Als het op luchtvaartveiligheid aankomt, zijn opstijgen en landen twee van de meest kritische fases van een vlucht. Beide momenten vereisen een hoog niveau van concentratie, nauwkeurigheid en samenwerking tussen de piloten en de luchtverkeersleiding.
In de cockpit van een vliegtuig zit een veiligheidssysteem dat ervoor zorgt dat vliegtuigen in de lucht niet tegen elkaar kunnen botsen. En de luchtverkeersleiding houdt vanaf de grond alles in de gaten.
Wat niet direct hoeft te betekenen dat deze angst ook geheel terecht is. Kijkend naar het ergste wat kan gebeuren - namelijk dat een vliegtuig neerstort - dan is de kans zo'n 1 op 11 miljoen dat dit je overkomt. Ter vergelijking: de kans dat je omkomt door een fataal auto-ongeluk is 1 op 6.000.
250 km per uur
Zo'n groot vliegtuig heeft een hele lange startbaan nodig om zo hard te kunnen, wel 3 kilometer lang! Op een vliegdekschip heb je niet zo'n lange startbaan. Daarom kunnen grote vliegtuigen daar ook niet vanaf opstijgen. Wel kunnen vanaf zulke schepen straaljagers worden gelanceerd.
Het kan ook heel eng zijn. Als je nog nooit in een vliegtuig hebt gevlogen, kan het een beetje eng zijn . Mensen hebben immers geen vleugels en zijn niet gewend om duizenden meters boven de grond te vliegen.
Dit gevoel is tijdelijk en maakt deel uit van de normale krachten die spelen tijdens de overgang van de grond naar de lucht . Het is vergelijkbaar met het gevoel dat je krijgt als je snel accelereert in een auto, waarbij de traagheid van het lichaam de verandering in snelheid tegenwerkt, waardoor het voelt alsof je naar achteren of naar beneden in de stoel wordt geduwd.
Doorstarts vinden gemiddeld plaats met een frequentie van 1-3 per 1000 benaderingen . Doorstartfrequenties variëren tussen verschillende vliegtuigoperators en operationele omgevingen. Een doorstart is geen noodgeval en kan om verschillende redenen noodzakelijk zijn.
Tijdens het stijgen en dalen van het vliegtuig ervaar je drukveranderingen, wat de smaakperceptie ook beïnvloedt. De constante drukverandering verwart de zintuigen waardoor ze smaken minder goed proeven. Daarnaast zorgt de drukverandering ook voor een opgeblazen gevoel.
Het vliegtuig versnelt over de landingsbaan en wint aan snelheid totdat het Vr (rotatiesnelheid) bereikt. Op dit punt trekt de piloot voorzichtig aan de stuurkolom, waardoor de neus van het vliegtuig de lucht in wordt getild. Even later verlaat het vliegtuig de grond, gaat de klimfase in en begint aan zijn reis naar de lucht.
„We have to do some last-minute paperwork and should be underway shortly”. Passagiers horen deze vluchtaankondiging vaak voor het opstijgen. In pilotenpraat betekent dit dat, voordat het vliegtuig opstijgt, papierwerk zoals het berekenen van het actuele gewicht en het paraffineverbruik moet worden voltooid.
Vlucht 8243 van Azerbaijan Airlines was een geplande internationale passagiersvlucht van Bakoe naar Grozny, uitgevoerd door Azerbaijan Airlines, die op 25 december 2024 neerstortte nabij de internationale luchthaven Aqtau in Kazachstan, met 67 mensen aan boord.
Mogelijke oorzaken van angst om te vliegen
Vliegangst kan reëel zijn, maar vaak ontstaat deze fobie uit andere angsten, zoals claustrofobie of het krijgen van een paniekaanval bijvoorbeeld.
Onder straalvliegtuigen waren er in 2023 geen dodelijke ongevallen of rompverliezen, wat resulteerde in een "recordlaag" sterfterisico van 0,03 per miljoen sectoren . "Gemiddeld zou een persoon elke dag 103.239 jaar per vliegtuig moeten reizen om een dodelijk ongeval te ervaren", aldus het rapport.
De kans op een botsing in de lucht wordt vergroot door miscommunicatie, wantrouwen, navigatiefouten, afwijkingen van de vluchtplannen, gebrek aan situatiebewustzijn en het ontbreken van systemen om botsingen te vermijden.
Wereldwijd zijn er gemiddeld slechts 1 tot 5 fatale vliegtuigcrashes per jaar, terwijl er miljoenen vluchten plaatsvinden. De kans op een fataal ongeluk is zo klein dat je voor meer dan 100.000 jaar elke dag zou moeten vliegen om gegarandeerd zo'n incident mee te maken.
Vliegangst komt frequent voor, terwijl het risico om te sterven in een vliegongeval 1 op 100.000 vlieguren bedraagt. Het risico om te sterven in een auto-ongeval daarentegen is 1 op 6.700 auto's.
Als het op luchtvaartveiligheid aankomt, zijn opstijgen en landen twee van de meest kritische fases van een vlucht. Beide momenten vereisen een hoog niveau van concentratie, nauwkeurigheid en samenwerking tussen de piloten en de luchtverkeersleiding.
De piloot houdt toezicht op kritische parameters zoals luchtsnelheid, motorprestaties, motordrukverhouding en brandstofstroom tijdens het opstijgen.
“De lichten in de cabine worden gedimd als het schemert of als het donker is, zodat je gezichtsvermogen zich kan aanpassen om het vliegtuig makkelijker te kunnen evacueren”, zo legt ze uit.
Doorgaans zit de gemiddelde opstijg snelheid rond de 300 km/u. Dit is ook afhankelijk van de luchtdichtheid, grootte en belading van het vliegtuig maar ook het weer en de windsnelheid hebben hier invloed op.
Het zit namelijk als volgt: in elk lichaam zit gas, wat kan uitzetten als de luchtdruk laag is. Hoe hoger het vliegtuig vliegt, hoe lager de luchtdruk is.Als gevolg hiervan kunt u buikpijn ervaren, een opgeblazen gevoel hebben, of zelfs moeite met uw stoelgang hebben.
De warme lucht van de aarde zet uit en stijgt op. Terwijl deze warme lucht stijgt, daalt de temperatuur en op een gegeven moment ontstaat er dan vaak condens in de lucht, ook wel cumuliforme bewolking genoemd. In die bewolking is turbulentie te zien, zowel met het blote oog als met de weerradar in de cockpit.
En bij hevige turbulentie kan dat een heel stuk zijn. Dat gebeurde in dit geval ook, het toestel zakte zelfs 2000 meter, maar het is nog de vraag in hoeverre dat door de turbulentie kwam en in hoeverre doordat de piloten besloten snel te dalen om uit die heftige turbulentie te komen."
Een mislukte landing komt zelden voor en wordt beschouwd als een manoeuvre met een hoog risico. De start van de mislukte landing vindt plaats vanaf een zeer lage hoogte met het vliegtuig in een lage energiestatus. Aangepaste doorstartprocedures zijn noodzakelijk, aangezien standaardacties kunnen leiden tot verlies van controle.
Wat doet een piloot tijdens een lange vlucht nog meer dan opstijgen en landen? Piloten bemannen altijd met zijn tweeën de cockpit. De een onderhoudt de communicatie met de verkeersleiding, de ander vliegt. Op een rustig traject heeft de 'vlieger' niet veel te doen als de automatische piloot aanstaat.