Iemand is wilsonbekwaam als hij de informatie van de arts niet (meer) kan begrijpen en afwegen, niet begrijpt wat de gevolgen van zijn besluit zijn en/of geen besluit kan nemen. Wilsbekwaamheid is afhankelijk van de context en de vraag die gesteld wordt.
Iemand is wilsonbekwaam als hij: de informatie over zijn ziekte of behandeling niet begrijpt; zelf niet kan beslissen; de gevolgen van een beslissing niet begrijpt.
De autonomie van elke patiënt is van groot belang. Soms is het onduidelijk of een patiënt wilsbekwaam is om over zijn behandeling te beslissen. In principe beoordeelt de behandelend arts de wilsbekwaamheid van zijn of haar patiënt. Een wilsbekwaamheidsbeoordeling is altijd een medische en geen juridische beslissing.
Als iemand wilsonbekwaam is (geworden), vraagt de arts aan een vertegenwoordiger van de patiënt om beslissingen te nemen. De patiënt kan daar van tevoren iemand voor aanwijzen. Heeft iemand dat niet gedaan, dan is een familielid de wettelijk vertegenwoordiger. Bijvoorbeeld een echtgenoot, een ouder of een kind.
Wie stelt de onbekwaamheid vast? Afhankelijk van de keuze die gemaakt moet worden, stelt een professional de wilsonbekwaamheid of handelingsonbekwaamheid vast. Bij medische beslissingen is dat een arts of rechter, bij financiële handelingen is dat een notaris of kantonrechter.
Iemand is wilsonbekwaam als hij de informatie van de arts niet (meer) kan begrijpen en afwegen, niet begrijpt wat de gevolgen van zijn besluit zijn en/of geen besluit kan nemen. Wilsbekwaamheid is afhankelijk van de context en de vraag die gesteld wordt.
Wie bepaalt dan of je naaste wilsonbekwaam is? Huisarts, verpleeghuisarts en andere medisch specialisten zoals een tandarts mogen wilsonbekwaamheid vaststellen als het gaat om de medische behandeling van hun patiënt. Ze mogen niet bepalen of je naaste nog kan beslissen over, bijvoorbeeld, de verkoop van het huis.
De Wet zorg en dwang regelt ook de opname van mensen met dementie of een verstandelijke beperking in een zorginstelling als zij daar niet mee instemmen. Als de cliënt zich verzet tegen een gedwongen opname, beslist de rechter over de opname.
De wetgever heeft bepaald dat de wilsbekwaamheid van een cliënt ter zake moet worden beoordeeld door een deskundige zorgverlener. Deze deskundige zorgverlener moet de beoordeling verrichten conform de gangbare richtlijnen(artikel 3 lid 2 Wzd).
Je bent niet perse wilsonbekwaam, wanneer je bewust kiest om een advies van de dokter niet op te volgen. Belangrijk is dat je de informatie begrijpt en een overwogen keuze kunt maken. En dat je de gevolgen van je beslissing kunt beoordelen en overzien. Als je een bewuste beslissing kan nemen, ben je wilsbekwaam.
Of de gevolgen van uw beslissingen niet meer kunt overzien. Het is verstandig om in een levenstestament het een en ander vast te leggen over wat er gebeurt als u wilsonbekwaam wordt. U kunt bijvoorbeeld iemand een volmacht geven. Dit betekent dat u iemand aanwijst die beslissingen voor u mag nemen.
Bent u wilsonbekwaam en is er eerder geen levenstestament of notariële volmacht opgesteld, dan krijgt u te maken met de wettelijke bescherming. De kantonrechter benoemt iemand die uw financiële en/of medische belangen gaat behartigen.
Bij beginnende dementie zijn mensen nog prima in staat zelf keuzes te maken. Ze willen juist meepraten. Mijn advies is neem hen serieus. Mensen met dementie kunnen zich kwetsbaar voelen en zich in de communicatie geremd voelen.
Wilsbekwaamheid is een begrip op het snijvlak van ethiek, filosofie, psychologie, geneeskunde, gezondheidszorg en recht, en duidt op het vermogen van een menselijk individu om zelfstandig beslissingen te nemen, én de gevolgen van een bepaalde beslissing te kunnen overzien.
In de Wet zorg en dwang staat dat er ernstig nadeel is als er (een grote kans is op) bijvoorbeeld verwonding of levensgevaar. Er is ook sprake van ernstig nadeel als uw familielid zichzelf verwaarloost of financieel in de problemen raakt. Of als hij agressie bij anderen oproept.
Als uw familielid of zijn vertegenwoordiger duidelijk geen opname wil, is er verzet. Het CIZ kan dan geen besluit tot opname en verblijf geven. Wij vragen in dat geval aan de rechter om een beslissing te nemen. We hebben dan een medische verklaring nodig van een onafhankelijke arts.
In volgende gevallen is het mogelijk om over te gaan tot een gedwongen opname of 'collocatie': iemand gedraagt zich zo agressief dat er ernstig gevaar is voor anderen in de omgeving. iemand brengt zijn eigen gezondheid en veiligheid zeer ernstig in gevaar. er is sprake van een 'geestesziekte'.
Wie opgenomen wordt, verblijft dag en nacht op de psychiatrische afdeling van een ziekenhuis (PAAZ) of in een kliniek. Dat kan een universiteitskliniek zijn of een ggz-instelling. De duur van een opname kan verschillen, variërend van enkele weken tot een jaar, met veel variaties daar tussenin.
Heeft je naaste niets geregeld en is ze wilsonbekwaam, dan is voor financiële zaken een beschermingsbewind of curatele nodig. De kantonrechter is de persoon die de vertegenwoordiger benoemt. Zowel beschermingsbewind als curatele zijn ingrijpende maatregelen om de belangen van je naaste te beschermen.
Een notaris zal aan een dergelijke verkoop van de woning zonder de vereiste toestemming zijn medewerking niet verlenen. Als uw echtgenote op het moment van verkoop nog wilsbekwaam is, kan zij rechtsgeldig mee tekenen en kunt u dus gewoon de woning verkopen.
Indeling fases van dementie
Een andere veel gebruikte indeling is de omschrijving van de vier fases van ik-beleving bij dementie; de bedreigde ik of cognitieve fase; de verdwaalde ik of emotionele fase; de verborgen ik of psychomotore fase; de verzonken ik of zintuiglijke ervaring.
Wat kun je beter niet doen? Probeer jouw naaste niet te veel te corrigeren of tegen te spreken. Dat confronteert de persoon met dementie met wat hij niet meer weet of kan. Hard praten, snel praten of juist fluisteren.