Een makelaar heeft de taak om de belangen van koper of verkoper zo goed mogelijk te behartigen. Wat is de aansprakelijkheid van de makelaar? Wanneer er sprake is van een verborgen gebrek na de overdracht, kan in sommige gevallen de makelaar aansprakelijk worden gesteld. Een verborgen gebrek betekent automatisch schade.
Mededelingsplicht verkoper
Als de verkoper op de hoogte is van een gebrek dat het normaal gebruik van de woning in de weg staat, dient hij dit aan de koper mee te delen. Doet hij dat niet, dan is de verkoper in beginsel aansprakelijk voor de schade die de koper vanwege het verborgen gebrek lijdt.
Een makelaar is aansprakelijk tegen zijn opdrachtgever indien hij zijn opdracht niet goed uitvoert. Met andere woorden; indien hij zijn zorgplicht heeft geschonden. Is sprake van schending van deze zorgplicht dan is de makelaar aansprakelijk op grond van wanprestatie (artikel 6:74 BW).
Als verkoper blijf je aansprakelijk voor gebreken gedurende twee jaar nadat de koper het gebrek heeft gemeld, of redelijkerwijs had kunnen melden. De koper kan die termijn steeds verlengen door de verkoper eraan te herinneren dat hij hem aansprakelijk houdt voor het gebrek.
Wanneer een makelaar optreedt namens de verkoper, zal hij zijn taak goed moeten uitvoeren. Hij zal moeten handelen zoals een redelijk bekwaam en redelijk handelend vakgenoot te werk zou gaan. Dit houdt onder andere in dat een makelaar namens zijn opdrachtgever correcte informatie moet verstrekken aan potentiële kopers.
Als je een bestaand huis koopt, is dat inclusief alle zichtbare en onzichtbare gebreken. Een scheur in de muur is bijvoorbeeld niet bepaald een verborgen gebrek. Onzichtbare, verroeste leidingen wel. Maar ook boktor, houtworm of asbest worden gezien als verborgen gebreken in een huis.
Een verborgen gebrek is een tekortkoming die de verkoper moedwillig niet heeft gemeld en je als koper kunt aantonen. Een eenvoudig voorbeeld is het verstopt zitten van de afvoer van het toilet, waarbij verkoper duidelijk in de NVM-vragenlijst voor verkoop heeft aangegeven dat de riolering goed doorloopt.
U moet de verkoper de kans geven het verborgen gebrek binnen een redelijke tijd te repareren. Hij mag dit zelf doen, of met hulp van een bedrijf. Geeft u deze kans niet en repareert u het zelf? Dan kunt u de reparatiekosten waarschijnlijk niet terugkrijgen van de verkoper.
Voor verborgen gebreken die binnen vijf jaar na aankoop ontdekt worden, kan de verkoper – en in sommige gevallen de makelaar – nog aansprakelijk gesteld worden. Op voorwaarde dat de koper nog niet eerder op de hoogte was van het gebrek en dat is aan te tonen dat het is ontstaan voordat de eigenaar de woning betrok.
We praten over een 'verborgen' gebrek, als het gebrek al vóór de overdracht in of rond de woning aanwezig was, maar niet door u is opgemerkt. Belangrijke vraag voor de aansprakelijkheid is of u het gebrek als koper had moeten opmerken. We noemen dit ook wel de onderzoeksplicht van de koper.
Een ernstig gebrek is een gebrek waardoor de hechtheid van de woning in gevaar komt en dat alleen met kostbare ingrepen valt te herstellen. De garantie voor een dergelijk gebrek loopt af 10 jaar na oplevering.
Mededelingsplicht en onderzoeksplicht
In beginsel mag een koper op een mededeling van de verkoper of verkopend makelaar vertrouwen. Door de verkopend makelaar verschafte informatie beëindigt in het algemeen de op de koper rustende onderzoeksplicht.
Het moet gaan om gebreken die je zelf niet had kunnen opmerken en die de verkoper ook niet heeft gemeld. Bijvoorbeeld, als er een grote scheur in de muur zit, had je dit wel kunnen zien toen je de woning ging bezichtigen. Dit is dus geen verborgen gebrek.
Verborgen gebreken worden opgenomen in het koopcontract. Het kan zijn dat een afspraak in het koopcontract op belangrijke onderdelen de wettelijke regels over de verborgen gebreken opzijzetten. Het is mogelijk om een aantal clausules op te nemen in de koopovereenkomst die aansprakelijkheid uitsluiten.
De meldingsplicht van de verkoper houdt in dat hij of zij gebreken die bij hem bekend zijn, direct moet melden aan de koper. Dit geldt ook voor gebreken die niet duidelijk zichtbaar zijn voor de koper. Ook moet de verkoper de rechten van anderen op zijn perceel melden aan de koper.
Een typisch voorbeeld van een verborgen gebrek is opstijgend vocht, in zoverre het niet zichtbaar is (bijvoorbeeld door loshangend behang, schimmelvorming op een zichtbare plaats of een muffe geur, … enzovoort), of scheuren in de muren door een slechte fundering.
Onder lichte verborgen gebreken wordt verstaan gebreken die de stabiliteit van (een deel) van het gebouw niet aantasten, doch van die aard zijn dat indien de bouwheer ze ten tijde van de aanvaarding van het werk had gekend, hij ze niet aanvaard had.
Een gebrek aan een werk dat pas later wordt ontdekt en niet bij de oplevering van het werk redelijkerwijs ontdekt had kunnen worden. De verborgen gebrekenregeling vormt een uitzondering op de hoofdregel dat na oplevering van een werk een aannemer niet meer aansprakelijk is voor gebreken.
Als de koper gebruik maakt van zijn bedenktijd of de ontbindende voorwaarden, dan krijgt hij zijn geld gewoon terug (of de bankgarantie wordt beëindigd). Blijft hij in gebreke, dan moet hij vaak een boete betalen. Die boete is meestal even groot als het bedrag van de waarborgsom. De koper raakt zijn geld dus kwijt.
De verkoper is gehouden tot vrijwaring voor de verborgen gebreken van de verkochte zaak, die deze ongeschikt maken tot het gebruik waartoe men ze bestemt, of die dit gebruik zodanig verminderen dat de koper, indien hij de gebreken gekend had, de zaak niet of slechts voor een mindere prijs zou hebben gekocht.
Met een ouderdomsclausule wordt de aansprakelijkheid voor de verkoper beperkt mochten er zich na verkoop (verborgen) gebreken voordoen. Het gaat hierbij alleen om gebreken die niet bij de verkoper bekend waren ten tijde van de verkoop.
Van verborgen gebreken is niet zomaar sprake. We noemen water in de kruipruimte dan ook pas een verborgen gebrek wanneer deze voorafgaand aan de aankoop redelijkerwijs niet zichtbaar was, de verkopende partij kennis had van het gebrek én dit bewust voor u heeft verzwegen.
Voorbeelden van gebreken die het normale gebruik van een woning in de weg zouden kunnen staan, zijn bijvoorbeeld ernstige vocht- en schimmelaantasting, ernstige constructiegebreken, funderingsproblemen, de aanwezigheid van niet hecht gebonden asbest of (bodem)vervuiling met gevaarlijke stoffen.
Dan spreken we van een ernstig gebrek. Denk aan gebreken in de constructie van de woning, slechte afwerking van elektrische aansluitingen of een vergaande schimmelaantasting. Ook de aanwezigheid van bijvoorbeeld betonrot, boktor, asbest, zwammen en lekkages kan in veel gevallen een ernstig gebrek opleveren.