Met het blote oog kun je prima sterren en ook planeten bekijken. Wil je de maan goed bekijken, en bijvoorbeeld de kraters kunnen zien, dan is een verrekijker handig. Kies een verrekijker die niet te groot is, want anders heb je een statief nodig om een stabiel beeld te kunnen zien.
De Poolster is weliswaar gemakkelijk met het blote oog zichtbaar, maar er zijn tientallen sterren die een grotere schijnbare helderheid hebben. De ster met de grootste schijnbare helderheid (afgezien van de zon!) is Sirius, de hoofdster in het sterrenbeeld Grote Hond.
Met het blote oog of met een goede verrekijker
Je kan op heldere nachten met het blote oog soms al onwijs goed sterren zien en voor een beginner is een sterrenkijker of telescoop echt niet nodig. Maar wat wel fijn kan zijn om mee te nemen of te gebruiken, dat is een goede verrekijker.
Orion is een van de opvallendste sterrenbeelden. Vooral Orions gordel, die bestaat uit drie heldere sterren op een rij, is makkelijk te herkennen. Orions gordel wijst recht naar de ster Sirius in het sterrenbeeld Grote Hond.
De Grote Beer (Ursa Major) is zonder twijfel het meest bekende sterrenbeeld en velen herkennen het in de vorm van een zogenaamde steelpan (zie afbeelding). Het sterrenbeeld Grote Beer is echter veel groter dan enkel de zeven heldere, goed waarneembare sterren waaruit de steelpan bestaat.
De Poolster is de voorste ster van het pannetje van de Kleine Beer. De Kleine Beer kun je vinden door vanaf de buitenste sterren van het pannetje van de Grote Beer een lijn te trekken. Verleng deze lijn vijf keer en je komt bij de Poolster uit. Zo kun je dus de Poolster vinden en dus ook het noorden.
Als een lichtstraal door die trillende lucht gaat, wordt het licht ietwat gebroken. Het resultaat is een fonkelende ster. Het licht van een ster die laag boven de horizon staat, moet een langere weg door de dampkring afleggen. Daarom zullen die sterren meer flikkeren.
Wetenschappers maakten een kaart met de gebieden waar de Melkweg niet langer zichtbaar is vanaf de aarde. Ook in Nederland is het sterrenstelsel niet te zien. De wetenschappers gebruikten onder meer satellietbeelden om de lichtvervuiling in kaart te brengen.
Waarnemen. Saturnus is met het blote oog zichtbaar als een heldere gele "ster" die niet flikkert. De ringen zijn niet met het blote oog te zien, met een verrekijker is wel te zien dat Saturnus niet cirkelvormig is. Een kleine telescoop laat de ringen al goed zien.
Als je een Android telefoon hebt, kun je gebruik maken van de Google Sky Map. Op deze kaart worden sterren, sterrenbeelden, sterrenstelsels, planeten en de maan weergeven. Net als bij Star Walk 2 kun je de app naar de hemel richten en kun je vervolgens alle namen van sterren en planten opzoeken.
Met behulp van een verrekijker op statief zijn reeds fasen te zien op de planeet, en met een telescoop kan structuur in het dichte wolkendek van Venus worden waargenomen. Venus is vooral goed zichtbaar gedurende enkele maanden rond zijn grootste elongaties.
Venus is 's morgens te zien in het zuidoosten, laag boven de horizon. Mars is moeilijk waarneembaar in de ochtendschemering, vlak boven de zuidoostelijke horizon ten zuiden van de veel helderdere Venus (rechtsonder dus). Jupiter is nog te zien aan de westelijke avondhemel, maar de gasreus gaat steeds vroeger onder.
Vier van deze planeten zijn goed met het blote oog te zien: Mars, Jupiter, Saturnus en Venus. Ze lijken op grote sterren, maar het verschil is dat je ze niet ziet knipperen.
Sirius. De helderste ster aan de hemel is dan weer niet noodzakelijk de ster die van zichzelf het felst straalt. Sirius is voor een groot deel zo helder doordat hij tot de meest nabije sterren behoort. De op een na helderste ster Canopus oogt iets zwakker dan Sirius, maar staat wel ruim 35 keer zo ver weg.
De meest interessante objecten die kunnen worden waargenomen voor iemand die voor de eerste keer door een telescoop kijkt, zijn de Maan, de planeten, dubbelsterren, sterhopen, sterrenstelsels en andere nevels.
De heldere 'ster' die je op grote afstand linksboven de maan ziet, is de planeet Saturnus.
Jupiter is met het blote oog als een opvallend heldere “ster” aan de hemel zichtbaar. Al met een verrekijker (op statief) zijn de vier grote Galileïsche manen te zien. Met behulp van een telescoop kunnen de bandenstructuur en de Grote Rode Vlek van de reuzenplaneet worden waargenomen.
We vinden de planeet in het sterrenbeeld Vissen. De afstand tussen de planeet en de Zon aan de hemel bedraagt 175°. Jupiter staat op een afstand van 4,0 AE (592 miljoen km) van de Aarde, circa 20% dichterbij dan gemiddeld.
Sirius is bij ons een ster voor de winter. De twee helderste sterren aan onze zomerhemel zullen (naast Jupiter) Arcturus en Wega zijn. Arcturus zit 's avonds nu al in het oosten, Wega komt later op.
Schiermonnikoog is de donkerste plek van Nederland! De mate van duisternis - bijzonder donkere nachten - wordt in Nederland bepaald door kunstmatige verlichting vanaf de grond. Het licht dat van steden naar boven straalt, kan in een straal van ongeveer 50 kilometer weer naar beneden komen en maakt de hemel helderder.
Sterren bewegen natuurlijk niet alleen naar ons toe of van ons af, maar ook zijwaarts. Die beweging is dus te 'zien' aan de hemel (door iedere paar jaar nauwkeurige positiemetingen te doen met telescopen) en deze beweging wordt de eigenbeweging van de sterren genoemd.
Hemellichamen zoals sterren ondervinden hetzelfde effect. Zelf fonkelen zij niet, maar doordat ze door de dampkring schijnen wordt hun licht enigszins afgebogen en gebroken (zoals in een prisma), waardoor de ster licht lijkt te trillen of voortdurend van kleur te veranderen.
Satelliet(en)
Satellieten zijn op een heldere nacht vaak te zien als een bewegend “sterretje”, een puntje met de helderheid van een ster. Ze bewegen langzaam (veel langzamer dan meteoren) en zijn vaak minutenlang te volgen. De helderheid kan lange tijd constant zijn, maar ook variëren.