Woonwagenbewoners zijn van oorsprong afkomstig uit Nederland en de ons omringende landen. Hun geschiedenis gaat terug naar de Gouden Eeuw (periode die grotendeels samenvalt met de 17e eeuw).Woonwagenbewoners reisden om te voorzien in hun bestaan.
Woonwagenbewoners zijn van oorsprong afkomstig van een groep nomaden die naar Nederland toekwamen, zij hebben een eigen cultuur en taal (of sociolect); het Bargoens.
“Het verschil tussen zigeuners en woonwagenbewoners zit 'm alleen in de afkomst en de taal. Zigeuners, die oorspronkelijk uit Azië komen, houden doorgaans vast aan hun eigen taal, het Romanesh.
De bewoners van woonwagens zijn onder te verdelen in woonwagenbewoners, kermisexploitanten en Roma en Sinti. In Nederland wonen naar schatting 60.000 tot 70.000 woonwagen-bewoners, maar er is eigenlijk geen goede definitie van deze groep. Het 'kale' wonen in een woonwagen volstaat in ieder geval niet.
Verdeling standplaatsen
De meeste standplaatsen bevinden zich in Noord-Brabant (1740), Zuid-Holland (1214) en Gelderland (1092). De minste in Flevoland (55), Friesland (84), Zeeland (154) en Groningen (174). In de middenmoot zitten Drenthe (387), Overijssel (459), Utrecht (604), Noord-Holland (832) en Limburg (928).
Kampers is een zogenaamd stadsdialect dat in de Nederlandse stad Kampen (provincie Overijssel) wordt gesproken. Het Kampers valt onder het Sallands dialect en hoort zodoende bij het Nedersaksisch.
Woonwagenbewoners, die zichzelf liever Reizigers of Sinti noemen, werden in de vorige eeuw gedwongen om te leven in bescheiden kampen met vaste plekken.
Sinds 1 januari 2006 betalen gebruikers of huurders van woningen al geen onroerende zaakbelasting meer. Deze uitspraak betekent dat geen enkele woonwagenbewoner op een huurstandplaats onroerende zaakbelasting hoeft te betalen. (Dat is alleen anders als er een zakelijk recht is gevestigd, zoals een recht van opstal. )
Zigeuners, zoals de Roma en Sinti, zijn mensen die al eeuwen rondreizen en geen eigen land hebben. Ze wo(o)n(d)en verspreid over Europa en Azië. Al sinds de late Middeleeuwen wonen er zigeuners in Nederland. Zij hebben de Nederlandse taal tientallen woorden opgeleverd.
Zij werkten als seizoenarbeiders, handwerkslieden en kooplui en fungeerden tevens als 'nieuwsoverbrengers'. In de loop van der eeuwen verminderde de behoefte aan hun diensten en raakten de woonwagenbewoners steeds meer in een maatschappelijk, sociaal en geografisch isolement.
Gypsy of Gipsy kan verwijzen naar: het Engelse woord voor zigeuner (zowel gebruikt voor de Roma en Sinti als in veel ruimere zin) Gipsyjazz, jazz met zigeunerinvloeden.
Een woonwagenkamp, in ambtelijke termen ook wel woonwagencentrum genoemd, is een plaats waar woonwagenbewoners leven. Een woonwagenkamp bestaat uit min of meer mobiele woningen. Er bestaan ook kampen waar de wagens een permanente plek hebben en aangesloten zijn op de riolering en andere nutsvoorzieningen.
Woonwagenkamp belastingparadijs. Kampers op het grootste woonwagenpark van Nederland, de Vinkenslag nabij Maastricht, blijken tien jaar lang dankzij een speciale regeling over hun verdiensten niet meer dan 3 procent inkomstenbelasting per jaar te hebben betaald.
Veldhoven is een van de tien gemeenten in Nederland waar de meeste Roma wonen. De cultuur van de Veldhovense groep is aan verandering onderhevig.
Waarom wonen in een woonwagen
Voor een gedeelte zijn dat handelsreizigers, stoelenmatters, ketellappers, kermisreizigers, op zoek naar nieuwe afzetgebieden en klanten. Daarnaast trekken er groepen losse arbeiders naar de plekken waar brood valt te verdienen.
In de Taxatiewijzer 2016 is de levensduur en afschrijvingstermijn van de woonwagens verhoogd van 20 naar 35 jaar en de restwaarde van 10% naar 25 %.
Die drie meter wordt meestal gemeten vanaf het maaiveld, dat is van de grond van de standplaats, en niet vanaf de vloer van de wagen. Er zijn ook bestemmingsplannen waarbij hogere maten zijn toegestaan. In heel Utrecht geldt een maximale hoogte van vijf meter evenals in Den Haag.
In Nederland wonen naar schatting 50.000 woonwagenbewoners verspreid over 1.150 woonwagencentra in 370 gemeenten (Woonbond, 2018).
Waar andere gemeenten een 'uitsterfbeleid' hebben, waarbij de standplaats komt te vervallen als een bewoner overlijdt, mag het woonwagencentrum in Zeist juist groeien van 160 naar 220 plaatsen. Daarmee is Beukbergen het grootste kamp van Nederland.
Van de 70 woonwagens werden er 47 verhuisd naar een andere locatie. Dat kostte gemiddeld 100.000 euro per wagen. Volgens Kitty Nuyts van de Liberale Partij Maastricht gaat het voor sommige wagens om nog veel hogere bedragen, want in de praktijk ging het om villa's met aanbouw.
De grond waar je woonwagen mag staan huur je in veel gevallen van de gemeente. Die heeft dan een speciale plek aangeduid als woonwagenkamp. De mensen die hier wonen worden door die benaming vaak 'kampers' in de volksmond genoemd, maar dit wordt door de woonwagenbewoners zelf als discriminerend en beledigend ervaren.
Er zijn wel 40 soorten groepen zigeuners, de belangrijkste zijn de Calderari, dit zijn nomaden en ijzersmeden, de Lautari, dit zijn gevestigde zigeuners en muzikanten en de Hongaarstalige zigeuners, deze worden vaak dubbel gediscrimineerd door de bevolking in het land.
Het gerechtshof stelt allereerst vast dat er geen wettelijke eisen/normen zijn waaraan de fundering van een woonwagen moet voldoen. Die eisen zijn er wel voor woningen maar niet voor woonwagens. De wagens zijn gefundeerd op een stalen frame en dat frame rust op poeren en daaronder zijn stelcon platen.
De woonwagencultuur is het geheel van tradities, gebruiken en opvattingen van mensen die sinds generaties permanent in een woonwagen (willen) wonen. Woonwagenbewoners koesteren een nomadische levenswijze en het vrijheidsgevoel dat daarmee verband houdt. Het wonen op wielen staat centraal in hun leefwijze.