Bijna 60% van de Nederlandse bevolking leeft ongezond en loopt daardoor een verhoogd risico op diabetes, hart- en vaatziekten of nierfalen.
Slechts bijna 4 procent beoordeelt zijn gezondheid als slecht of zeer slecht. Dat laatste komt overeen met 635 duizend mensen. Oudere mensen zijn minder positief over hun gezondheid dan jongeren. Daarnaast voelen vrouwen zich minder gezond dan mannen.
In het Trendscenario stijgt het aandeel mensen van 20 jaar en ouder dat aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) voldoet van 62 procent in 2015 naar 68 procent in 2030. Deze toename komt vooral doordat tussen 2001 en 2014 het percentage 60-plussers dat voldoet aan de beweegnorm is gestegen (niet in figuur).
Ongezonde leefstijl veroorzaakt veel ziekte, sterfte en zorguitgaven. Ongezond gedrag, zoals roken, alcoholgebruik, te weinig bewegen en ongezonde voeding, was in 2015 verantwoordelijk voor bijna 20 procent van de ziektelast, ruim 35 duizend doden en 9 miljard aan zorguitgaven.
Voor mannen bedroeg het percentage gezonde jaren 81,3% in 2008 en dat is gedaald naar 80,1% in 2018. Voor vrouwen ging de daling van 77,2% gezonde jaren in 2008 naar 75,2% in 2018. We leven dus langer, maar daarvan niet een groter deel van ons leven in goede gezondheid.
Volgens de Bloomberg Healthiest Country Index van 2019 zijn Spanje, Italië en IJsland de drie gezondste landen ter wereld. Nederland is gedaald in de peilingen en staat nu op plekje vijftien. De Bloomberg Healthiest Country Index is een tweejaarlijkse meting die de volksgezondheid van 169 landen rangschikt.
Ervaren gezondheid is een samenvattende gezondheidsmaat van alle relevante gezondheidsaspecten voor de persoon in kwestie. Bij dit kerncijfer gaat het om het percentage mensen dat zijn of haar gezondheid als goed of zeer goed ervaart.
De vier belangrijkste leefstijlfactoren zijn roken, alcohol, bewegen en voeding.
Een ongezonde leefstijl kan voor ontzettend veel verschillende soorten pijn zorgen in je lichaam, van spierpijn tot aan pijn in je gewrichten. Vaak zijn het onverklaarbare pijntjes, maar worden ze veroorzaakt door verkeerde voeding, weinig beweging en stress.
Voeding is ongezond als het te veel is: te veel verzadigd vet, te veel zout of gewoon te veel eten. Te veel eten leidt tot overgewicht, wat diabetes en een te hoog LDL-cholesterol tot gevolg kan hebben. Te veel verzadigd vet en en te veel zout verhogen het risico op slagaderziekte, met of zonder overgewicht.
Aandacht voor voldoende beweging, minder roken en alcohol drinken, gezonde voeding en voldoende ontspanning is daarbij van belang. Deze thema's samen vormen de BRAVO-factoren.
Gezonde voeding bestaat uit veel plantaardige producten en weinig dierlijke producten. Eet elke dag 250 gram groente, twee stuks fruit, een handje ongezouten noten en magere en volkoren producten. Gezonde producten hebben veel voedingsstoffen, zoals vezels, koolhydraten, eiwitten, vitaminen en mineralen.
In totaal worden de kosten van overgewicht en obesitas op 3,2 miljard euro geschat. De maatschappelijke kosten van roken liggen rond de 2,5 miljard euro – iets meer dan de rokers aan accijns betalen.
Helft Nederlanders heeft overgewicht
Uit de Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor blijkt dat ongeveer de helft van de Nederlanders van 20 jaar of ouder in 2020 overgewicht had: 37 procent had matig overgewicht en 14 procent ernstig overgewicht.
Ruim de helft van alle Nederlanders (57 procent) vindt dat hij of zij gezond eet. Dat blijkt uit onderzoek van het Voedingscentrum, waarvan in november de resultaten zijn gepresenteerd.
Overgewicht komt het meest voor bij kinderen en jongeren met een migratieachtergrond. Jongeren met een migratieachtergrond hebben ook vaker ernstig overgewicht dan jongeren zonder migratieachtergrond. Overgewicht komt bij meisjes en jongens ongeveer evenveel voor.
"Als je minder eet, investeert je lichaam minder in groei en meer in onderhoud en energie", licht Vermeij toe. Door het verbranden van eten, loopt het DNA ook schade op. "Die schade hoopt zich in de jaren op en draagt dus bij aan de veroudering. Minder eten, is minder schade aan het DNA."
Maar als je vervolgens minder begint te eten, bijvoorbeeld tijdens een dieet, dan leert je lichaam, en dan vooral je maag, om te gaan met minder voedsel en geeft je maag sneller het signaal af dat ze vol zit. En zo lijkt het dus dat je maag “gekrompen” is!
Naar vrijwillig langdurig vasten - zeg: langer dan een week - is minder onderzoek gedaan. "Wat we ervan weten, komt vooral van mensen die bijvoorbeeld in hongerstaking zijn gegaan. Bekend is dat je dan ook spierweefsel gaat verliezen. Je lijf gaat in een soort hongerstand en je schildklier gaat ook anders werken.
Roken. Roken vergroot de kans op (long)kanker, hart- en vaatziekten, longziektes en diabetes, en is daarmee de grootste veroorzaker van vroegtijdige ziekte en sterfte.
Leefstijlfactoren zeggen iets over leefstijlgerelateerde zaken zoals ontspannen (slaap en stress), bewegen, roken, alcohol en voeding. Ze spelen een belangrijke rol om af te vallen en spiermassa op te bouwen.
Mentale gezondheid gaat over cognitief (denken), emotioneel (voelen) en sociaal welzijn. Mentaal gezonde personen voelen zich over het geheel genomen tevreden, zijn in staat om te genieten, denken positief, kunnen omgaan met tegenslagen en zijn tevreden met hun sociale relaties.
6 pijlers van positieve gezondheid
Mentaal welbevinden – Ik voel me vrolijk. Zingeving – Ik heb vertrouwen in mijn eigen toekomst. Kwaliteit van leven – Ik geniet van mijn leven. Meedoen – Ik heb goed contact met andere mensen.
Door gezond te leven verklein je de kans op ziekten. Ook helpt gezond leven je langer fit te blijven. Een gezonde leefstijl is goed zorgen voor je lichaam én je geest.