Gietijzer valt onder de categorie ferro-metalen en zou dus magnetisch moeten kunnen zijn.
Gietijzer wordt in mallen gegoten en na afkoeling wordt de mal weggehaald. Gietijzer herken je aan gietnaden bij gegoten objecten. Het oppervlak is vaak ruw en het is erg hard. Hierdoor ook erg bros en bij het breken van gietijzer zie je een korrelige structuur.
Austenitisch gietijzer is niet magnetisch. Wordt geringe nikkel-magnesium verbinding toegevoegd, vormt zich grijs gietijzer met bolvormig grafiet het z.g.n. nodulair gietijzer. De grondmassa bestaat uit ferriet en/of perliet. De gemiddelde samenstelling is 3,5% C, 1% Silicium en 0,1% Mangaan.
Om van roestvast staal te spreken, is minimaal 11 tot 12% chroom en maximaal 1,2% koolstof nodig. De toevoeging van nikkel aan roestvast staal maakt dat het niet magnetisch is.
Sterkte van het materiaal
Gietstaal is minder breekbaar dan gietijzer. Hierdoor is gietstaal minder breekbaar en heeft het een smeltpunt van 1450-1550 gr C. Dit smeltpunt is 200 gr C hoger dan het smeltpunt van gietijzer. Hierdoor worden hogere eisen gesteld aan de oeverbekleding, de gietvormen en de smeltkroes.
De pan mag absoluut niet vallen, want dan kan deze breken. Ook moet je oppassen voor grote temperatuur verschillen. Dus niet in een keer van heel heet naar heel koud; hierdoor barst het gietijzer. Een gietijzeren pan heeft wel meer onderhoud nodig.
Ook in duurzaamheid zal een tuinhaard van gietijzer een oplossing zijn. Gietijzer is namelijk erg goed bestand tegen hoge temperaturen. Bij goed onderhoud van deze tuinhaarden kunnen ze zelfs levenslang meegaan.
Er zijn slechts een beperkt aantal elementen die ferromagnetische eigenschappen bezitten. De meest bekende zijn ijzer, kobalt en nikkel. In deze materialen zijn microscopisch kleine gebiedjes, zogenaamde gebieden van Weiss, magnetisch waarbij de richting willekeurig is.
Hoewel RVS voorwerpen in principe niet magnetisch zijn, kunnen door koud vervormen of slijpen bepaalde soorten RVS licht magnetisch worden.
Daarom wordt een gecorrodeerd ijzerwerk snel als een hopeloos geval bestempeld: geen redden meer aan. Want al heeft roest geen magnetische kracht, het trekt onze blik onverbiddelijk naar zich toe.
Gietstaal wordt vooral toegepast in de industrie en de machinebouw. Het is vooral geschikt voor onderdelen die zwaar belast worden. Verder is gietstaal goed lasbaar.
Gietijzer komt voor als wit-, zwart-, grijs-, gemêleerd, ferritisch, perlitisch, austenitisch of martensitisch gietijzer. De soort wordt afgeleid van de samenstelling van de kristalstructuur en de mate van afkoeling van het gesmolten gietijzer of warmtebehandelingen.
In de basis is een magneet je beste vriend. plakt de magneet, dan hebben we te maken met ijzer, hardmetaal of een metaal met ijzer als bestandsdeel.
Niet geschikt voor zure ingrediënten
De natuurlijke anti-aanbaklaag die een gietijzeren pan na verloop van tijd krijgt is gevoelig voor zure ingrediënten. Zo is de pan minder geschikt voor het maken van bijvoorbeeld tomatensaus. Dit tast de anti-aanbaklaag aan.
Zet een gietijzeren pan nooit in de afwasmachine. Door veelvuldig contact met water gaat de pan sneller roesten en de afwasmachine kan daarbij de natuurlijke vetlaag in de pan beschadigen. Gebruik geen zeep of ruwe sponzen bij het schoonmaken van de pan. Ook hiermee tast je de natuurlijke anti-aanbaklaag aan.
De Faitout braadpan van Le Creuset is van hoge kwaliteit, maar dankzij het geëmailleerde gietijzer een stuk goedkoper dan de traditionele braadpannen van het merk. Dit komt mede door de deksel, deze is gemaakt van rvs.
Roestvrij staal (RVS) is niet magnetisch.
Magnetisme in materialen
Er zijn vier ferromagnetische elementen, namelijk ijzer, nikkel, kobalt, gadolinium. Neodymium en dysprosium zijn bij zeer lage temperaturen ferromagnetisch. Er zijn echter veel meer ferromagnetische legeringen, maar er bestaan ook gesinterde materialen die magnetisch zijn, zoals ferriet.
Minder dure metalen zoals ijzer en nikkel worden aangetrokken door een magneet. Als een sieraad wordt aangetrokken door een magneet is de kans groot dat een van die metalen er in zit. Goud en zilver worden niet aangetrokken door een magneet.
ferromagneten: ijzer, nikkel en kobalt zijn uit zichzelf magnetisch of magnetisch te maken. Deze metalen blijven aan een magneet plakken. En je kunt er zelf een magneetje van maken door met een magneet telkens in dezelfde richting over te strijken. Dit noem je magnetiseren.
Let wel op! Niet alle metalen zijn magnetisch! Enkel ijzer (wat we vaak in staal terugvinden), nikkel en kobalt vertonen deze eigenschap. Metalen waarvan het grootste bestanddeel ijzer is, noemt men ook wel ferrometalen.
Zink is niet magnetisch. Daarom wordt bij het meten van de (verf)laagdikte op gegalvaniseerd staal door middel van elektromagnetisch of magnetische meetinstrumenten de opgetelde dikte van de zinklaag en de coatinglaag gemeten. Zink kan een zilverachtige metaalglans hebben, maar ook grijsachtig mat.
Roest verwijderen van gietijzer of gietstaal. Ranex Rustbuster is het middel om roest te verwijderen van gietijzer. Het product maakt snel en eenvoudig een einde aan roestige oppervlaktes. Dit krachtige middel verwijdert en vernietigt zware roest, putroest, vliegroest, roeststrepen én kalk.
Gietijzer is geen roestvast materiaal, dus bij regen moet de haard worden afgedekt. De meeste gietijzeren haarden worden geleverd met een deksel die voorkomt dat er regen in de pijp komt. Daarnaast kun je ook de haard eenmaal per jaar insmeren met een speciale coating om roestvorming tegen te gaan.
Gietijzeren pan behandelen met olie of wax
Dat noemen ze “seasonen”. Je dient je gietijzer dus in te smeren met een dun laagje wax. Dit laagje werkt als beschermlaag tegen roest, want roesten doet gietijzer heel erg snel. Als “droog” (niet vet dus) gietijzer nat wordt, roest het binnen enkele uren.