Boeren gebruiken mest omdat het zorgt voor een betere plantengroei en hogere gewasopbrengsten. Uit de mest verdampt stikstof als ammoniak en komt in de lucht.Een ander deel van de stikstof kan uitspoelen naar het grondwater; dit heet (nitraat)uitspoeling.
Van de Nederlandse uitstoot naar de lucht bestaat ongeveer 65% uit ammoniak (NH3) en 35% uit stikstofoxiden (NOx). De landbouw zorgt voor ongeveer 60% van de stikstofuitstoot (door mest, maar ook uit kassen en door landbouwvoertuigen), het wegverkeer voor bijna 30%.
Bij de teelt van landbouwgewassen en het houden van dieren komen CO2, methaan en lachgas vrij. Deze broeikasgassen dragen bij aan de opwarming van de aarde. Vlees en zuivel zijn de grootste boosdoeners. Bij de spijsvertering van koeien en andere herkauwers ontstaat methaan, een krachtig broeikasgas.
Bij de stikstofcrisis van de laatste jaren draait het om twee stofjes: stikstof uit verkeer (NOx) en stikstofverbindingen uit boerenbedrijven, meestal in de vorm van ammoniak. Deze slaan neer in de natuur en werken als voedingsstof. Daardoor groeien sommige planten beter dan andere.
Landbouwactiviteiten dragen bij aan de verontreiniging van lucht, bodem en water. Luchtvervuiling wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld het stoken van aardgas in de tuinbouwkassen of door de uitstoot van landbouwmachines, maar ook door het verdampen van ammoniak uit de mest die boeren uitrijden.
Ammoniak (NH3) komt met name van dieren in de veeteelt. Een klein deel komt uit overige bronnen zoals industrie, de bouw en het verkeer. Boeren gebruiken mest van dieren en kunstmest om hun land te bemesten. Een deel van die mest verdampt als ammoniak en komt zo in de lucht.
De meest vervuilende industrieën, gemeten naar de impact op klimaatverandering, zijn de chemische en petrochemische industrie, ijzer en staal, cement, pulp en papier, en aluminium.
Boeren protesteren al een tijd tegen de stikstofplannen van het kabinet, die inhouden dat niet alle boeren kunnen doorgaan met hun bedrijf. De afgelopen dagen wilden ze laten zien dat zonder hen de supermarktschappen leeg zijn. En dat als hun bedrijven moeten verdwijnen, dat effect heeft op iedereen.
De invloed van de mens op de productie van reactief stikstof heeft gevolgen voor het klimaat. Direct doordat het leidt tot de productie van lachgas (N2O), een broeikasgas met een ongeveer driehonderd keer sterker effect dan het broeikasgas koolstofdioxide.
De afgelopen week werd er flink geprotesteerd tegen de stikstofplannen van het kabinet. Vooral boeren zijn boos, de plannen zouden hun bedrijven om zeep helpen.
In 2018 was de landbouw verantwoordelijk voor de uitstoot van 26,5 megaton CO₂, 14% van het Nederlandse totaal (1 megaton is 1 miljoen ton = 1 miljard kg). Van die 26,5 megaton werd 70% uitgestoten door de veehouderij.
Energie is verantwoordelijk voor 77,01% van deze uitstoot in 2019. Hiervan maakt de uitstoot door vervoer ongeveer een derde uit. Uitstoot door landbouw draagt met 10,55% bij, industriële processen en productgebruik met 9,10% en het beheer van afval met 3,32%.
Uitstoot Nederland: algemeen en landbouw
De broeikasgas-uitstoot van de Nederlandse landbouw heeft echter een totaal ander karakter, en bestaat voor slechts 28% uit CO2 (waarbij de glastuinbouw circa 75% voor haar rekening neemt vanwege het hoge aardgasverbruik) en voor bijna driekwart uit andere emissies.
Vandaag is China 's werelds grootste uitstoter van CO2. In 2013 stuurt China een duizelingwekkende 9.997 miljoen ton CO2 in de atmosfeer, evenveel als de VS, India en Rusland samen.
Tata Steel en Schiphol grootste uitstoters van stikstofoxiden in Nederland. Staalconcern Tata Steel is de grootste uitstoter van stikstofoxiden in Nederland, gevolgd door luchthaven Schiphol.
Hoeveelheid mest die boeren mogen gebruiken
Stikstof en fosfaat in mest zorgen ervoor dat gewassen beter groeien. Daarom gebruiken boeren mest. De hoeveelheid meststof die nodig is, verschilt per gewas en per bodemsoort. De meststoffen die gewassen niet opnemen, komen in de bodem en het water terecht.
“De stikstofemissie is vooral in bepaalde gebieden erg hoog, vooral in noordwest-Duitsland, waar relatief veel veehouderij is”, legt Ehlers uit. Maar omdat Duitsland een veel groter landoppervlakte heeft dan Nederland, is de uitstoot relatief minder.
Koeien zijn de grootste stikstofproducenten. Zodra hun plas en mest samenkomt ontstaat ammoniak en dit is een vorm van stikstof. Sinds 2020 zijn boeren verplicht om minder krachtvoer met eiwitten aan hun koeien te voeren. Daardoor produceren die koeien minder ammoniak en dus stikstof.
De lucht die we binnenkrijgen, stapelt zich op in de maag. Een kleine hoeveelheid lucht zal met het voedsel doorgegeven worden aan de darm. De overige lucht verlaat ons lichaam door middel van boeren. Iedereen moet wel eens een boer laten, om lucht kwijt te raken.
Rond kwetsbare Natura 2000-gebieden moet de stikstofuitstoot met soms meer dan 70 procent verminderen. Dat is niet mogelijk zonder forse ingrepen in de landbouw. De inschatting van de minister is dat in 2030 ongeveer 30 procent van de 50.000 boerenbedrijven verdwenen zal zijn.
Nederland stoot al jaren te veel stikstof uit. Dat is slecht voor de natuur en de gezondheid van mensen. Daarom neemt de overheid maatregelen in de industrie, landbouw, verkeer en bouw. Doel hiervan is om de uitstoot van stikstof te verminderen en de natuur te verbeteren.
Vervuiling van bodem, lucht en water
Afval van mensen en fabrieken vervuilt de aarde. Ook gassen van fabrieken en auto's zijn slecht voor het milieu: de gassen zijn giftig en vervuilen de lucht. Vooral in steden is de lucht erg vuil.
Wanneer je één week geen vlees en zuivel eet, bespaar je 21,1 kg CO2eq, ofwel uitstoot van broeikasgassen. Deze uitstoot had anders plaatsgevonden voor de productie van veevoer, veehouderij, de verpakking en bereiding van je dagelijkse portie vlees. Een gemiddelde auto stoot 173 gram CO2eq uit per afgelegde kilometer.