De eerste kastelen werden tussen 800 en 1000 na Christus gebouwd. In die tijd maakten de Noormannen de kusten van Europa onveilig: ze plunderden dorpen en boerderijen. De mensen waren bang en probeerden hun woning en hun land tegen de indringers te beschermen. Sommigen bouwden een wal of muur om hun huis.
Kastelen werden gebouwd voor rooftochten in vijandelijk gebied en militaire aanvallen. Door de rooftochten kon er worden ingeschat hoe sterk/zwak de vijand was. Pas in het de late Middeleeuwen, diende het kasteel als een versterkt herenhuis. De kastelen zijn met name in de middeleeuwen ontstaan.
De eerste kastelen waren van hout.Ze bestonden uit een houten toren met daaromheen een wal van aarde en een gracht. Bovenop die wal stond meestal een hek van houten palen met scherpe punten. Later kwamen er kastelen van steen.
In de middeleeuwen organiseerden hertogen, graven, bisschoppen en steden zelf de verdediging van hun gebied. Dit leidde tot de bouw van kastelen en ommuurde steden. In het landschap zijn deze werken, of de sporen daarvan, nog altijd zichtbaar.
Ongeveer 1000 jaar geleden begonnen de rijke en machtige heersers in Nederland hun huizen te versterken om zich tegen de vijand te beschermen. Deze versterkte huizen waren de eerste kastelen. De Nederlandse kastelen waren bijna allemaal van hout.
De eerste kastelen waren meestal rond. Vanaf ongeveer 1400 ging men vierkante kastelen bouwen. Die waren prettiger om in te wonen. Ze waren ook beter te verdedigen, want de verdedigers hadden vanaf een rechte muur een beter uitzicht over de omgeving dan vanaf een ronde muur.
Kastelen werden in de hoge middeleeuwen, meer bepaald ongeveer vanaf het jaar 900, ontwikkeld als verdedigbare woning van een geïsoleerd grootgrondbezitter. Dit kon een versterkte hoeve of huis zijn of een speciaal gebouwde constructie om in tijden van gevaar naar te kunnen vluchten.
Het oudste nog bewoonde kasteel in Nederland is kasteel Vorden. De eigenaresse verzamelt spullen uit de tijd dat het kasteel nog voor de jacht gebruikt werd. Kasteel Vorden is tevens het startpunt voor de Achtkastelenroute in de Achterhoek.
Vroeger stonden er in Nederland wel 2500 kastelen. Die werden allemaal in de Middeleeuwen gebouwd. De eerste kastelen waren van hout. In 1200 leerden mensen hoe ze bakstenen konden maken.
Alleen de kasteelheer en zijn gezin woonden in het kasteel. De ridders woonden wel bij het kasteel in de buurt, maar niet erin. Zij wonen namelijk in de barakken van de voorburcht.
Kasteel Vorden is het oudste nog bewoonde kasteel van Nederland.Het werd gebouwd in de 13e eeuw door de familie Van Vorden.
Op deze website worden ruim 1300 (middeleeuwse) kastelen beschreven.
In kastelen draaien de wenteltrappen in torens vaak met de klok mee als men omhoog gaat. De trappen werden zo gebouwd opdat de aanvallers - die meestal rechtshandig waren en de trap op moesten gaan - in het nadeel waren; ze stootten met hun zwaard tegen het middelste deel van de trap.
Het woord kasteel is afgeleid van het Latijnse 'castellum', dat fort of toevluchtsoord betekent. Een kasteel verrees soms op de plek van een castellum als zelfstandig en verdedigbaar versterkt bouwwerk. Het werd ook als woonhuis benut, vaak door een betrekkelijk kleine groep mensen.
België telt in totaal maar liefst drieduizend kastelen en heeft daardoor het wereldrecord op zijn naam voor het grootste aantal kastelen per vierkante meter.
Definitie van een kasteel
H.L. Janssen gehanteerd. Deze stelt: "Het kasteel is meestal de versterkte residentie van een heer, vaak iemand van adel; het verschijnsel is onverbrekelijk verbonden met de feodale maatschappijvorm, zoals die in de middeleeuwen in Europa voorkwam.
Wales heeft zowat elk type: concentrische kastelen met waterkeringen, kastelen met gigantische, goed versterkte poortgebouwen, kastelen die alle mogelijke gebruik maken van natuurlijke verdedigingswerken en kastelen die zijn ontworpen als prachtige luxueuze woningen.
Gelderland telt de meeste publiek toegankelijke kastelen in Nederland en Kasteel Doorwerth behoort terecht tot de populairste.
Windsor Castle in Engeland
Windsor mag dan het oudste kasteel ter wereld zijn (900 jaar), dit optrekje is nog steeds favoriet bij de Britse koninklijke familie.
De provincie Gelderland heeft de meeste kastelen van Nederland. Deze worden bijna allemaal beheerd door Geldersch Landschap & Kasteelen.
Kasteel Hoensbroek - Onverwoestbaar
Volgens ruim 30.000 ANWB-leden is dit kasteel de mooiste van allemaal. Kasteel Hoensbroek is tijdens de ANWB-verkiezing van het Allermooiste Kasteel van Nederland in 2022 gekroond tot de glorieuze winnaar.
Ze bestonden uit een houten toren met daaromheen een wal van aarde en een gracht. Bovenop die wal stond meestal een hek van houten palen met scherpe punten. Later kwamen er kastelen van steen. Die konden niet zo makkelijk in brand vliegen en ze waren veel sterker dan hout.
Kastelen als cultureel erfgoed
Ook waren zij een belangrijk onderdeel van het vormen en inrichten van het Nederlandse culturele landschap. Nederland telt vandaag de dag ongeveer 700 kastelen, maar waarom heeft ons land eigenlijk een overvloed aan historische burchten.
Als er om een kasteel ook nog een gracht heen ligt, heet het een slot of burcht. Die twee woorden betekenen hetzelfde. Meestal werden later kleinere gebouwen en ruimtes aan de woontoren vast gebouwd.