Psychische verwaarlozing (ookwel emotionele verwaarlozing) is de meest voorkomende vorm van kindermishandeling in Nederland. De schade op lange termijn is vaak nog groter dan andere vormen. Daarom hoog tijd voor meer aandacht.
Wat is emotionele verwaarlozing? Een gebrek aan aandacht voor de behoeften van het kind aan genegenheid, emotionele steun, aandacht, bevestiging en controle kan duiden op emotionele verwaarlozing.
Psychische mishandeling (ook wel emotionele - of geestelijke mishandeling genoemd) is het stelselmatig uitschelden, treiteren, vernederen, bedreigen, kleineren, overvragen, isoleren of elk ander gedrag dat een negatieve invloed kan hebben op de emotionele ontwikkeling van een kind.
Verwaarlozing is het 'nalaten' van zorg ofwel het niet naar behoren uitvoeren van de pedagogische taak. Verwaarlozing is daarmee een 'passieve' vorm van kindermishandeling. In het geval van lichamelijke verwaarlozing komen ouders stelselmatig onvoldoende tegemoet aan de lichamelijke basisbehoeften van het kind.
Emotionele verwaarlozing valt onder de categorie vroegkinderlijke trauma's. Dat klinkt heel heftig, en de gevolgen zijn dat ook, toch hoeft het niet altijd als zodanig te zijn ervaren. Sterker nog, in eerste instantie lijkt het alsof er nooit iets is gebeurd. En dat is het nu precies.
Herbelevingen
Nare herinneringen; beelden en gedachten die zich vaak opdringen. Angstige dromen over de traumatische gebeurtenis. Je reageert soms alsof de traumatische gebeurtenis opnieuw plaatsvindt. Je voelt je erg angstig als je wordt geconfronteerd met iets wat met deze gebeurtenis in verband staat.
Afwezige ouders
Ouders kunnen ook emotioneel afwezig zijn. Ze zijn er wel maar ze begeleiden hun kinderen niet op emotioneel vlak. Kinderen van afwezige ouders voeden uiteindelijk zichzelf voor een groot deel op. Als ze het oudste kind zijn, voeden ze misschien ook hun jongere broers en zussen op.
Alle vormen van geweld tegen een kind zijn kindermishandeling. En er is nog een vorm van geweld die ook schadelijk is voor kinderen. Als je ouders elkaar slaan, elkaar uitschelden of gemene dingen naar elkaar schreeuwen, en jij bent daar bij, dan is dat ook kindermishandeling.
Depressies en angsten
Dat komt waarschijnlijk door veranderingen in het brein: door emotionele verwaarlozing is het hersengebied dat belangrijk is bij het omgaan met stress kleiner. De hersenen van mensen die in hun jeugd emotioneel zijn verwaarloosd reageren sneller op gevaar, waardoor ze zich eerder bang voelen.
Theoretisch valt psychische mishandeling in het Wetboek van Strafrecht onder mishandeling. Maar hoe maak je psychische mishandeling aantoonbaar? In het geval van partnergeweld adviseert de politie slachtoffers om concreet bewijsmateriaal te verzamelen, in de vorm van filmpjes of tekstberichten.
De meest voorkomende vormen van kindermishandeling zijn emotionele en fysieke verwaarlozing, met respectievelijk 36 en 24 procent van de gevallen.
Van psychische of emotionele mishandeling is sprake wanneer ouders of andere opvoeders met hun houding en gedrag afwijzing en vijandigheid uitstralen tegenover het kind.
Kan ik aangifte doen van geestelijke mishandeling? Alle huiselijk geweld is strafbaar. Daar valt ook geestelijke mishandeling onder. Dat betekent dat je aangifte daarvan kunt doen bij de politie.
Negeren als vorm van emotioneel misbruik
Wanneer een ouder het kind vaak en voor een lange tijd negeert, onttrekken ze zich uit deze relatie. Het kind zal zich verlaten, afgewezen, machteloos, ongewenst, onbemind en gefrustreerd voelen.
Kinderen van afwezige vaders zijn bijvoorbeeld vaak rationeel en helder. Ze hebben leiderschapskwaliteiten en zijn zich erg bewust dat anderen ondersteuning en goedkeuring nodig hebben, juist omdat ze het zelf niet kregen. Ze kunnen opkomen voor zichzelf en voor anderen. Ze houden vast aan hun verantwoordelijkheden.
Een man die emotioneel onbereikbaar is, zegt snel dingen als “Doe eens rustig”, “Stel je niet zo aan” of “Doe niet zo dramatisch”. Hij kan gewoon niet met jouw emoties en gevoelens omgaan. Het kan ook zijn dat je hem hiermee overweldigt en hij simpelweg afstand neemt of dichtklapt.
Een emotionele blokkade ontstaat door een conflict tussen verstand en gevoel. Wanneer emoties steeds onderdrukt worden, is het op den duur bijna niet meer mogelijk om deze emotie te uiten, dit is een emotionele blokkade.
Opstapelende gezondheidsproblemen
De resultaten laten een hoger risico op depressie, ongeluk, ontevredenheid met het leven, eenzaamheid en onveilig gevoel in de eigen omgeving zien. Ook blijkt dat tegenspoed in de kindertijd mensen een verhoogd risico op sociaal isolement geeft.
Het is in Nederland niet wettelijk bepaald vanaf welke leeftijd je een kind alleen thuis mag laten. In artikel 255 van het Wetboek van Strafrecht staat echter wel dat het verboden is om iemand 'tot wiens onderhoud, verpleging of verzorging' je verplicht bent 'in hulpeloze toestand' achter te laten.
Schreeuwen is een teken van frustratie; frustratie is een teken van goed ouderschap. Immers, een goede ouder heeft verwachtingen en hoop rondom het gedrag van haar kinderen. Als dat niet uitkomt, raakt ze gefrustreerd. Als ze gefrustreerd is, ligt het gevaar van stemverhoging (lees: schreeuwen) op de loer.
Je kan een narcistische moeder definiëren als iemand die erg bezitterig is en zich bezighoudt met het beconcurreren van haar kinderen. Ze wilt in alles beter zijn dan haar kinderen en ziet haar kinderen niet als een individu, maar als een verlengde van zichzelf.
Het geven van emotionele toestemming aan het kind voor contact met de andere ouder (uitspraak van Rechtbank Gelderland). Het zich positief opstellen (over de andere ouder) richting het kind, zodat deze zich niet bezwaard voelt om contact te hebben met de andere ouder (uitspraak van Rechtbank Rotterdam).
Codependentie is aanpassingsgedrag waarbij je onbewust de wensen en verlangens van de ander boven jouw eigen behoeften stelt. Je past je aan om op die manier waardering, bevestiging en goedkeuring te krijgen. Daaraan ontleen je jouw eigenwaarde.