Het wonderbaarlijke is dat je melk al klaar is in je borsten voordat je baby wordt geboren. Dat betekent dat er uit je tepels een beetje colostrum – de eerste moedermelk – kan lekken, dat nogal dik en kleverig is. Dat kan al bij 14 weken gebeuren, maar het komt vaker voor in de laatste fase van de zwangerschap.
Vanaf de veertiende week van je zwangerschap beginnen je borsten met het produceren van colostrum. En vanaf dat moment kun je dus ook al wat melk lekken. Sommige vrouwen lekken slechts een paar druppeltjes, andere vrouwen lekken veel meer.
Het op gang komen van de melkproductie, meestal twee tot vier dagen na de bevalling, gaat gepaard met een verhoogde doorbloeding van de borsten en een toename aan lymfevocht. Hierdoor kunnen de borsten vol en gespannen aanvoelen. Door de baby vanaf de geboorte vaak aan te leggen wordt stuwing zoveel mogelijk voorkomen.
Als er melk uit de tepel stroomt zonder dat er sprake is van een recente zwangerschap of wanneer het geven van borstvoeding langer geleden is dan 6 maanden, dan is er sprake van galactorroe. De oorzaak hiervan is een verhoogd prolactinegehalte in het bloed. Dit leidt tot afscheiding van melk uit de borsten.
Schommelingen in de hormoonspiegel zorgen ervoor dat de melkklieren actief worden en vocht gaan afscheiden. Normaal gesproken merken de meeste vrouwen hier weinig van, omdat het lichaam het vocht weer opneemt. Maar soms raakt het evenwicht tussen aanmaak en opname verstoord en kan er toch vocht uit de tepel vloeien.
Tepeluitvloed of tepelafscheiding komt veel voor en is meestal een onschuldig verschijnsel. Het is niet vreemd als er wat vocht uit de tepel komt, wanneer er in de tepel wordt geknepen. Tepeluitvloed kan op elke leeftijd optreden, maar wordt vooral opgemerkt bij hormonale veranderingen.
Symptomen zwangerschap en jouw lichaam
Je borsten kunnen gespannen aanvoelen alsof je ongesteld moet worden. Onder invloed van hormonen worden de tepels en het tepelhof donkerder. Ze worden groter en steviger. Dit komt omdat er meer klierweefsel en melkkliertjes bijkomen en je meer vocht vasthoudt.
Ook dan is het mogelijk om je melkproductie op gang te brengen en borstvoeding te geven. Een vrouw heeft geen baarmoeder of eierstokken nodig om borstvoeding te kunnen geven. Alles wat je nodig hebt, zijn je borsten en een functionerende hypofyse.
Een tepelzalf van lanoline of verkoelende pads bieden directe verlichting en verzorgen je tepels. Wanneer je melkproductie op gang is gekomen, is het heel normaal dat je borsten melk lekken. Als je je baby aan het voeden bent, kan het zijn dat er melk lekt uit je andere borst.
Dan gaat het vaak om een onschuldig kwaaltje. Maar als het blijft doorzetten, dan kan er sprake zijn van eczeem, een schimmelinfectie of een borstontsteking. Als je dus voelt dat het niet helemaal in orde is na de zwangerschap, neem dan contact op met je huisarts.
Colostrum, de eerste melk die je lichaam na de bevalling aanmaakt, is vaak geel van kleur. Je eet veel groentes met bètacaroteen. Groentes zoals wortel, pompoen en zoete aardappel zijn rijk aan deze vitamine en kunnen je moedermelk een lichte gele of oranje kleur geven.
Je kunt aan je borsten voelen of ze goed zijn leeggedronken. Voel regelmatig voor de voeding aan je borsten, zodat je weet hoe ze vol aanvoelen. Controleer je borsten na de voeding opnieuw. Als het goed is, voelt de borst die je hebt aangeboden, dan een stuk soepeler aan en zitten er geen 'bobbeltjes' meer.
Melkproductie op gang - meestal komt de melkproductie ergens tussen de tweede en vijfde dag na de bevalling op gang; de hoeveelheid melk neemt toe en de melk verandert van colostrum naar rijpe moedermelk. De meeste vrouwen ervaren dan gedurende ongeveer 72 uren stuwing: een vol gevoel.
Tijdens de zwangerschap bereidt je lichaam zich voor op het maken en geven van moedermelk. Na de geboorte is het direct beschikbaar: in de juiste samenstelling en hoeveelheid. De eerste moedermelk die je baby drinkt, heet 'colostrum'.
De groei van een bevruchte eicel tot een voldragen kind duurt 38 weken. Door de eerste dag van je laatste menstruatie te nemen en hier 40 weken bij op te tellen, kun je uitrekenen wanneer je kind ongeveer zal komen. Het is natuurlijk maar een schatting.
Als u zwanger bent, kunt u in de laatste weken van de zwangerschap al moedermelk uit uw borst afkolven. Dit heet antenataal kolven. Antenataal wil zeggen: vóór de bevalling.
Door al in de zwangerschap wat colostrum af te kolven, kan je kindje dan worden bijgevoed met je eigen melk. Colostrum is heel geconcentreerd en heel voedzaam voor je baby, een of twee milliliter is de eerste dag al een hele voeding. Bij de meeste vrouwen kan dit afkolven tijdens de zwangerschap zonder problemen.
Van colostrum naar moedermelk
De eerste dagen na de bevalling bestaat de volledige borstvoeding uit colostrum. Na 2 tot 4 dagen gaat dit geleidelijk over in 'rijpe' moedermelk. De hoeveelheid en samenstelling van de melk verandert en past zich aan de behoefte van je baby aan.
Als de hormoonhuishouding voldoende verstoord is, bijvoorbeeld door een klierziekte, kan ook een mannenlichaam melk produceren. Prolactine, een hormoon dat de melkproductie stimuleert, komt ook bij mannen voor. Als het door ziekte overmatig aanwezig is, kan er melk gevormd worden.
Induceren van lactatie betekent het op gang brengen van de melkproductie zonder zwanger te zijn. Als er wel ooit melkproductie was, spreekt men van relactatie. Door inductie of relactatie kan de melkproductie succesvol gedeeltelijk of zelfs volledig opgebouwd worden mits de juiste ondersteuning.
Moedermelk is de perfecte voeding voor baby's, maar dat geldt niet voor volwassenen. De voedingsstoffen in moedermelk worden door een volwassene anders afgebroken dan door een baby. ,,Voor een volwassene zitten er minder eiwitten in moedermelk dan in andere melk zoals koemelk'', aldus Steele.
Borstvoeding opnieuw op gang brengen of opwekken, kan alleen door de baby zo vaak mogelijk te laten drinken. Zo stimuleer je de borsten om melk te maken. Adoptiemoeders kunnen de melkproductie het beste al op gang proberen te brengen vóór de baby komt.
Een week na de bevruchting kun je je al moe voelen, je menstruatie is nog niet uitgebleven en je merkt nu al dat je eigenlijk alleen maar wilt slapen, de hele dag door. Het wordt veroorzaakt door het hoge niveau van het hormoon progesteron.
De eerste zwangerschapssymptomen zul je pas na een aantal weken kunnen merken. Een paar weken na de bevruchting kun je bijvoorbeeld merken dat je gevoelige borsten hebt. Niet iedereen heeft meteen last van de eerste zwangerschapssymptomen. Bij sommige vrouwen kan het wel even duren voordat zij symptomen krijgen.
Door de snelle toename van hormonen en een verandering in de borststructuur kunnen je tepels en borsten al vanaf drie tot vier weken gevoelig en pijnlijk zijn. Sommige moeders in spe hebben tijdens de hele zwangerschap pijnlijke borsten, maar bij de meesten verdwijnt de pijn na het eerste trimester.