Dissociatie is een toestand van verlaagd bewustzijn. Als je last hebt van dissociatie kan het voelen alsof je gedachten, gevoelens, herinneringen en lichamelijke gewaarwordingen niet van jezelf zijn (depersonalisatie). Ook kunnen de wereld en de mensen om je heen kunnen heel vreemd aanvoelen (derealisatie).
Mensen die in hun kindertijd langdurig blootgestaan hebben aan misbruik, mishandeling of verwaarlozing hebben als volwassene vaak meer last van plotselinge dissociatie dan anderen. Dissociatie zou je kunnen zien als een verdedigingsmechanisme dat je beschermt tegen te veel prikkels.
Het gevoel 'los te raken van uzelf of van uw omgeving' heet dissociatie. Dingen die u dan bijvoorbeeld merkt: De tijd lijkt veel sneller of langzamer te gaan dan normaal. U vergeet (belangrijke) dingen die u heeft meegemaakt.
Je lijkt even los te staan van jezelf. Je hebt je gevoel van tijd verloren, waardoor het niet meer duidelijk is hoeveel tijd er werkelijk voorbij is gegaan. Er kan dan sprake zijn van een dissociatieve stoornis die zich kenmerkt door minder gedachten en gevoelens en een vertekening in de herinnering.
Er zijn aanwijzingen dat je meerdere persoonlijkheidstoestanden (identiteiten) hebt. Minstens twee van jouw identiteiten nemen jouw gedachten, gedrag en gevoelens regelmatig over. Je hebt geen controle over of bewustzijn van de wisselingen. Je hebt 'gaten' in je geheugen (amnesie).
Symptomen van dissociatie zijn onder andere verwarring en geheugenverlies. Lichte dissociatie heeft geen behandeling nodig, een dissociatieve stoornis wel. EMDR kan een behandelmethode zijn voor een dissociatieve stoornis.
Er zijn geen medicijnen waardoor de dissociatieve stoornis over gaat. Die kunnen ook helpen bij andere klachten. Bijvoorbeeld bij angst, paniek, eetbuien, uzelf pijn doen. En als u steeds dingen moet doen van uzelf en u kunt dat niet stoppen (dwang-gedachten).
De meest gekozen therapievorm bij een dissociatieve identiteitsstoornis is psychotherapie. Deze therapie is vaak zwaar en pijnlijk doordat traumatische herinneringen naar boven komen. Tijdens de behandeling kan iemand met DIS veel emotionele crises doormaken.
Bij herbeleving lijkt het alsof je de traumatische gebeurtenis opnieuw meemaakt. Je hebt last van flashbacks: je ziet, ruikt, hoort, proeft en voelt alles weer zoals toen het gebeurde. Wanneer je aan de gebeurtenis denkt, krijg je hartkloppingen, gaat trillen en zweten en kunt niet goed meer ademhalen.
Onder Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering wordt verstaan: de schadelijke psychische, biologische en sociale gevolgen van (een combinatie van) stressvolle en potentieel traumatische gebeurtenissen tijdens de kinderjaren.
Kun je onbewust een trauma hebben? Ja. Het kan zijn dat je jezelf bewust of onbewust afsluit voor de verwerking van het trauma. Dan stop je het weg en vermijd je nadenken over je gevoelens en gedachten die met het trauma te maken hebben.
Het ervaren van derealisatie is absoluut geen teken dat je gek wordt of dat er iets ergs aan de hand is. Je kunt derealisatie zien als een beschermingsmechanisme van je brein als het even overbelast is.
Bij derealisatie ervaart iemand de wereld om zich heen als onwerkelijk, bijvoorbeeld alsof diegene in een droom leeft of alsof de wereld niet echt is, alsof prikkels niet binnenkomen. Mensen of voorwerpen worden bijvoorbeeld ervaren als onecht, als in een droom, wazig, levenloos of visueel vervormd.
Peritraumatische dissociatie verwijst naar uitingen van derealisatie, tijdsverstoring, depersonalisatie en verbijstering tijdens of direct na een schokkende gebeurtenis. Deze directe reacties blijken nauw samen te hangen met later optredende posttraumatische stress-stoornissen.
Bij de meeste mensen is het een gevolg van vermoeidheid en overbelasting. Het komt bijvoorbeeld door slaaptekort. Maar ook alcohol en drugs vormen een belasting voor lichaam en geest, waardoor je eerder dit soort vreemde ervaringen kunt krijgen. Ook bij de eerste tekenen van griep en verkoudheid komen ze geregeld voor.
Als je veel angst ervaart, uit zich dat in veel spanning in je lijf. Dat leidt bij sommigen ook tot het ervaren van derealisatie en depersonalisatie. Hoe meer ontspannen je bent, hoe minder angst en stress je ervaart, hoe minder klachten je ervaart.
Een meervoudige persoonlijkheidsstoornis, of zoals het tegenwoordig wordt genoemd: dissociatieve identiteitsstoornis. Dat is een heel andere aandoening. Hierbij zitten in een persoon verschillende persoonlijkheden opgesloten die elkaar afwisselen en vaak niet van elkaars bestaan weten.
DIS komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Iemand met DIS ervaart tussen twee tot in sommige gevallen meer dan honderd alters. In de helft van de gevallen ervaart iemand met een dissociatieve identiteitsstoornis minder dan tien alters. Deze alters hoeven niet allemaal de controle over te kunnen nemen.
De effecten kunnen nog even doorwerken, wat goed is. Daarnaast is het een veelgehoorde klacht dat cliënten na de EMDR hoofdpijn en vermoeidheid kunnen ervaren. In sommige gevallen kan je ook het idee hebben dat je de regie kwijt bent als je er bijvoorbeeld nieuwe beelden of gevoelens naar boven komen.
Een PTSS kenmerkt zich door vier groepen verschijnselen die ontstaan als u een psychotrauma heeft doorgemaakt. Dit soort gevoelens uiten zich via woede-uitbarstingen, agressie of prikkelbaarheid, slecht slapen, concentratieproblemen, heel wakker en alert zijn en heftig schrikken van onverwachte dingen.
Gevolgen van PTSS
PTSS kan leiden tot verschillende lichamelijke en mentale klachten. In het dagelijks leven kunnen deze klachten je erg in de weg zitten. Dat kan op verschillende gebieden. Iets begrijpen: het kan moeilijk zijn om je aandacht ergens bij te houden.