Een actieve vulkaan is een vulkaan die vrij regelmatig tot uitbarsting komt, alhoewel deze definitie zeer ruim is. Wat de term 'regelmaat' in dit geval inhoudt verschilt sterk per bron; van tientallen jaren tot duizenden jaren. Er zijn meer dan 1300 vulkanen over de hele wereld die als actief worden beschouwd.
Een vulkaan heeft eigenlijk drie 'standen': dood, slapend en actief. Een dode vulkaan zal niet meer uitbarsten. Een slapende vulkaan is soms duizenden jaren niet meer uitgebarsten, maar kan altijd weer 'wakker worden'.
Een kamer vol gesmolten magma vormt het hart van een actieve vulkaan. Een vulkaanuitbarsting begint als de druk in de magmakamer zo hoog oploopt dat het magma richting het aardoppervlak stroomt. Hier schiet het meestal uit het gat van de vulkaan, de krater genoemd. Soms komen er ook grote hoeveelheden as uit.
Sinds 2010 maken de BES-eilanden (Bonaire, Sint Eustatius en Saba) deel uit van Nederland. De twee vulkanen daar, de Quill op Sint Eustatius en de Mount Scenery op Saba, waren de reden dat het KNMI De Zeeuw heeft aangesteld als vulkanoloog.
Lange tijd heeft men gedacht dat dit magma uit de aardmantel afkomstig was. Er zijn nu echter aanwijzingen dat dit materiaal uit een tot nu toe voor onmogelijk gehouden diepte komt: het grensvlak tussen aardmantel en kern, zo'n 3000 km diep.
De Mauna Loa is nu weer de grootste geïsoleerde vulkaan op aarde.
Volcán Acatenango. Met een hoogte van 3976 meter is de Volcán Acatenango de hoogste vulkaan van Guatemala. Deze slapende variant ligt op een kleine vijftien kilometer van Antigua. Beklim de vulkaan en blijf er een nachtje op slapen.
Een dode of uitgedoofde vulkaan is een vulkaan waarvan wetenschappers hebben vastgesteld dat de kans op nieuwe erupties (vrijwel) afwezig is. Het zijn vulkanen waarbij de aardkorst in de loop der tijd dusdanig is dichtgegroeid dat er geen magma meer doorheen kan komen.
Europa's actiefste vulkaan is Etna, in Italië. De Etna ligt aan de oostkant van het Italiaanse eiland Sicilië in de provincie Catania. Door het botsen van twee platen van de aardkorst duikt de oceanische korst van de Afrikaanse Plaat onder de Euraziatische Plaat. Dit veroorzaakt nieuwe vulkaanuitbarstingen.
Vloeibare lava kan temperaturen tot 1500 °C bereiken. Vooral de vulkaan Kilauea in Hawaï staat bekend om zijn gloeiend hete lava. De meeste lavastromen zijn echter 800 tot 1100 °C, en de vulkaan Ol Doinyo Lengai in Tanzania produceert de 'koudste' lava ter wereld van circa 500 °C.
Een vulkaan is dus heel onvoorspelbaar en kan heel snel hele grote stukken land verwoesten. De vloeibare lava stroomt niet zo snel , maar als het bijvoorbeeld een boom raakt vliegt deze snel in brand. Ze kunnen alles waar ze langs komen verbranden. Ze kunnen over wegen en huizen heenrazen.
In Nederland liggen geen actieve vulkanen. Wél is er een dode vulkaan genaamd de ''zuidwalvulkaan''. Deze dode vulkaan bevindt zich in de Waddenzee ruim 2 km onder het aardoppverlak. Deze vulkaan is inmiddels al 160 miljoen jaar niet actie.
Mount Merapi staat hoog op de lijst van gevaarlijkste vulkanen ter wereld. Niet alleen omwille van de grote activiteit van de vulkaan, maar ook omdat de grote stad Yogyakarta dicht in de buurt ligt. Yogyakarta telt meer dan een half miljoen inwoners.
De Etna: 3323 meter hoog is ie. Het is de grootste en meest actieve vulkaan van Europa en dat betekent, dat ie regelmatig uitbarst. Het is ook de hoogste berg van het eiland waarop ie staat: Sicilië.
Chili staat met meer dan 1500 vulkanen op de zesde plek van de lijst omtrent landen met de meeste vulkanen wereldwijd (2017) na de Verenigde Staten, Rusland, Indonesië, IJsland en Japan.
Maar het verder afkoelen van een dikke lavastroom kan heel lang duren. Bedenk dat lava een temperatuur heeft van ongeveer 1000°C, soms wat minder soms wat meer. Berekeningen hebben aangetoond na een uur de korst van de lavastroom al afgekoeld is tot ongeveer 400°C; dat is met een tempo van ongeveer 15°C per minuut.
Vulkanen kunnen tussen de uitbarstingen jarenlang en zelfs eeuwenlang slapen. In zo'n rustperiode borrelen soms vulkanische gassen op uit het afkoelende magma onder de vulkaan. Terwijl de gassen door de gesteenten van de berg opstijgen, reageren ze met de mineralen in het gesteente waardoor nieuwe mineralen ontstaan.
De uitbarsting zal tot een einde komen, niet wanneer de magmakamer leeg is, maar wanneer het systeem opnieuw stabiel is. Dit betekent dat genoeg magma en/of gas is uitgebarst om de druk in de magmakamer te verminderen. Als de druk vermindert, zal de bewegingsnelheid van het magma in de vulkaanpijp of -spleet verlagen.
Adem door een gasmasker, masker of vochtige stuk doek —hiermee bescherm je de longen tegen aswolken—en probeer zo snel mogelijk uit de buurt van de vulkaan te komen. Blijf niet te laag bij de grond, omdat sommige van de gevaarlijkste gassen zwaarder zijn dan lucht en zich op de grond verzamelen. Bescherm je ogen.
Namelijk: De straal van de aarde: 6.371 km De dikte aardkorst: 6 km Straal buitenkant aardmantel: 6.371-6=6.365 km Straal tot magma: 6.365-250=6.115 km Inhoud bol = 4πr² Om de hoeveelheid magma te berekenen moet je het volume berekenen met de buitenkant min het volume berekend met de binnenkant 4 x π x 6.365² = ...
De Monte Busca-vulkaan staat ook bekend als de kleinste vulkaan ter wereld en ligt midden in Italië, op de Romagna-heuvels tussen de Tramazzo- en Montone-valleien.
In tegenstelling tot de naastgelegen Mauna Loa is de Mauna Kea niet actief en wordt hij beschouwd als slapende vulkaan. De leeftijd wordt geschat op 1 miljoen jaar, de oudste gevonden stenen zijn ca. 200.000 jaar oud.
1815 Tambora, Soembawa, Indonesië, VEI 7; recentste uitbarsting met VEI 7, minstens 10.000 directe en zeker 50.000 indirecte doden. Grootste en dodelijkste vulkaanuitbarsting in de moderne geschiedenis, grootste vulkaanuitbarsting in 25.000 jaar. Het volgend jaar (1816) was een jaar zonder zomer.