra toevoegen van kalk is meestal niet noodzakelijk. Voor zandgrond is dat wezenlijk anders. Zandgronden zijn van zichzelf vaak zuurdere gronden. Een zuurgraad lager dan 4,8 komt hier regelmatig voor.
Zand bestaat uit zeer kleine stukjes steen; zandkorrels, die in grootte variëren tussen 63 micrometer en 2 millimeter. Als de korrels kleiner dan 63 micrometer zijn noem je de grondsoort silt; bij korrels groter dan 2 millimeter spreek je van grind. Het ontstaan van een zand is een proces van miljoenen jaren.
Op de Nederlandse stranden vind je honderden kleuren en soorten zand. De kleur en samenstelling wordt bepaald door de samenstelling van het gesteente van de bergen. Zwart zand komt bijvoorbeeld van vulkanisch gesteente en wit zand bevat veel bergkristal.
Het rode mineraal granaat wordt aangevoerd door de Rijn. De Kyzylkumwoestijn van Oezbekistan bestaat uit zand en grind. Het zand kleurt rood bij zonsondergang. Het is daaraan dat de woestijn zijn naam dankt, aangezien Kyzylkum zoveel betekent als "rood zand".