Je aanvaardt de erfenis onder voorwaarde van boedelbeschrijving: dit is aangeraden wanneer je twijfelt of er veel schulden zijn. Een notaris maakt een inventaris van alle eigendom en van alle schulden van de overledene.
Schulden overledene opvragen
Om erachter te komen of de overledene (grote) schulden had, kunt u een uittreksel van het Bureau Krediet Registratie (BKR) opvragen bij de bank van de overledene. De bank zal u vragen om een verklaring van erfrecht alvorens u inzicht in deze gegevens te bieden.
Na het zuiver aanvaarden van de erfenis heeft u recht op alle bezittingen van de overledene. Maar u bent ook aansprakelijk voor alle schulden. Zelfs als die schulden bij elkaar meer bedragen dan de bezittingen (negatieve nalatenschap). U moet dan met uw eigen vermogen de overgebleven schulden betalen.
De wet schrijft voor dat de nalatenschapsschulden alle schulden zijn van de overledene die niet met zijn dood teniet gaan, oftewel: de schulden die (nog) bestaan ten tijde van zijn of haar overlijden.
Als er meer schulden in de erfenis zitten dan bezittingen (baten), is er sprake van een negatieve nalatenschap. U erft dan schuld. Wilt u dit voorkomen, dan kunt u de erfenis beneficiair aanvaarden. U accepteert dan de erfenis alleen als deze positief is.
U bent niet aansprakelijk voor de schulden van uw broer bij zijn overlijden, behalve wanneer u erfgenaam bent en u de erfenis en schulden aanvaardt. Als u de erfenis niet aanvaardt, hebt u niets met de schulden van doen. U kunt het huis niet kwijt raken door schulden van uw broer.
U kunt het boedelregister kosteloos inzien. Dit doet u bij de rechtbank van de laatste woonplaats van de overledene. Uw verzoek om inzage moet betrekking hebben op een bepaalde erfenis.
Denkt u nog recht te hebben op een erfenis? Mogelijke erfgenamen kunnen via het ministerie van Financiën via de website van de Rijksoverheid zoeken naar vergeten erfenis. Als u denkt dat u aanspraak heeft, dien dan schriftelijk een claim in bij het ministerie van Financiën.
Je kunt dus geen schulden erven. De vorderingen van schuldeisers worden eerst voldaan en als er daarna iets overblijft, dan wordt dat vervolgens verdeeld onder de erfgenamen. De rechtbank kan een zogeheten vereffenaar benoemen. Een vereffenaar is verantwoordelijk voor de afwikkeling van een nalatenschap.
Hoeveel tijd dat is, verschilt sterk per nalatenschap. In een vrij overzichtelijke situatie duurt de afwikkeling al snel ruim een jaar. In ingewikkelde omstandigheden kan dit ook oplopen tot meerdere jaren. Pas na afwikkeling van de nalatenschap kan de erfenis verdeeld worden onder de erfgenamen.
Als jij een erfenis verwerpt, worden de overige erfgenamen in jouw groep (zie vererving volgens de wet) voor de erfenis verantwoordelijk.
In een testament staat wie de erfgenamen van de overledene zijn. Als u wilt weten of een overledene een testament heeft gemaakt en waar dat is, kunt u of kan uw notaris contact opnemen met het Centraal Testamentenregister (CTR).
Indien er schulden zijn, hoeft u deze enkel te betalen met de erfenis zelf. Wanneer de schulden groter blijken te zijn dan de erfenis, zal u dus niet persoonlijk instaan voor de verdere aflossing van de schulden.
Over een deel van de erfenis betaalt u geen erfbelasting. Hoe hoog dit vrijgestelde bedrag is, hangt af van uw relatie met de overledene. De Belastingdienst geeft een overzicht van de vrijgestelde bedragen bij erven. Over het bedrag boven de vrijstelling betaalt u erfbelasting.
Het verwerpen van een erfenis gaat via de rechtbank. Je moet hiervoor een schriftelijke verklaring afleggen bij de rechtbank. Dat kost ongeveer 134 euro (2022).
Met een 'verklaring van erfrecht' bewijst u wie de erfgenamen zijn. De notaris maakt dit officiële document. Hierin staat of de overleden persoon een testament had en of de erfgenamen de erfenis hebben geaccepteerd.
De notaris zal de erfgenamen volgens het testament informeren. Hij zal zijn best doen de erfgenamen op te sporen, maar hoeft niet de wereld af te zoeken naar een onvindbare erfgenaam.
Degene die de opdracht geeft voor de uitvaart is verantwoordelijk voor de betaling. Als er genoeg geld in de nalatenschap is, kan de rekening daarvan worden betaald.
Als u de erfenis wilt verwerpen, dan legt u een schriftelijke verklaring af bij de rechtbank. Dit kunt u ook met een volmacht via uw notaris regelen. Dan hoeft u niet zelf naar de rechtbank. Voor een verklaring bij de rechtbank betaalt u 132 euro griffierecht (tarief 2021).
In principe geen notaris nodig
In beginsel zijn het de erfgenamen zelf die gezamenlijk verdelen, tenzij er een executeur-afwikkelingsbewindvoerder (ook wel drie sterren executeur genoemd) is die op grond van het testament bevoegd is om zelfstandig te verdelen.
Je kan in een databank opzoeken of er nog een erfenis op je te wachten staat. Dat bestand heet de consignatiekas. Zo kan je gratis uitzoeken of er nog ergens een erfenis op je staat te wachten.
Wanneer deblokkeert de bank? Zodra de bank officieel op de hoogte is wie de wettige erfgenamen van de overledene zijn, worden de rekeningen gedeblokkeerd.
Als de activa de passiva overtreffen, zal de erfgenaam alleen het deel van de activa erven, dat overblijft na betaling van de schuldeisers. Als de schulden daarentegen de activa overtreffen, gaan de overblijvende schulden niet over op de erfgenaam, die bijgevolg helemaal niets zal erven.