“Door te frituren behoudt vis minder van zijn eigen vetzuren; die lossen op in het vet. zelfgebakken kabeljauw of een lekkerbek uit de oven of airfryer is daarom veel gezonder dan hetzelfde product uit de frituur.”
De winnaar: Kokosolie is de gezondste keuze voor frituren
Kokosolie is alles bij elkaar genomen de beste keus. Uit onderzoek blijkt dat zelfs na 8 uur continu frituren bij 180°C de kwaliteit niet afneemt (2). Meer dan 90% van de vetzuren in kokosolie zijn verzadigd, waardoor het zeer goed tegen verhitting kan.
Van frituren worden producten erg vet. En veel vet levert veel calorieën. Frituurolie bevat vooral onverzadigd vet wat bekend staat om positieve gezondheidseffecten. Frituurolie is daarom gezonder dan hard frituurvet, dat vaak veel verzadigd vet bevat.
Als het gaat om de gezondheid geldt een vuistregel dat hoe lager de stollingstemperatuur is, des te beter het vet. Vet dat bij kamertemperatuur hard blijft (zoals ossewit) bevat meer verzadigde vetzuren dan vloeibare olijf-, zonnebloem-, koolzaad- of pindaolie.
Zelfbereide ovengebakken frieten bevatten gemiddeld 6,5 % vet, in de friteuse loopt dat op tot een dikke 11%. Met een airfryer of heteluchtfriteuse gebruik je nog minder vet (1 eetlepel) en heb je ook minder calorieën binnen, maar de smaak is toch niet helemaal dezelfde.
Enerzijds omdat ze behoorlijk wat vet bevatten en anderzijds omdat er bij snelle verwarming op hoge temperatuur een korst ontstaat met zachte binnenkant. Om deze krokante korst na te bootsen met enkel hete lucht krijgen de frieten vooraf een coating. Deze bestaat uit een dunne laag water en zetmeel.
De kroket, frikandel en bamischijf doen het als je kijkt naar de calorieën het beste. Het maakt wel veel verschil of je de snack eet met (wit) brood. Een broodje hamburger, broodje hotdog en de bamischijf bevatten de minste vetten. Een echte calorieënbom is de kapsalon met 1272 kilocalorieën.
Om gezond te bakken kun je dus het beste vloeibaar vet gebruiken. Je kunt hierbij denken aan verschillende soorten oliën, maar bijvoorbeeld ook aan vloeibare margarine of een vloeibaar bak- en braadproduct. Er zijn verschillende typen olie verkrijgbaar in de supermarkt, zoals olijfolie, zonnebloemolie en arachideolie.
Cafetaria's die Verantwoord Frituren gebruiken vloeibaar frituurvet of frituurolie. Daarin zitten, in vergelijking met vaste frituurvetten, veel onverzadigde vetzuren in. Onverzadigde vetzuren helpen een normaal cholesterolgehalte te behouden.
Frietjes worden traditioneel gebakken in dierlijk vet (ossenwit en/of paardenvet). Dat zorgt voor die typische smaak en geur, maar is helaas minder gezond doordat het meer verzadigd vet bevat. Daarom worden frietjes tegenwoordig ook in plantaardige olie gebakken, of in een mengsel van de twee.
Het beste om in te bakken of te frituren is olie of zachte of vloeibare margarine uit een fles. Behalve vloeibaar frituurvet is gewone plantaardige olie, zoals zonnebloemolie en olijfolie, ook geschikt om in te frituren.
Het maakt de olie nog langer houdbaar en extra bestand tegen verhitting. Een groot nadeel van dit gedeeltelijke hardingsproces is dat het transvetten produceert. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat deze soort vetten erg ongezond zijn en het risico op hartaandoeningen kunnen verhogen (1).
Gezonder frituren in olie of vloeibaar frituurvet
Frituur in olie of vloeibaar frituurvet. Dit bevat minder verzadigde vetten en is gezonder dan vast vet. Hoe verser het vet, des te beter. Vervang frituurvet in elk geval als je het 4 tot 5 keer hebt gebruikt.
Nu heb je verschillende soorten vet: verkeerd, verzadigd vet en gezonder, onverzadigd vet. Het is dus het verstandigst om te frituren in onverzadigd vet. Vast frituurvet, zo'n grote bonk vet, is daarom af te raden. Maar vloeibaar frituurvet, olijfolie (maar geen 'extra vierge') en zonnebloemolie zijn prima keuzes.
Zonnebloemolie is de betere grondstof voor frituurolie. Dat heeft vooral met de vetzuursamenstelling te maken. We onderscheiden in zonnebloemolie de normale versie en High Oleic zonnebloemolie. Die laatste soort is veel meer hittebestendig dan de gewone zonnebloemolie.
,,Ook avocado-olie is heel goed om te koken. Arachideolie, ghee en frituurolie kun je gebruiken om te frituren”, aldus Joshi. Voor het garneren van gerechten en voor sausjes adviseert ze extra vierge olijfolie of sesamolie.
Wat de frietjes bij een snackbar zo lekker maakt, is dat er vaak genereus om wordt gegaan met het zoutvaatje. Met alleen een beetje zout strooien na het frituren zul je deze smaak nooit bereiken, daarom is het nodig om de frieten eerst te weken in een badje met zout water.
Het beeldmerk Verantwoord frituren betekent dat de snackbar of de cafetaria met vloeibaar vet frituurt. Vloeibaar vet bevat minder transvet en verzadigd vet en is daardoor beter voor de gezondheid dan vast vet. Het beeldmerk moet hangen aan de gevel van een snackbar of cafetaria.
Frituurvet is ongebruikt ongeveer 6 maanden tot een jaar houdbaar. Bij frituren gebruik je je olie of vet vaak meer dan 1 keer. Let dan wel op een aantal gebruiksregels. Als je deze opvolgt gaan de kwaliteit en stabiliteit van het product minder snel achteruit.
Alle oliën bestaan uit een mengeling van onverzadigde en verzadigde vetten. ,,We noemen een olie gezond als die rijk is aan onverzadigde vetzuren. Oliesoorten met veel verzadigde vetten sorteren we in de categorie 'ongezond'”, legt hij uit. Hij raadt aan om vooral olijfolie, koolzaadolie en sojaboonolie te gebruiken.
Zonnebloemolie bevat duidelijk meer vitamine E dan olijfolie, wat de cellen, celwand, bloedbaan en weefsels beschermt. Ook bevat zonnebloemolie meer vitamine K, wat nodig is voor een goede bloedstolling. Olijfolie bevat dan weer meer omega 3-vetzuren, die beschermen tegen hart- en vaatziekten.
Samengevat is dit de conclusie. Als je een olie of vet niet verhit, dan zijn olijf-, koolzaad-, soja-, arachide-, zonnebloem-, maïsolie en andere plantaardige oliën de betere keuzes. Dat is omdat ze vooral onverzadigde vetten bevatten en zo helpen de verzadigd vet consumptie te beperken.
Wanneer je een portie van 70 gram zou eten (vergelijkbaar met het gewicht van een frikandel of kroket), kom je uit op zo'n 127 kcal. De loempia is dan nog steeds de gezondste keuze, al is het verschil met de rest wel wat minder groot. Daarnaast bevat deze snack ook relatief weinig (verzadigd) vet en zout.
Tortilla chips
De tortilla chips bevatten gemiddeld namelijk zo'n 480 kcal per 100 gram. Hiermee scoort het dus beter dan bijvoorbeeld de Lay's chips en de biologische boerenkoolchips!