De Frisii en de Friezen
Naar huidige inzichten stammen de tegenwoordige Friezen niet af van de Frisii van Tacitus, maar van landverhuizers uit de 5e en 6e eeuw die de kust van Nederland en Duitsland koloniseerden. Er is geen aantoonbaar bewijs voor continuïteit in de bewoningsgeschiedenis van het noorden van Nederland.
Friezen (mannelijk enkelvoud: Fries, vrouwelijk enkelvoud: Friezin of Friese) zijn de inwoners van de Nederlandse provincie Friesland of daaruit afkomstig, die zichzelf in meer of mindere mate beschouwen als onderdeel van een grotere Friestalige gemeenschap.
De Friese taal wordt door de meeste Friezen gesproken en begrepen. Het Fries is een van de officiële talen van Friesland. Leer een paar woordjes Fries en verras de locals. Ook de steden en dorpen hebben vaak twee namen: één in het Fries en één in het Nederlands.
Ik word niet anders bekeken door Friezen, hoewel sommigen het raar vinden dat ik mijzelf wel een Fries noem maar naast heit (papa) en mem (mama) eigenlijk geen andere Friese woorden gebruik.
Het leren van de taal kost zoals dat bij elke taal het geval is even tijd, maar door actief te luisteren, mensen uit te nodigen de taal te spreken en eventueel een cursus op maat is het Fries in korte tijd goed te verstaan.
Fries banket: oranjekoek, suikerbrood en dúmkes
Naast hartigheden als droge worst en kaas kent de bakkersbranche een aantal typisch Friese producten.
Hallo zeggen
Nederlands: Hallo, hoe gaat het? Fries: Hoi, hoe giet it? In de ochtend kun je zeggen 'goemoarn' (goedemorgen), in de middag kun je zeggen 'goemiddei (goedemiddag) en in de avond kun je zeggen 'goejûn' (goedenavond).
Het Fries is een West-Germaanse taal (vgl. hierbij de karakterisering van de Germaanse taalfamilie) die door ongeveer 400 000 mensen in de provincie Friesland wordt gesproken. Het is nauw verwant met het Nederlands maar vertoont ook een aantal frappante overeenstemmingen met het Engels, vooral op lexicaal niveau.
De term Friezen duidt echter niet zozeer op de oude Frisii uit de Romeinse tijd maar is slechts de verzamelnaam voor Angelen, Saksen en andere Germaanse stammen die rond 400 na Christus het zeer dunbevolkte gebied ten Noorden van de Rijn bevolkten.
alleen is hij niet bepaald gebouwd voor het hogere springwerk maar dat ligt vooral aan de bouw en de breedte van het paard. een fries is net als een dressuurpaard niet gemaakt voor hoge hindernissen. een dressuurpaard zal over het algemeen ook meer moeite hebben met hoge hindernissen dan een springpaard.
Typische Friese specialiteiten zijn ondermeer: Fryske Sûkerbôle (suikerbrood), Oranjekoeke (oranjekoek), Drabbelkoeken uit Sneek, Fryske dúmkes, het biertje Us Heit en natuurlijk de enige echte Sonnema Beerenburg of conculega Weduwe Joustra uit Sneek. Heerlijk na een doorwaaide dag op het water.
Het is millimeterwerk, maar Friesland steeg in 2018 net een beetje boven Groningen uit, wat de gemiddelde lengte van mannen en vrouwen betreft. Friese mannen zijn 181,95 centimeter lang en vrouwen 168,6, tegenover respectievelijk 181,66 en 168,39 centimeter bij de Groningers.
De Friezen zijn een trots volk, ze zijn vaak koppig en standvastig (blijven bij hun ideeën). Zo worden Friezen vaak omschreven. Ook zijn ze vaak blond van haarkleur, hebben ze vaak een lichte oogkleur en zijn ze lang van gestalte.
Je mag maximaal 1 jaar over de zelfstudie doen. Met EduFrysk, het online leerplatform voor de Friese taal, kun je helemaal zelf via internet het Fries leren. Je kunt er lesmateriaal van de cursus vinden en daarnaast heel veel teksten, liedjes, video's en interactieve oefeningen en games om het Fries mee te leren.
Een dikke pap van melk en boekweitgrutten die geserveerd werd met een flinke lepel uitgebakken spekjes in een ruime hoeveelheid vet die met de sleef (soeplepel) in de klont potstro werd gedrukt om zo een kuiltje te vormen waarin het vet en de spekjes in bleven zitten.
Er is weinig zó typisch Leeuwarden als beerenburg. Meer dan 135 jaar geleden verscheen de eerste fles Boomsma 'Oud Friesche' Beerenburger. Dit echte familiebedrijf vestigde zich in 1883 aan het Oldehoofsterkerkhof. Sindsdien is er aan het recept voor dit Friese kruidenbitter niets veranderd.
De verschillen in status tussen het Fries en het Limburgs zijn kortom historisch en niet taalkundig van aard. Waarom het Fries wel en het Limburgs niet als officiële taal in Nederland is erkend, heeft te maken met tijdsgeest, identiteit en mentaliteit.
Behalve het Standaardfries heeft het Fries ook een aantal dialecten: het Kleifries, Woudfries en Zuidwesthoeks hebben daarvan het grootste aantal sprekers. Kleinere groepen spreken of spraken Aasters (op Terschelling), Hindeloopers, en Schiermonnikoogs.
Als samenleving en als overheid willen we dat de kinderen en volwassenen in het Friesland van de toekomst graag en goed Fries blijven spreken, lezen en schrijven. Daaraan is behoefte bij de leerlingen, en ook de maatschappij en de overheid zien het belang van het Fries.