Hoe gaan we de toekomstige wereldbevolking voeden zonder onze planeet volledig uit te putten? In dit bijzondere boek geven tachtig Wageningse topwetenschappers een uniek inkijkje in hun grensverleggende onderzoek naar het voedselvraagstuk. Hoe maken we onze landbouw duurzamer? Wat ligt er in de toekomst op ons bord?
Ook een beter gebruik van meststoffen, akkerland en zoet water zou de milieu-effecten met een tiende tot een kwart kunnen verminderen. Het halveren van voedselverlies zou, als het op wereldwijde schaal lukt, de milieu-effecten tot een zesde kunnen terugdringen. En die omschakeling is volgens de onderzoekers broodnodig.
Bijna 40 procent van het land op aarde is al in gebruik voor landbouw. Tweederde hiervan betreft (intensief en – vooral – extensief beweide) grasland voor vee. Eenderde wordt benut voor akkerbouw.
Duurzame voedselproductie betekent gezond en gevarieerd eten voor de hele wereldbevolking, zonder dat dit ten koste gaat van mensen, milieu en de natuur. Om de klimaatdoelstellingen te halen moeten we volgens het RIVM minder vlees eten. Toch gaan consumenten meer vlees eten als hun inkomen stijgt.
De toenemende vraag naar voedsel wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door bevolkingsgroei, economische ontwikkeling, verstedelijking en andere ontwikkelingen. De groei is lager dan in eerdere onderzoeken. Die gaven aan dat de voedselproductie zou zijn verdubbeld in het jaar 2050.
Volgens de Wereldvoedselorganisatie van de VN die bijhoudt wat er op de planeet wordt verbouwd en gegeten, gaat naar schatting één derde van al het voor mensen bestemde voedsel in de wereld verloren.
Tot wel 828 miljoen mensen hebben honger.
Wereldwijd hebben naar schatting tussen de 702 en 828 miljoen mensen een constant probleem met voedsel: ze hebben chronisch honger. Dat is bijna 10% van de wereldbevolking: oftewel 1 op de 10 mensen.
Maar ook met een veranderd voedselpatroon is ons land nog steeds niet zelfvoorzienend. Hoewel Nederland twee keer zoveel grond nodig heeft, is de landgebruikvoetafdruk lager dan de 0,65 hectare van de mondiale consument. Bovendien wordt de voetafdruk elk jaar een stukje kleiner.
De versmelting van mens en machine, programmeerbare materie, kunstmatige fotosynthese, de exocortex en de kolonisatie van de ruimte. Het zijn allemaal signalen van verandering waar wij in de toekomst mee te maken zullen krijgen. STT laat zien hoe de wereld er in 2050 uit kan zien.
De EU is in grote lijnen zelfvoorzienend voor de meeste primaire landbouwproducten. Ze is ook de grootste exporteur van agrovoedingsproducten, waaronder verwerkte levensmiddelen (EC, 2016a).
Gebaseerd op voorlopige cijfers uit 2019 verbruiken we echter meer. Gemiddeld is het 2.8 gha, dat is dus ongeveer 1,6 aardbol. Hier komt ook het idee van Earth Overshoot Day vandaan. Dit is de dag waarop we onze jaarvoorraad aan aarde verbruikt hebben als iedereen zou leven als een gemiddelde wereldburger.
1. Congo: 27.3 miljoen mensen lijden honger.
Voedselprogramma's zorgen direct voor minder honger, meer kinderen kunnen er door naar school, ze leren beter en zijn gezonder. Als deze kinderen groot zijn zullen ze door hun betere scholing waarschijnlijk meer verdienen en beter voor zichzelf kunnen zorgen.
De honger in de wereld nam decennialang af, maar de laatste jaren zijn er juist weer meer mensen, die niet genoeg te eten hebben.
Brood, zuivel, groente, fruit en aardappelen worden het meest verspild. In absolute hoeveelheden vindt hier wel de grootste daling plaats (met uitzondering van aardappelen; hiervan wordt juist meer verspild). Naast de verspilling van vast voedsel worden er ook vloeistoffen verspild.
In totaal gooien we in Nederland 800 miljoen kilo voedsel weg. Belangrijkste redenen dat voedsel wordt weggegooid zijn: Het eten ruikt of smaakt niet lekker of ziet er minder lekker uit, de houdbaarheidsdatum is verlopen of er is te veel bereid.
Eet niet meer, maar beter
Een gemiddelde man heeft ongeveer 2500 kcal per dag nodig, een gemiddelde vrouw ongeveer 2000 kcal per dag. 50-plussers hebben gemiddeld 250 kcal per dag minder nodig. Een vermindering van de energie-inname mag echter niet ten koste gaan van een adequate voedingsstoffenaanbreng.
Onze prehistorische voorouders aten vroeger veel groenten en fruit, noten en zaden en vlees en vis. Dit 'oervoer' was rijk aan eiwitten en vezels en bevatte amper koolhydraten en verzadigde vetten. Het voedsel was puur en onbewerkt en volgens wetenschappers aten onze voorouders erg gezond.
“In 2050 leven er 9 à 10 miljard mensen op de aarde. Die kunnen we niet voeden zoals nu, met veel vlees en zuivel. Er is een transitie nodig van dierlijke naar plantaardige producten. Naast alle vleesvervangers wordt er nog steeds heel veel vlees gegeten.
Meeste 'Nederlandse' landbouwgrond ligt in het buitenland
Het PBL rekende in 2019 uit dat per Nederlander 1.800 vierkante meter land nodig is om genoeg voedsel te verbouwen. Dat komt volgens het Compendium voor de Leefomgeving (CLO) neer op ongeveer drie keer het landoppervlak van Nederland.