In totaal zijn er een kleine 140.000 artikelen geldig in ruim 12.000 afzonderlijke regelingen. De geldende wetten bestaan gemiddeld uit 26 artikelen. De geldende AMvB's bestaan gemiddeld uit 12,5 artikelen en de geldende ministeriële regelingen uit ruim zeven artikelen.
Het aantal wetten en regels is de afgelopen tien jaar met ongeveer duizend toegenomen. Per 1 januari 2019 bedroeg het totale aantal regelingen 9.834.
Op Overheid.nl staan niet alleen de originele teksten van nationale verdragen, wetten en regelingen. U vindt hier ook de producten van gemeenten, provincies en waterschappen. Daarnaast staan op Overheid.nl (onder andere):
Wet in formele zin = een wet gemaakt in samenwerking tussen Staten-Generaal (= Eerste en Tweede Kamer) en de Kroon (=regering en Koningin). Wet in materiële zin = een wet die geen formele zaken regelt. Algemene wet = wet met algemene regels. Bijzondere wet = wet met regels over een specifiek onderwerp.
De “wetgeving” betreft regels opgesteld door de wetgevende macht, de “regelgeving” betreft de daarvan afgeleide regels door de uitvoerende macht, en de “jurisprudentie” betreft relevante uitspraken gedaan door de rechtelijke macht die algemene werking hebben (gekregen).
De Grondwet is het belangrijkste staatsdocument en hoogste nationale wet van Nederland. Zij bevat de regels voor onze staatsinstellingen en de grondrechten van de burgers.
De grondwet is de basis van alle andere wetten.Het is de wet die in grote lijnen het bestuur van een land bepaalt. In de grondwet staan onder andere de regels waar mensen zich aan moeten houden. De eerste regel in de grondwet: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld.
In het algemeen geldt dat internationale verdragen (VN/Europa) bovenaan de rangorde staan, gevolgd door landelijke wetgeving zoals de Grondwet, Algemene wet bestuursrecht, Wmo, ministeriële besluiten en regelingen en tot slot de provinciale en gemeentelijke verordeningen en beleidsregels.
De regering maakt wetten in samenwerking met de Eerste en Tweede Kamer (wetgevende macht). Een wet begint met een wetsvoorstel en is klaar na publicatie in het Staatsblad. Daartussen ligt een vast aantal stappen, die alle wetsvoorstellen moeten doorlopen.
Het World Economic Forum berekende dat Frankrijk tot de landen met de meeste regels ter wereld behoort. Het Franse parlement telde er ooit 400.000.
Het Statuut voor het Koninkrijk vormt sinds 1954 een overkoepelend document van een hogere orde dan de Grondwet. Met het statuut staan Aruba, Curaçao, Nederland en Sint Maarten als gelijke landen binnen het Koninkrijk. De Grondwet dient het statuut in acht te nemen.
Tegenwoordig telt de Grondwet 23 grondrechten. Vroeger waren het er doorgaans veel minder.
Voorbeelden van landen zonder geschreven grondwet zijn het Verenigd Koninkrijk en Israël. Het constitutioneel recht ligt daar vast in wetten, gewoontes en rechtspraak. Het Verenigd Koninkrijk was een van de eerste landen met een (zij het beperkte vorm van) grondwet. Dat is de Magna Carta uit 1215.
Het huidige artikel 120 van de Grondwet bepaalt dat de rechter niet mag beoordelen of wetten en verdragen in strijd zijn met de Grondwet. Nederland kent momenteel, anders dan bijvoorbeeld in Duitsland, Frankrijk en Scandinavische landen dus geen constitutionele toetsing door de rechter.
Uit artikel 93 van de Grondwet volgt dat een ieder verbindende bepalingen van verdragen en besluiten van volkenrechtelijke organisaties verbindende kracht hebben jegens burgers en rechtspersonen nadat ze zijn bekendgemaakt. Deze bekendmaking vindt plaats in het Tractatenblad.
Wanneer niet? Voorrang van rechts is niet van toepassing als de voorrang geregeld is door verkeersborden, verkeerslichten of bevoegde personen, en geldt ook niet voor een bestuurder die uit een aardeweg of pad komt, zelfs wanneer de laatste meters verhard zijn.
Want als er geen wetten zouden zijn kan een samenleving niet functioneren. Dan zou het recht van de sterkste en de brutaalste gelden. Als je iets doet dat volgens een wet niet mag - we noemen dat ook wel: 'een Overtreding begaat' -, wordt je gestraft met een taakstraf of een boete.
Wetten Amerika met eten
In Columbus, Ohio, mogen winkel op zondag geen cornflakes verkopen.
Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.
In artikel 10 van de Grondwet is opgenomen dat iedereen recht heeft op eerbiediging van zijn of haar persoonlijke levenssfeer. Dit betekent dat iemands persoonlijke vrijheid niet wordt gehinderd en/of beïnvloed door externe factoren, en dat iemand zelf kan bepalen wie welke informatie over hem of haar verkrijgt.