De giftigheid van jakobskruiskruid wordt veroorzaakt door pyrrolizidine alkaloïden (PA's) die in alle kruiskruiden voorkomt. Dit stofje zit in de hele plant, maar er wordt gesuggereerd dat in de bloemen en stelen de meeste gifstoffen aanwezig zijn. Zelfs de zaden zijn giftig.
Zowel de bladeren als de bloemen zijn giftig en het gif wordt permanent in de lever opgeslagen en veroorzaakt daar ernstige schade. De dodelijke hoeveelheid is ongeveer 3 tot 7% van het lichaamsgewicht. Omdat het gif permanent wordt opgeslagen kan het wel 10 jaar duren eer die dodelijke hoeveelheid is bereikt.
Handmatig verwijderen, regelmatig maaien, natuurlijke vijanden. U kan jakobskruiskruid bestrijden door de plant handmatig te verwijderen (met wortels) of herhaaldelijk te maaien (voor de zaadzetting).
Jacobskruiskruid is 30-90 cm hoog en heeft gele bloemetjes. De stengel is alleen boven het midden vertakt en is meestal rood/paars maar soms ook groen. Aan de bovenkant is de stengel donkergroen en glad, de onderkant van de stengel heeft viltachtige haartjes.
Op internet meldt het zogenoemde kruiskruidforum dat de plant een bedreiging vormt voor paarden, pony's, koeien, ezels, knaagdieren, schapen, geiten en pluimvee. Schaapherder Hans Abbink uit Eibergen laat zijn schapen en geiten echter met een gerust hart hooi eten dat ook Jacobskruiskruid bevat.
Voedselbron. Het jakobskruiskruid vormt het hoofdvoedsel voor de zebrarups, de larve van de sint-jacobsvlinder (Tyria jacobaea). De rupsen van deze vlinder zijn aangepast aan het eten van jakobskruiskruid en zijn dus niet gevoelig voor vergiftiging door pyrrolizidine-alkaloïden.
Vezelvlas (kortademig, opgewonden, stuiptrekkingen) Vast lupine (stuiptrekkingen) Jacobskruiskruid (aantasting van de lever) Gelderse roos (spijsverteringsproblemen)
Jacobskruiskruid en Sint-Janskruid hebben beiden een straal van gele bloempjes, Boerenwormkruid lijkt op Jacobskruiskruid maar heeft geen stralenkrans maar bolvormige bloemen.
Op dit moment wordt klein kruiskruid beschouwd als een giftige plant. In 'Gevaarlijke planten' van Fred De Vries staat: 'De hele plant is dodelijk giftig, zowel voor mens als dier. ' De oorzaak zijn pyrrolizidine alkaloïden (o.a. senecionine) die het weefsel van de lever aantasten.
Jacobskruiskruid (Senecio jacobaea) is een bekende giftige plant in Nederland. Dit is een plant die in de zomer opvallende gele bloemen heeft.
Een van de meest opvallende overdag actieve nachtvlinders is wel sint-jacobsvlinder en deze komt inmiddels overal in Nederland voor. Dat is vooral iets van de laatste tientallen jaren, want vroeger was het toch voornamelijk een duinvlinder. Nog steeds is de soort in de duinen het meest talrijk.
Jacobskruiskruid is een inheemse plant. Vroeger kwam de soort vooral in de wat drogere duingebieden voor. Maar door een vergissing is de plant ingezaaid op bermen, dijken en taluds. Door de droge zomers van de afgelopen jaren breidde het gele kruid zich snel uit.
Schapen zijn veel beter bestand tegen de giftige stoffen van het jacobskruiskruid. Ze hebben enzymen in hun maagdarmkanaal die de alkaloiden gedeeltelijk onschadelijk maken. Daarom kunnen zij er wel van eten zonder ziek te worden.
Alle delen van de plant zijn giftig voor de mens en de meeste zoogdieren. Bij het eten van de plant wordt het gif opgeslagen in de lever en tast dus uiteindelijk de lever aan. De bloemen zijn twee maal zo giftig als de bladeren.
De buddleja is niet giftig en daardoor ook geschikt voor tuinen, waarin kinderen spelen. Het afsnijden van de uitgebloeide bloemen bevordert een verdere bloeiperiode. Bij goede groei- en weersgesteldheid kan de buddleja een hoogte tussen de 2 en 3 meter bereiken.
Kortom: lavendel uit de tuin kun je gerust eten. Het verhaal dat lavendel giftig is komt mogelijk doordat de planten in tuincentra bespoten zijn. Op deze planten (zelfs op kruiden zoals peterselie die je in tuincentra kunt kopen) staat dan aangegeven dat de planten niet eetbaar zijn.
Wat veel mensen niet weten is dat een hortensia giftig is. Het zijn geen planten waar een hond of kat zomaar aan gaat knabbelen, vandaar dat het vaak niet bekend is dat ze giftig zijn. Ook voor mensen kan de hortensia reacties oproepen als: braken, diarree en kan het effect hebben op de bloedsomloop.
Heermoes is te vinden op voedselrijke omgewerkte grond in akkers, bermen, grasland, langs spoorwegen en in tuinen. Soms vind je de soort ook in loofbossen.
Viltig kruiskruid staat op de Nederlandse Rode Lijst van 2012 als algemeen voorkomend, maar matig afgenomen. Net zoals alle andere in Nederland voorkomende kruiskruiden bevatten alle delen van de plant giftige pyrrolizidine-alkaloïden.
Er zijn ook veel planten waarvan veel mensen denken dat ze giftig zijn, maar deze vallen onder de niet giftige planten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Plataan, Vlinderstruik, de Paarse dovenetel en Lavendel. Er zijn ook gezonde eetbare planten, bloemen, bomen en kruiden voor paarden.
De plant is mild giftig. Inname van kleine hoeveelheden veroorzaakt geen vergiftiging. De saponinen zijn irriterend voor het maagdarmslijmvlies, en inname van relatief grote hoeveelheden kan maagdarm effecten veroorzaken, zoals koliek, braken en diarree.