Ongeveer 24.000 agrarische bedrijven stoppen in de komende twintig jaar. Het gaat om veelal kleinere bedrijven van agrariërs die ouder zijn dan vijftig en geen opvolger hebben. Die bedrijven laten 32 miljoen vierkante meter aan woon- en bedrijfsgebouwen achter als zij hun deuren sluiten.
We hebben in Nederland 52.105 landbouwbedrijven, volgens de laatste cijfers van het CBS uit 2021.
Bijna een op de vijf werkende miljonairs is actief in de landbouw. Met 19 procent behoren boeren zelfs tot de grootste groep miljonairs en staan daarmee op de eerste plek. Vooral melkveehouders blijken 'rijk', want ze vertegenwoordigen negen procent van het aantal miljonairs.
Boerenbedrijven steeds groter
In 2016 telde Nederland bijna 56 duizend land- en tuinbouwbedrijven. Sinds 2000 is dat aantal met 43 procent afgenomen. De oppervlakte landbouwgrond is in die jaren met slechts 9 procent afgenomen. De boerenbedrijven zijn dus steeds groter geworden.
Het gemiddelde loon binnen de sector Agrarisch & Milieu ligt op € 2.859 bruto per maand. Het minimale of startsalaris begint bij € 1.200 en het maximale loon is € 9.000 bruto per maand.
Maar ook met een veranderd voedselpatroon is ons land nog steeds niet zelfvoorzienend. Hoewel Nederland twee keer zoveel grond nodig heeft, is de landgebruikvoetafdruk lager dan de 0,65 hectare van de mondiale consument. Bovendien wordt de voetafdruk elk jaar een stukje kleiner.
Wat boeren verdienen hangt sterk af van wat voor soort bedrijf ze hebben. Zo is het bruto-inkomen voor sierteelt-tuinders met kassen veel en veel hoger dan bij melkveehouders, al was 2021 voor beiden een prima jaar.
Cor Pierik is landbouweconoom bij het CBS maakte een herberekening: De niet-product-gebonden subsidie in 2019 was 971 miljoen euro. Dat delen door 17 miljoen inwoners, komt op 57 euro per persoon, per jaar. Dit is vele malen minder dan de 131 euro die Trouw vaststelde.
In figuur 1 zien we dat slechts 6 procent van de miljonairs jonger is dan 40 jaar. Maar liefst 58 procent van de miljonairs is tussen de 50 en 70 jaar oud, terwijl slechts 33 procent van de niet-miljonairs tot deze leeftijdsgroep behoort. In de meeste Nederlandse huishoudens is de man nog steeds de hoofdkostwinner.
Ondanks dat de meeste grote bedrijven zich in het Noorden van het land bevinden, is het onbetwist grootste bedrijf nog steeds van de gebroeders Van Bakel uit Vredepeel. Stond de teller zes jaar geleden nog op 1.300 koeien; inmiddels staan er zo'n 2.250 in de Limburgse stallen.
Daarmee – en ook dankzij allerlei andere agrarische producten – is Nederland de tweede landbouwexporteur van de wereld – na de VS, maar vóór Duitsland. Nederland is tevens de derde netto-exporteur ter wereld, na Brazilië en Argentinië.
De boeren is gevraagd hoeveel uur zij gemiddeld per week werken. Ruim de helft van de boeren werkt meer dan 60 uur per week.
In Nederland stoot de landbouw volgens het RIVM al decennia de meeste stikstof uit, gevolgd door industrie en verkeer. Zeker in de buurt van Natura 2000-gebieden is dat een probleem. De meeste uitstoot van ammoniak komt dan wel van de boeren, maar ze zijn zeker niet de enige die ammoniak uitstoten.
Van de Nederlandse uitstoot naar de lucht bestaat ongeveer 65% uit ammoniak (NH3) en 35% uit stikstofoxiden (NOx). De landbouw zorgt voor ongeveer 60% van de stikstofuitstoot (door mest, maar ook uit kassen en door landbouwvoertuigen), het wegverkeer voor bijna 30%.
Toch is duidelijk dat de stikstofplannen die het kabinet vandaag bekend maakt elke boer in de provincie gaan raken. In de Gelderse Vallei - het gebied tussen Utrecht en Gelderland - zal de uitstoot tot 2030 met gemiddeld 58 procent omlaag moeten. Het betekent dat veel veehouders zullen moeten stoppen.
De eerste uitkoopregeling voor boeren om de stikstofuitstoot te verminderen, is nog geen groot succes. Zeker 750 bedrijven kwamen volgens de provincies in aanmerking voor een vrijwillige uitkoopregeling, maar sinds november 2020 is met slechts twintig boeren daadwerkelijk een akkoord gesloten.
Daarmee zijn er 4 miljoen boerenbedrijven (EU15: 7 miljoen), 38 miljoen hectare landbouwgrond (EU15: 70 miljoen) en 74 miljoen consumenten (EU15: 380 miljoen) bijgekomen 1.
Boeren protesteren al een tijd tegen de stikstofplannen van het kabinet, die inhouden dat niet alle boeren kunnen doorgaan met hun bedrijf. De afgelopen dagen wilden ze laten zien dat zonder hen de supermarktschappen leeg zijn. En dat als hun bedrijven moeten verdwijnen, dat effect heeft op iedereen.
Het inkomen van melkveebedrijven is in de periode 2013-2017 uitgekomen op gemiddeld 1.085 euro per hectare. Grotere boeren weten, met 1.227 bij 200 koeien en 1.047 euro bij rond de 100 koeien, meer inkomen per hectare te genereren dan kleinere boeren (761 euro bij gemiddeld 25 en 889 bij gemiddeld 50 koeien).
Er zijn veel mogelijkheden om uiteindelijk als Boer aan de slag te kunnen. Je kunt beginnen met de lagere agrarische school, dan de middelbare agrarische school en uiteindelijk de hogere agrarische school doen (op HBO niveau). Een andere optie is de Landbouwuniversiteit te doen, dus een opleiding op WO niveau.
De kostprijs van melk ligt op circa 36 cent per liter. Bij een netto marge van 29%, moet de melkveehouder dus minimaal 50 cent krijgen. De prijs die boeren voor hun melk krijgen, moet voor een gezonde en duurzame bedrijfsvoering naar minimaal 43 cent per liter.
De EU is in grote lijnen zelfvoorzienend voor de meeste primaire landbouwproducten. Ze is ook de grootste exporteur van agrovoedingsproducten, waaronder verwerkte levensmiddelen (EC, 2016a).
Hij werkt als hoofddocent Voedsels- en Landbouwbeleid aan Wageningen University. "We hoeven niet bang te zijn dat we op korte termijn zonder voedsel komen te zitten. Pas als alle boeren van het één op het andere moment zouden stoppen, hebben we een probleem. Maar daar is geen sprake van."
Nederland produceert drie keer meer voedsel dan we kunnen opeten: 'Er is dus méér dan genoeg' Nederland heeft een luxepositie als er een tekort aan groente en fruit ontstaat in Europa. Dat stelt directeur Marc Jansen van de brancheorganisatie Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL).