Het groeiend woningtekort is één van de grootste problemen in Nederland. Te veel mensen vinden geen geschikte goede en betaalbare woning. Daarom is de aanpak van deze crisis een prioriteit voor het nieuwe kabinet: er moet sneller en met meer regie meer betaalbare huizen worden gebouwd.
Te veel aanbod van huizen, als er sprake is van een woningoverschot, kan voor negatieve effecten zorgen zoals leegstand en risico op achterstallig onderhoud en verpaupering. Te weinig aanbod leidt tot meer woningdelers, langere wachttijden sociale huur, oververhitting en een opdrijvend prijseffect.
Gevolgen van woningnood
Stijgende huizenprijzen: Huizen worden steeds duurder, waardoor starters en lage inkomensgroepen moeite hebben om een woning te kopen. Wachttijden voor sociale huur: De wachttijden voor een sociale huurwoning zijn in sommige regio's opgelopen tot meer dan tien jaar.
Er is in Nederland een groot tekort aan woningen. Dit komt onder andere door de groeiende bevolking, lange bouwprocedures en beperkte bouwgrond. Voor veel mensen is het hierdoor lastig een woning te vinden die aansluit bij hun wensen en mogelijkheden.
De Woningbouwimpuls was de belangrijkste maatregel van het kabinet-Rutte III om het oplopende woningtekort aan te pakken. Daartoe is in 2019 besloten. In de 2 jaar daarna zijn 93 door gemeenten voorgedragen bouwprojecten goedgekeurd voor de rijksbijdrage. Uiteindelijk is € 855 miljoen aan gemeenten uitgekeerd.
In Roemenië, maar ook in Slowakije, Hongarije, Litouwen en Polen zijn er heel weinig mensen die een huis huren. Verder is Nederland een van de meest stabiele landen in de zin dat er gemiddeld genomen weinig betalingsproblemen zijn met zowel energiecontracten als hypotheken.
Een voor de hand liggende oplossing is meer huizen bouwen. Veel politieke partijen hebben een bouwplan in hun verkiezingsprogramma's opgenomen en willen dit de aankomende tien jaar gaan uitvoeren. Hiernaast pleit een groep van 34 organisaties om een miljoen woningen te bouwen in de aankomende tien jaar.
In 2022 werd Nederland geconfronteerd met een aanzienlijk woningtekort, wat duidelijk wordt uit CBS-statistieken. Dit tekort werd verergerd door een combinatie van factoren, waaronder een groeiende bevolking, een stagnerende bouwproductie, en een sterke vraag naar woningen.
Het woningtekort is het aantal woningen dat nodig is om een zelfstandige woning te geven aan alle huishoudens die nu nog samenwonen. Er is niet alleen een landelijk cijfer van het woningtekort, maar ook per regio. De grootste tekorten zijn er in Groot-Amsterdam en Groot-Rijnmond.
Volgens een analyse door De Correspondent in 2021, zijn belangrijke oorzaken van de woningnood in Nederland vooral: te weinig vergunde plaatsen waar gebouwd mag worden, te veel regulering op vlak van bouwvoorschriften en NIMBY-gedrag van buurtbewoners die niet willen dat er bijgebouwd wordt in hun buurt.
Inflatie is een belangrijke oorzaak van de stijgende huurprijzen. Voor huurders van sociale huurwoningen stijgt de huur dit jaar gemiddeld met 2,7%. Vorig jaar was dit 2%. Sociale huurders worden hierdoor hard getroffen, omdat de verhoging vaak gecombineerd wordt met een inkomensafhankelijke huurverhoging.
Op de huidige woningmarkt heerst krapte. Zo is de vraag naar sociale huurwoningen groter dan het beschikbare aanbod. De wachttijden voor sociale huurwoningen lopen daardoor steeds verder op. In de commerciële huursector zijn de huurprijzen fors gestegen en is er een tekort aan betaalbare huurwoningen.
Criminaliteit (48 procent) en milieuvervuiling (45 procent) worden het vaakst gezien als een (heel) groot probleem1. Daarnaast zegt 28 procent dat de mentaliteit van de bevolking een (heel) groot probleem is, 25 procent vindt dat van de bevolkingsdichtheid en 20 procent van de multiculturele samenleving.
De wachtlijsten voor sociale huurwoningen lopen steeds verder op: in sommige steden moet je meer dan 10 jaar wachten op een woning. De belangrijkste oorzaak is dat er simpelweg niet genoeg huizen zijn in Nederland. Bovendien krijgen sommige groepen vaak urgentie. Daardoor kan de woning zomaar aan je neus voorbij gaan.
Het woningtekort groeit dit jaar, ondanks dat er vorig jaar 90.000 nieuwe huizen bij kwamen. Dat komt grotendeels doordat de bevolking veel sneller groeit dan verwacht, wat op haar beurt geheel wordt veroorzaakt door migratie. Andere oorzaken zijn dat ouderen langer thuis blijven wonen en er minder mensen samenwonen.
Oplossen woningnood
Om de woningnood op te lossen, zijn er 100.000 nieuwe woningen per jaar nodig. Er moet meer huisvesting bijkomen voor studenten, betaalbare woningen voor starters, meer sociale woningbouw en meer huizen voor de middeninkomens.
Op nationaal niveau is er een tekort van meer dan 7 miljoen betaalbare huizen voor de 10,8 miljoen plus extreem lage inkomensgezinnen in ons land . Bekijk The Gap.
Het woningtekort blijft groot. Het leven van veel mensen staat hierdoor in de pauzestand. Daarom wil het kabinet structureel 100.000 woningen per jaar bouwen, waaronder voldoende betaalbare en passende huizen. Hiervoor is de komende jaren € 5 miljard beschikbaar.
Flexwoningen zijn flexibele woningen die relatief snel kunnen worden geproduceerd en geplaatst. Kenmerkend is het tijdelijke karakter van de woning; ze zijn gemakkelijk aanpasbaar, verplaatsbaar of demontabel. Flexwoningen zijn flexibel inzetbaar om te voldoen aan de behoefte aan tijdelijke huisvesting.
Weinig aanbod en veel vraag zorgen voor steeds verder stijgende prijzen. Kopers kunnen ook hogere prijzen betalen door de lagere rente en de gestegen lonen. Om de prijs te laten dalen zal een omgekeerde mix nodig zijn. Dus een groter huizenaanbod, terwijl mensen tegelijkertijd minder hoge hypotheken kunnen nemen.
Volgens de International Housing Affordability Survey van Demographia uit 2023 bevinden drie van de tien minst betaalbare huizenmarkten zich in Australië en Nieuw-Zeeland , twee in Canada en nog eens vier in de Verenigde Staten. De minst betaalbare huizenmarkt is Hongkong.
Grondgebrek, een hoge rente en stijgende bouwkosten belemmeren de woningbouw. Tegelijk groeit de bevolking sterk. Minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, CDA) geeft alvast een winstwaarschuwing af voor de woningmarkt in 2024.
Maar de belangrijkste reden voor het uitblijven van veel nieuwe woningen is de oplopende rente en inflatie. Ook hebben we een enorm probleem met schaarste, van eigenlijk alles, weet transitiestrateeg Atto Harsta. Schaarste van grondstoffen, locaties en mensen die woningen kunnen bouwen.