De rangschikkende telwoorden, die de rangorde van personen en zaken aangeven, worden van de hoofdtelwoorden gevormd met het suffix -de, of -ste: nu alleen eerste, achtste, twintigste en de verdere tientallen, honderdste, duizendste, laatste met -ste; de overige met -de.
Er zijn twee soorten telwoorden: hoofdtelwoorden en rangtelwoorden. Beide soorten komen in bepaalde en in onbepaalde vorm voor. Bepaalde telwoorden geven het precieze aantal of (rang)nummer, onbepaalde geven een niet-gespecificeerd aantal of (rang)nummer.
Telwoorden zijn woorden die het aantal of de positie/rang van iets aangeven. Bepaalde hoofdtelwoorden zijn woorden die de exacte hoeveelheid aangeven. Onbepaalde hoofdtelwoorden zijn woorden die niet de exacte hoeveelheid aangeven, maar wel een hoeveelheid aangeven.
Er zijn twee soorten telwoorden: hoofdtelwoorden: geven een aantal of nummer aan. Er zijn bepaalde hoofdtelwoorden (je weet precies hoeveel): drie, honderd en onbepaalde hoofdtelwoorden (het aantal is onbepaald; je weet niet hoeveel): veel, weinig. rangtelwoorden: geven een rangorde aan in een reeks.
'enkele', 'enige', 'meer' en 'weinig' zijn voorbeelden van onbepaalde hoofdtelwoorden. Wat zijn bepaalde rangtelwoorden? Rangtelwoorden geven een bepaalde volgorde weer. Als het om een bepaald rangtelwoord gaat, weet je kind precies om de hoeveelste in een rij het gaat.
Een hoofdtelwoord geeft een aantal of een nummer weer. Voorbeelden: een, twee, drie, vier; Een rangtelwoord geeft de rangvolgorde in een rij weer. Voorbeelden: eerste, tweede, derde, vierde.
Een telwoord geeft aan hoeveel er van iets is of welke rang iets is. Een telwoord dat een aantal van iets aangeeft wordt ook wel een hoofdtelwoord genoemd. Zowel rangtelwoorden als hoofdtelwoorden zijn er in bepaalde en onbepaalde vorm.
Genoeg is een onbepaald telwoord. Normaal gesproken wordt een telwoord ontkend met niet.
Onbepaalde hoofdtelwoorden zijn relatief: veel, meer, meest, weinig, minder, minst, zoveel, hoeveel, alle, sommige, meerdere, enz.
Hoofdtelwoorden noemen een aantal: een, twee, drie, vier, vijf enzovoort.
Bepaalde telwoorden noemen een precies aantal of (rang)nummer; onbepaalde telwoorden noemen een niet nader gespecificeerd aantal of (rang)nummer. Tot de onbepaalde hoofdtelwoorden rekent men onder meer alle, enige, sommige (deze worden ook wel onbepaalde voornaamwoorden genoemd), veel en weinig.
Onbepaald hoofdtelwoord (je weet niet hoeveel): weinig, minder, minst, veel, meer, meest, enkele, enige, alle, zoveel, sommige…
Een woord dat een hoeveelheid aangeeft: vier, derde, enkele, weinig, enz. Er bestaan hoofdtelwoorden (een, twee, drie, enz.), rangtelwoorden (eerste, tweede, derde, enz.) en onbepaalde telwoorden (een heleboel, de laatste).
Woorden als: nul, geen, paar, beide, dozijn, gros worden ook tot de (bepaalde) hoofdtelwoorden gerekend, omdat ze aan het aantal van 0, 2, 12 of 144 worden gekoppeld.
Keer is eigenlijk een de-woord: het is de laatste keer en niet het is het laatste keer. Bij een de-woord hoort het aanwijzend voornaamwoord deze.
Onbepaald rangtelwoord, voorbeelden: laatste. zoveelste, hoeveelste, middelste.
Bepaalde hoofdtelwoorden
nul, een, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, acht, negen, tien, elf, twaalf. honderd, duizend, miljoen, miljard, biljoen, biljard.
Toelichting. Miljoen wordt, net als miljard, meestal niet tot de telwoorden gerekend; het is een zelfstandig naamwoord dat het getal aanduidt dat gelijk staat aan 1000 x 1000. Het karakter van zelfstandig naamwoord blijkt uit het feit dat miljoen kan worden voorafgegaan door een lidwoord en een meervoudsvorm heeft.
Een telwoord (of: numerale) duidt een aantal aan of een plaats in een volgorde of rangorde van een zelfstandigheid. Telwoorden worden onderscheiden in hoofdtelwoorden en rangtelwoorden.
Onbepaalde telwoorden geven een niet-gespecificeerd aantal aan. Ik reis veel.
Telwoorden als enkele, vele, weinig of sommige worden zelfstandig gebruikt als je geen zelfstandig naamwoord achter het telwoord in de zin invult. Dit zijn zelfstandig gebruikte telwoorden. Je schrijft ze met -n als ze personen aanduiden: Velen waren aanwezig bij het protest op de Grote Markt.
Jaar is een van de woorden die meestal in het enkelvoud blijven staan na een telwoord zoals twintig. Grammaticaal gezien is het enkelvoud in 'Ik woon al twintig jaar in het buitenland' bijzonder.
Sommige combinaties van een maataanduider (zoals week, jaar, kilometer) en een bijvoeglijk naamwoord dat een meetbare eigenschap aanduidt (zoals lang, hoog, ver), worden in één woord geschreven.Zulke combinaties worden als samenstellingen beschouwd.
'Veel' is een onbepaald hoofdtelwoord. 'Sommige' is een onbepaald hoofdtelwoord. 'Laatste' is een onbepaald rangtelwoord.
Hoofdtelwoorden zijn alle cijfers zoals 1, 2, 3 ..., 100, 100000000, enz.Maar ook de woorden 'veel, weinig, meer, meest, minder, minst en beide' zijn hoofdtelwoorden. Rangtelwoorden gebruik je om de rang van iets of iemand in een rij te benoemen. Bijvoorbeeld: eerste, tweede, derde, twintigste, honderdste, ....