Zelfbeschadiging komt voor onder 5,5 procent van de volwassen bevolking en onder ruim 15 procent van de adolescenten. Vrouwen beschadigen zich 1,5 keer zo vaak dan mannen. Ruim 4 procent van de jongeren in Nederland heeft zich ooit beschadigd.
Jezelf verwonden voelt voor sommige mensen fijn. Het werkt tijdelijk en daarom kan het ook verslavend zijn. Een andere reden waarom het verslavend werkt, is omdat je lichaam hormonen aanmaakt tegen de pijn: endorfine. Omdat je lichaam daaraan went, moet je jezelf steeds meer en vaker pijn doen.
Zelfbeschadiging is een manier om uiting te geven aan de boosheid, de pijn en en het verdriet. Het kan even de druk verlichten. het is niet zo dat iedereen die zichzelf pijn doet ook kampt met gedachten aan zelfmoord. Maar het kan wel.
Er zijn vele vormen van automutilatie, zoals snijden, krassen en branden van de huid, hoofdbonken of het uittrekken van haar. Automutilatie kan blijvende littekens veroorzaken. Ook krijg je last van gevoelens van waardeloosheid, schuld en zelfhaat. Automutilatie is verslavend.
Automutilatie is een symptoom, geen op zichzelf staand syndroom. Het kan vóórkomen bij een groot aantal psychiatrische stoornissen.
Vormen van zelfbeschadiging zijn snijden, krassen, krabben, branden, haren trekken, hoofdbonken, schadelijke stoffen innemen, of voorwerpen in het lichaam brengen.
Het VU-onderzoek laat zien dat zelfbeschadiging en suïcidaliteit vaak samen optreden en voor een groot deel uit dezelfde erfelijke aanleg voortkomen.
Om de zelfbeschadiging te stoppen, is het belangrijk dat je kind leert praten over zijn of haar problemen. Professionele hulp kan daarbij zeker helpen. Al voelt het soms als een drempel om hulp in te roepen.
Dit kan met behulp van psychotherapie. Afhankelijk van de oorzaak en ernst kunnen hiernaast verschillende medicijnen worden voorgeschreven, zoals antidepressiva (SSRI), antipsychotica en stemmingsstabilisatoren. Als patiënten geen pijn ervaren bij de zelfverwonding kan het medicijn naltrexon worden voorgeschreven.
Praat erover, zoek hulp. Je hoeft het niet alleen te doen. Als je nu hulp nodig hebt kan je bellen naar 0800-0113 of chatten met onze hulplijn. Deze is 24/7 open.
Gevolgen voor de cliënt
Iemand die zichzelf beschadigt kan zich bijvoorbeeld somber, boos of angstig voelen. Zelfbeschadiging heeft als functie dat die problemen naar de achtergrond verdwijnen. Iemand krijgt meer rust en minder chaos in het hoofd. Iemand kan ontspannen of iets of juist niets meer voelen.
Het behandelen van automutilatie-littekens doen we vaak met de fractional laser. De laser beschadigt op een veilige manier de huid. De kleine beschadigingen zorgen voor huidvernieuwing in de diepere huidlagen en stimuleren de aanmaakt van collageen en elastinevezels, die de huid en het bindweefsel stevig houden.
Herkennen van zelfbeschadiging
Zelfbeschadiging vormt dan een uitlaatklep voor emoties. Het gedrag staat dus niet op zichzelf. Iemand kan bijvoorbeeld ook erg onzeker zijn, een negatief zelfbeeld hebben, veel stress of spanning ervaren en moeite hebben om over emoties te praten.
Zelf behandelen of hulp inschakelen? Wanneer je besluit de snijwond zelf te behandelen, bijvoorbeeld omdat je een kleine snee hebt die niet overmatig bloedt, kun je als eerst de wond goed schoon spoelen met lauw water. Daarna kun je de wond drogen en afdekken met een pleister of een steriel gaasje.
Zelfverwonding of automutilatie is wanneer je jezelf opzettelijk pijn doet of letsels toebrengt, bijvoorbeeld door in je armen te krassen met een scherp voorwerp, met je vuist herhaaldelijk tegen de muur slaan, jezelf voor de kop slaan…
Een chirurgische wond kun je na de operatie gewoon verzorgen met een beetje vaseline. Dat is vet, trekt nauwelijks in de huid en daardoor blijft je huid lang soepel. Op die manier laat je wonden en littekens het beste en comfortabel genezen.
Automutilatie littekens ontstaan wanneer de huid zich herstelt na zelfbeschadiging. Littekens worden gevormd door littekenweefsel dat voor een groot gedeelte bestaat uit bindweefsel (collageen). Deze littekens kunnen verheven of juist ingezonken zijn, waardoor het litteken wat meer opvalt.
Bij gewone huid moet je al voorzichtig zijn met te veel zon, maar het advies voor littekens is om de zon zoveel mogelijk te mijden. Littekens zorgen er namelijk voor dat je huid gevoeliger is, en dus sneller beschadigd raakt. Het is dus goed om niet met je litteken in de zon te komen.
Er is niet één reden waarom mensen zichzelf beschadigen. Iedereen heeft zijn of haar eigen verhaal. Wanneer je jezelf beschadigt is dit een overlevingsstrategie. Je reageert spanningen en emoties dan af op je eigen lichaam.
Zelfbeschadiging. We spreken van zelfbeschadiging wanneer iemand verwondingen aanbrengt aan het eigen lichaam. Dit kan door te snijden, krassen, branden, haren trekken, slaan, hoofdbonken of schadelijke stoffen inslikken. Zelfbeschadiging wordt ook wel zelfverwonding of automutilatie genoemd.
Jezelf bijten als uiting van een te hoog opgelopen spanning. Spanning die zo onverdraaglijk is dat je er wanhopig van wordt. Misschien is het af en toe zo erg dat je wel eens aan de dood denkt.
De term 'zelfbeschadiging' is de vertaling van het Engelse 'self-harm' en omvat alle gedragingen die verwondingen/letsel aan de eigen huid of het lichaam toebrengen. Zoals snijden, branden, krassen, krabben, haartrekken, hoofdbonken, voorwerpen in het lichaam brengen of schadelijke stoffen innemen.
Zit er een korst op dan kun je deze soepel houden door er vaseline op te smeren. Smeer geen vaseline op een open wond. Als dit niet praktisch is (bijvoorbeeld in verband met kleding) en bij diepere schaafwonden kun je de schaafwond afdekken met metaline of ander niet aan de wond klevend verband.
Hoelang blijft mijn litteken rood? We benoemden eerder dat een normaal litteken niet lang rood blijft, hooguit een paar weken/maanden (gemiddeld tot 3 maanden). Daarnaast treedt er geen (erge) verdikking op. Wanneer een litteken (fel)rood of paars blijft (langer dan 3 maanden), kan dit duiden op een afwijkend litteken.