Alleen al in Nederland zijn 22 Hanzesteden, maar ook in landen als Duitsland, België, Polen en Noorwegen was het Hanzenetwerk een bekend fenomeen.
In Nederland tellen we maar liefst 22 Hanzesteden (+ Hindeloopen welke geen Hanzestad is, maar wel samenwerkte), namelijk: Arnhem, Deventer, Doesburg, Elburg, Groningen, Harderwijk, Hasselt, Hattem, Kampen, Nijmegen, Oldenzaal, Ommen, Roermond, Stavoren, Tiel, Venlo, Zutphen en Zwolle.
Bekende handelssteden binnen de Hanze waren Lübeck, Brugge, Londen, Dantzig, Keulen en Novgorod. In het huidige Nederland bevonden zich onder meer de Hanzesteden Zwolle, Deventer, Kampen, Elburg, Hattem, Hasselt, Harderwijk, Zutphen, Arnhem, Groningen, Wageningen, Lochem, Venlo en Tiel.
In de noordelijke Nederlanden wordt de meeste handel gedreven aan de IJssel, maar ook andere steden bloeien op. De grootste Nederlandse Hanzesteden zijn Kampen, Zwolle, Deventer, Zutphen en Tiel.
Alleen al in Nederland zijn 22 Hanzesteden, maar ook in landen als Duitsland, België, Polen en Noorwegen was het Hanzenetwerk een bekend fenomeen. Het overgrote deel van de Hanzesteden is gesitueerd in het oosten van Nederland, voornamelijk langs het water.
De IJssel vormde eeuwenlang de kern van het Hanzeverbond in Nederland. De zeven Hanzesteden langs de rivier hebben zich wederom verenigd maar nu met de promotie van hun grootse handelsgeschiedenis als drijfveer. Hasselt, Kampen, Zwolle, Hattem, Deventer, Zutphen en Doesburg hebben bezoekers veel te bieden.
Officieus leider van de Hanze was Lübeck. Daarnaast waren Hamburg, Brunswijk, Keulen, Dortmund, Brugge, Kopenhagen, Bergen (Noorwegen), Danzig, Riga en Reval (nu Tallinn) belangrijke Hanzeatische centra.
Middeleeuwse Hanzesteden
Rotterdam en Amsterdam waren tijdens de middeleeuwen nog kleine dorpjes, de Hanzesteden in het oosten van Nederland hadden zich daarentegen al ontwikkeld tot machtige handelscentra. Ze waren belangrijk, welvarend en rijk.
De Nederlandse Hanzesteden hadden veel belangen, voornamelijk op economisch gebied. Steden werden steeds rijker van de handel en konden makkelijk samenwerken door de gunstige ligging aan de Zuiderzee, IJssel, Rijn en de Maas.
Ommen is een Hanzestad. Hanzesteden zijn lid van het Hanzeverbond. Dit was van oorsprong een samenwerkingsorganisatie van Duitse steden rond de Oostzee. Later traden ook steden uit België en Nederland toe.
Die Hanzesteden hadden onderlinge afspraken gemaakt om de handel soepel te laten verlopen. Door gezamenlijk in te kopen bijvoorbeeld konden ze geld besparen. En door te varen in groepen werden hun schepen minder vaak overvallen. Daardoor bloeide de handel en werden de kooplieden uit de Hanzesteden steenrijk.
Wat zijn Hanzesteden? Toen Amsterdam en Rotterdam nog kleine dorpjes waren, hadden de Hanzesteden al veel macht en invloed. Vanaf de jaren 1200 gingen handelssteden samenwerken om kennis te delen en zaken te doen.
Gelderland, of liever gezegd het oude hertogdom Gelre aan beide zijden van de huidige Duits-Nederlandse grens, telde niet minder dan achttien Hanzesteden: de vier Gelderse hoofdsteden Nijmegen, Arnhem, Roermond en Zutphen, en voorts Tiel, Zaltbommel, Wageningen, Harderwijk, Elburg, Hattem, Doesburg, Doetinchem, Lochem, ...
Groepen van kooplieden werden 'Hansa' of 'Hanse' genoemd, vandaar de naam 'Hanzesteden'. Langzaamaan groeide het verbond uit tot een Europese onderneming. Kooplieden uit Duitsland, Scandinavië, Engeland, Polen, de Baltische Staten, Rusland én Nederland sloten zich aan bij het verbond.
Eigenlijk is Antwerpen nooit een Hanzestad geweest, maar de Duitse Hanze had hier al vanaf 1468 twee panden. In 1564 bouwden zij het Hansahuis in de Nieuwstad.
Tussen de noordrand van de Veluwe en de IJssel ligt het pittoreske Hattem. De Hanzestad is al eeuwen een inspiratiebron voor kunstschilders. Niet zo verwonderlijk: de stad is niet alleen 'fotogeniek', het ligt ook nog eens in een fraaie omgeving met bos en water op steenworp afstand.
Wist je dat Coevorden ook wel bekend staat als Ganzenstad? Pas in 1839 verschijnt het woord 'ganzenmarkt' voor het eerst in Coevorden, maar deze zal dan allang hebben bestaan. Aan het einde van de achtiende eeuw waren er namelijk al veel boeren die voor wat extra inkomsten begonnen met het vetmesten van ganzen.
Met meer dan 1000 historische gebouwen is Lübeck een pittoresk, fotogeniek stadje dat sinds 1987 op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staat. Smalle straatjes, oude koopmanshuizen en schitterende kathedralen, er is genoeg te zien in deze Hanzestad.
WELKOM IN DE FRIESE HANZESTEDEN
In Nederland was een aantal IJssel-steden lid, maar ook andere plaatsen zoals Groningen, Tiel en Roermond deden mee. Vandaag de dag herleeft de Hanze geschiedenis via internationale Hanzedagen. In Friesland waren de steden Stavoren en Bolsward deelnemers in het Hanzeverbond.
Vervoer over water
De IJssel had een belangrijke rol als handelsweg, omdat vervoer over de weg gevaarlijker was dan over water. Het was bovendien een goed bevaarbare en tolvrije route. In de dertiende eeuw waren de Hanzesteden kleine vissersplaatsjes. De ontwikkeling van het koggeschip veranderde dat.
Vanaf 1356 werkten niet alleen handelaren samen, maar ook steden. Pas in 1448 voegde Zwolle zich toe aan het Hanzeverbond en werd het – je raadt het al – een Hanzestad.
Zutphen, Doesburg en Hattem zijn drie steden die bekend staan om hun Hanzeverleden, maar dat zijn niet de enige Hanzesteden die je in Gelderland kunt vinden. Ook Arnhem, Nijmegen, Harderwijk, Elburg, Tiel en Zaltbommel waren in de middeleeuwen lid van de Hanze.
Welkom in Hanzestad Doesburg
Wie Hanzestad Doesburg kent, zal het volmondig beamen: je krijgt er niet genoeg van. Hier barst het van de bezienswaardigheden. Meer dan 150 monumenten en vele musea, je komt ogen tekort.