Hoewel niet zo berucht als de rups van de basterdsatijnvlinder of de eikenprocessierups is de beerrups niet helemaal onschuldig: de haren zijn vergiftig en voor daarvoor gevoelige mensen irritant.
Het is een grote vlinder met een spanwijdte van 50 tot 78 millimeter. De kleur van de bovenvleugels is bruin met witte banden. De ondervleugels zijn rood met blauwzwarte stippen. Zijn kleuren waarschuwen belagers dat hij giftig is.
Wat eet de rups van de grote beer? De rups van de grote beer is helemaal niet kieskeurig. Allerlei planten staan op haar menu, vooral kruiden en lagere planten zoals zuringsoorten, brandnetel en paardenbloem. Op niet minder dan vijftig plantensoorten werd de rups al aangetroffen.
De kleine beer is ook een nachtvlinder en zeer algemeen. Hij komt verspreid over het hele land voor, maar ook het meest op de zandgronden. De rupsen leven van diverse kruidachtige en houtige planten, waaronder weegbree, kruiskruid, struikhei, kardinaalsmuts en brem.
De Grote Beer bestaat uit een groot aantal sterren. De zeven helderste sterren uit het sterrenbeeld vormen een vorm die lijkt op een steelpan. De hele constellatie heeft echter de vorm van een beer en wordt daarom door het grote publiek Grote Beer genoemd.
De antwoorden op de volgende vragen vormen een goede basis om in elk geval vast te stellen tot welke familie een rups hoort: Lijkt de rups op een takje? Hoeveel paar buikpoten heeft de rups? Heeft de rups haren en is de beharing lang of kort?
sint-jacobsvlinder (Tyria jacobaeae)
De opvallende oranjegeel met zwarte (zebra)rupsen zitten overdag open en bloot op de waardplant. Ze eten vooral de bladeren en de bloemen; als er erg veel rupsen bij elkaar zitten, laten ze slechts een kale stengel over. De soort overwintert als pop in een losse cocon in de grond.
Volle Maan. 's Avonds rond 22.30 uur zie je aan de oostzuidoostelijke hemel een wijde samenstand van de maan en de reuzenplaneet Jupiter. De planeet staat op grote afstand links van de maan. Hoger aan de hemel is het Herfstvierkant zichtbaar: de vier helderste sterren van het sterrenbeeld Pegasus.
De Kleine Beer kun je vinden door vanaf de buitenste sterren van het pannetje van de Grote Beer een lijn te trekken. Verleng deze lijn vijf keer en je komt bij de Poolster uit. Zo kun je dus de Poolster vinden en dus ook het noorden. Gebruik desnoods een sterrenkaart om de Grote Beer te vinden.
Een poolster is een ster die zich in een van de hemelpolen bevindt. Voor de noordelijke hemelpool is dat de ster met de naam Poolster, Polaris of alpha Ursae Minoris, die dicht bij het verlengde van de aardas aan de noordelijke hemelpool ligt.
Kleine Beer kan niet slapen. Hij is bang voor het donker. Grote Beer brengt steeds een groter lichtje naar Kleine Beer. Uiteindelijk neemt hij zelfs de maan voor hem mee, en alle fonkelende sterren.
Het sterrenbeeld Grote Beer is één van de bekendste sterrenbeelden en makkelijk te herkennen. Het bekende 'steelpannetje' wordt in de VS ook wel de 'Big Dipper (pollepel)' genoemd, in Engeland en Ierland de 'ploeg' en in Duitsland vaak de 'Grote Wagen'.
De Kleine Beer
De Poolster is ook verwerkt in een sterrenbeeld, namelijk in de Kleine Beer oftewel Ursa Minor. Ook De Kleine Beer heeft iets weg van een pannetje, maar dan net met een langere steel. Net als de Grote Beer is ook de Kleine Beer altijd goed zichtbaar in Nederland.
In het Zeeuwse duingebied komt de bastaardsatijnrups voor. Deze rups heeft, net als de eikenprocessierups, irriterende brandharen die soms allergische reacties veroorzaken. Niet alleen bij mensen; ook dieren hebben er last van.
Onder hen zijn de zadelrug, io mot, poes, zigeunermot, flanellen mot en buckmotrupsen. Verschillende rupsen ontwikkelen chemische oorlogsvoering — ze worden giftig. Bovendien hebben sommigen vergiften ontwikkeld die een mens letterlijk kunnen doden.
bijten of steken geen mensen. Slechts enkele soorten rupsen, o.a. de eikenprocessierups (Thaumatopoeida) en bastaardsatijnvlinder (Euproctis chrysorrhoea), dragen irriterende brandharen; sommige rupsen hebben stugge scherpe stekels.
Rupsen hebben een hekel aan de sterke geur van bieslook en salie. Zet deze planten daarom rondom je andere planten. Daarnaast is het verstandig om jonge planten te beschermen met een net of vliesdoek, zo voorkom je dat vlinders hun eitjes kunnen leggen. Want met het leggen van eitjes begint immers een rupsenplaag.
Het gebeurt dat rupsen al etende te water raken en verdrinken. Sluit daarom de opening van flesje of potje af met keukenpapier of watten. Sommige rupsen verpoppen zich aan de stengel of tegen het deksel van de kooi. Laat de poppen daar totdat ze uitkomen.
De rups vervoeren
Pak de rups voorzichtig op, het liefst op het blad of het takje waarop deze zit. Vervoer de rups in een potje of doosje. Zorg er altijd voor dat in het potje waarin de rups vervoerd wordt, kleine gaatjes zitten voor de ventilatie. Doe wat plantenmateriaal in het potje, zodat de rups kan eten.
Orion is een van de opvallendste sterrenbeelden. Vooral Orions gordel, die bestaat uit drie heldere sterren op een rij, is makkelijk te herkennen. Orions gordel wijst recht naar de ster Sirius in het sterrenbeeld Grote Hond.
Ursa Major is het sterrenbeeld dat we rond de poolster zien als een effect van de draaiing van de planeet tijdens een nacht zonder ons voor de horizon te verbergen. Daarom staat het bekend als circumpolair. Dankzij dit kan het het hele jaar door op het noordelijk halfrond worden waargenomen.
Als een lichtstraal door die trillende lucht gaat, wordt het licht ietwat gebroken. Het resultaat is een fonkelende ster. Het licht van een ster die laag boven de horizon staat, moet een langere weg door de dampkring afleggen. Daarom zullen die sterren meer flikkeren.
De Kleine Beer lijkt qua vorm erg op de Grote Beer en wordt soms wel eens 'steelpannetje' genoemd. In tegenstelling tot die van de Grote Beer is het 'handvat' van de Kleine Beer niet recht, maar iets naar boven gebogen. De belangrijkste ster van het sterrenbeeld, Polaris, heeft een vast punt in de sterrenhemel.