Kou kan fatale gevolgen hebben. Bij -40 °C kan de huid het drie minuten redden zonder kleren.En bij -60 °C sterven de cellen onmiddellijk af.
Als volwassene raadpleeg je best een arts als je koorts: boven de 39 °C oploopt (hoge koorts kan de hersenen en andere organen in de war sturen en beschadigen) gepaard gaat met specifieke symptomen zoals buikkrampen, branderig gevoel bij het plassen, suf en slaperig zijn, zware hoofdpijn of huiduitslag.
Leven heeft het moeilijk als de temperatuur omhoog gaat – de grens voor dierlijk leven ligt bij ongeveer 50°C. Sommige bacteriën kunnen wel overleven bij temperaturen van boven de 100°C; één bacteriestam zelfs bij 122°C. Een beperkende factor voor leven bij hoge temperatuur is het water in levende cellen.
Als je in de kou werkt, loop je risico op bevriezingen. Vooral bij kou in combinatie met sterke wind is het risico op bevriezingen hoog. Bevroren vingers, tenen, neuzen en ogen (hoornvliezen) komen het meest voor. In het ergste geval kunnen vingers en tenen afsterven.
Vanaf veertig graden wordt het namelijk steeds gevaarlijker. Bij 43 graden ontstaat er flinke schade aan het brein. Lichaamstemperaturen boven de 44 graden overleeft bijna niemand.
Koortspieken van 41°C en 42°C komen ook voor, bij koortspieken van 43°C is de situatie levensbedreigend. Erg hoge lichaamstemperaturen kunnen verschillende gevolgen hebben: Verstoring van de werking van enzymen. Celstofwisseling.
4°C is de ideale temperatuur voor de koelkast. 80% van de respondenten weet niet dat 4°C de ideale temperatuur is. Vooral vlees is bij die temperatuur het langst veilig houdbaar. Met name bij kip kan het aantal ziekmakende bacteriën, zoals listeria, ook bij temperaturen boven 4°C al langzaam toenemen.
Een temperatuur van 30 graden voelt bij 50 procent luchtvochtigheid aan als 31 graden, bij 80 procent als 38 graden en bij 100 procent zelfs als 44 graden. Gevoelstemperaturen boven 55 graden zijn levensgevaarlijk omdat het lichaam zijn warmte maar moeilijk meer kwijt kan. Dat leidt tot oververhitting.
In het slechtste geval kan het koude water zelfs leiden tot een hartstilstand, een beroerte of bewusteloosheid doordat de hersenen minder doorbloed worden.
“Blootstelling aan kou activeert het sympathische zenuwstelsel, verhoogt de neurotransmitters endorfine in je bloed en bevordert adrenaline vrijlating in het brein.
Hoogste temperaturen ooit gemeten
Noord-Amerika: 56,7°C op 10 juli 1913 in Furnace Creek, Death Valley, Verenigde Staten. Afrika: 55,0°C op 7 juli 1931 in Kébili, Tunesië Azië: 55°C, in Al Majmaah, Saoedi-Arabië, op 8 juni 2019.
Onbetwist de heetste plek op onze aardbol is de Dasht-e Lut woestijn in Iran. Hier werd ooit een record temperatuur gemeten van 70,7°C. Leven is er niet, zelfs bacteriën houden het hier voor gezien op deze een na droogste plek op aarde (alleen delen van de Atacama-woestijn in Chili zijn droger).
Lichaamstemperatuur van 31° à 33°. Afnemen van het rillen met verstijven van de spieren en de gewrichten. Blauwverkleuring van de huid beginnend bij handen, voeten en lippen. Vertragen van hartslag en ademhaling.
De plek met de hoogste temperatuur ooit gemeten is nu Death Valley. Op 10 juli 1913 werd er bij Greenland Ranch een temperatuur van 56,7 graden Celsius gemeten. Meteorologen twijfelden al een tijd aan het Libische record uit 1922. De temperatuur werd toen gemeten op een Italiaanse militaire basis.
De normale lichaamstemperatuur bij gezonde mensen varieert tussen ongeveer 35,5 graden en 37,5 (soms hoger bij inspanning) Celsius. Soms ook wel wat lager. Bijvoorbeeld vroeg in de ochtend of tijdens de slaap. Onderkoeling begint als de lichaamstemperatuur zakt tot onder de 35 °C.
Als het koud is, reageert ons lichaam daarop door de bloedvaten die net onder het oppervlak van de huid liggen, samen te laten trekken. Hierdoor neemt de bloeddruk toe. Ook kunnen mensen gaan huiveren en kan het hart sneller gaan kloppen, waardoor de stofwisseling sneller gaat en de lichaamstemperatuur stijgt.
Het koude water zorgt ervoor dat de bloedvaten vernauwen. Dit betekent dat er in dezelfde tijd meer bloed door de aderen wordt gepompt en hierdoor het bloed efficiënter wordt gebruikt. De bloedcirculatie verbetert daardoor. De bloeddruk wordt wel iets hoger, maar je aderen worden hierdoor wel sterker.
Bewegen in het water versnelt afkoeling van het lichaam ook. In water van 10 – 15 graden kan een persoon ongeveer zes uur overleven, in water met een temperatuur van onder de 1.5 graden is dit nog maar 45 minuten.
16°C bij licht werk. 14°C voor halfzwaar werk. 12°C voor zwaar werk. 10°C voor zeer zwaar werk.
Warmte kwijtraken
Het lichaam doet dat op verschillende manieren. Het raakt warmte kwijt aan de koudere omgeving via straling, oftewel infrarood. Ook kun je lichaamswarmte kwijtraken via geleiding, bijvoorbeeld door op een koude stoel te gaan zitten. Ook koudere lucht die langs ons stroomt, voert warmte af.
In 1976 was het 17 dagen lang warmer dan 30 graden, met een piek van 35,4 graden. Het ging toen over een hittegolf, nu spreken we van een hittepiek met een uitschieter tot bijna 40 graden. Ook in 1976 werden maatregelen genomen. Sommige fabrieken sloten en water mocht niet zomaar verspild worden.
Als het onder de 10 graden is, is het zo koud dat je je adem kunt zien. Er zullen dan weinig mensen zijn die zonder jas naar buiten gaan. Dat is maar beter ook, aangezien er een kans is dat je onderkoeld raakt. Tussen de 10 en 15 graden wordt het nog steeds aangeraden om een normale jas (of tussenjas) te dragen.
De meeste volwassenen vinden een temperatuur tussen de 17 en 19 graden prima om zonder jas - maar met trui - naar buiten te gaan. Bij veel kinderen ligt die temperatuur een stukje lager, omdat ze de hele tijd bewegen. Voor hen is 14, 15 of 16 graden vaak al ideaal om zonder jas naar buiten te gaan.
Wat is extreme koude? In extreme kou moet de mens de lichaamstemperatuur toch rond de 37°C kunnen handhaven. Er zijn er veel werksituaties waarin regelmatige blootstelling aan koude voorkomt, zowel in gebouwen als in de buitenlucht (in de winter).