Wat kunt u doen tegen ijlen? Stel mensen met een koortsdelier gerust door te vertellen dat de dingen die ze zien niet echt zijn.Zorg verder dat ze het niet te warm hebben. Koorts is nuttig voor het lichaam, omdat het infecties aanpakt.
Dit kan onverwachts in een paar uur of in een paar dagen gebeuren. Meestal komt een delier door een ziekte, na een operatie of door medicijnen. Een delier komt regelmatig voor bij kinderen in het ziekenhuis. Als ouder merkt u vaak als eerste dat uw kind zich anders gedraagt dan u gewend bent.
Degene die u in zijn of haar “normale” doen kent, is nu onrustig en het is moeilijk een gesprek te voeren. Deze toestand van verwardheid wordt ook wel “delier” of “ijlen” genoemd. Delier betekent trouwens letterlijk: “ontspoord”.
De verschijnselen van een delier kunnen worden verminderd of zelfs opgeheven met medicijnen. Daar wordt altijd een kinderpsychiater bij betrokken. Soms zijn maatregelen nodig om te voorkomen dat het kind uit bed valt of een infuus uit de arm trekt.
IJlen is het verminderd functioneren van uiteenlopende gebieden in de hersenen, met als gevolg verwarring, verminderde oriëntatie en soms zelfs hallucinaties. Het verschijnsel kan bij hoge koorts optreden, maar hoe dat precies komt, is nog onbekend.
Als deze waarneming verstoort raakt, kun je dingen zien, ruiken, voelen, horen of proeven die er niet echt zijn. Je eigen gedachten lijken bijvoorbeeld een stem van iemand anders. Dit noem je ook wel hallucineren; de verstoorde waarnemingen worden hallucinaties genoemd.
Wat is ijlen? Een andere benaming voor ijlen is delier of koortsdelier. Door hoge koorts, een ernstige ziekte of na een operatie heeft de patiënt dan te maken met lichte waandenkbeelden. Ijlen is niet gevaarlijk, maar kan wel angst oproepen, vooral bij kinderen of bij de mensen die de zieke bijstaan.
Een lauw bad zal even je symptomen verlichten, maar na het bad stijgt je temperatuur gewoon weer tot die hogere waarden. Neem vooral geen koud bad bij koorts. De koude zal de bloedvaten in je huid vernauwen waardoor je lichaam minder snel afkoelt.
Bij een infectie kan de temperatuur oplopen tot 40 of 41 graden. Dat kan geen kwaad. De koorts is niet schadelijk voor het lichaam of de hersenen. Zolang het lichaam de warmte kwijt kan, komt de temperatuur zelden tot boven de 41 graden.
Als iemand met een delier erg in de war is krijgt die daar een medicijn voor. Meestal is dat het medicijn haloperidol. Hierdoor wordt iemand minder verward. Soms geeft de arts slaappillen (benzodiazepinen) om te zorgen dat iemand met een delier minder bang is of om rustig te worden.
Dat is deels te wijten aan je biologische klok. De biologische klok reguleert namelijk niet alleen je slaap, maar ook je immuunsysteem. Het immuunsysteem wordt geactiveerd bij ziekte, waarbij infectie-vechtende cellen een variatie aan chemicaliën loslaten die de infecties bestrijden.
Een delier dat niet wordt herkend, kan flinke gevolgen hebben. Zo kunnen er meer complicaties ontstaan, met een langer verblijf in het ziekenhuis als resultaat. Ook is er na het doormaken van een delier een grotere kans op overlijden en op blijvend cognitief verlies en lichamelijke achteruitgang.
Een delier ontstaat als het de hersenen niet meer lukt om alle prikkels, die van binnen en buiten het lichaam de hersenen binnenkomen, samen te voegen tot één verhaal. Ze kunnen niet meer van alle informatie een logisch beeld van de werkelijkheid maken. Een delier komt meestal voor bij mensen die al ziek zijn.
Ons lichaam beschikt over een soort van thermostaat. Zodra ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën het lichaam binnendringen, zet ons afweersysteem die thermostaat een paar graden hoger. Dat doet het omdat die ziekteverwekkers moeilijker groeien bij een hogere temperatuur. Koorts is dus meestal een goede zaak.
Als je koorts hebt is het simpelweg te laat om het immuunsysteem door een koude douche te versterken. Dan kun je beter niet douchen. Bij verkoudheid zonder koorts is het aan te bevelen om een douche te nemen op een comfortabele temperatuur.
Het is - in principe - niet nodig de koorts te verlagen, de koorts kan namelijk geen kwaad. Toch kan het fijn zijn om een paracetamol te nemen als je je erg ziek voelt of veel pijn hebt. Door een paracetamol voel je je tijdelijk vaak wat beter.
Douchen is toegstaan bij koorts, maar neem geen koud bad of een koude douche. Je lichaam zal dan juist harder gaan proberen om je lichaamstemperatuur hoog te houden. Een koud bad of een koude douche werken dan averechts.
Meestal komt een delier door een ziekte, na een operatie, of door medicijnen. Een delier komt vaker voor bij oudere mensen, bij mensen die problemen hebben met hun geheugen en bij mensen vlak voor hun overlijden. Ook jongere mensen kunnen een delier krijgen, bijvoorbeeld als ze erg ziek zijn.
Stil delier
De patiënt kan ook lusteloos, apathisch gedrag vertonen: hij trekt zich terug en sluit zich af voor zijn omgeving. Dit noemen we ook wel een 'stil' delier. De patiënt in een stil delier kan ook dingen zien, horen of ruiken die er niet zijn. De patiënt kan hierdoor angstig zijn, maar kan dit niet uiten.
Meestal duurt een delier enkele dagen tot weken, soms duurt het langer. Vooral oudere patiënten hebben kans op een langer (dan een maand) durend delier. De aanwezigheid van een delier kan wijzen op een ernstige acute lichamelijke ziekte, waarvoor snel medisch ingrijpen noodzakelijk is.
Dat kan beangstigend zijn, zeker als deze stemmen commentaar op je hebben, bepaalde opdrachten geven of schelden. In zeldzame gevallen kunnen hallucinaties gevaarlijk zijn, bijvoorbeeld als stemmen je de opdracht geven om jezelf of anderen iets aandoen. Soms zijn stemmen ook troostend.
Een psychose begint vaak met niet-specifieke klachten. Iemand verandert bijvoorbeeld in zijn gedrag, lijkt niet langer geïnteresseerd in sociale contacten en wordt minder actief. Vervolgens wordt hij bijvoorbeeld achterdochtig, hoort stemmen, hallucineert en kan niet meer helder denken.