Iemand is verward, praat vaak warrig en kan de aandacht er niet bij houden. Plotseling is het gedrag van uw naaste anders dan u gewend bent: opgewonden en onrustig. Of juist stil en teruggetrokken. Delier komt vooral voor bij ouderen, vooral tijdens een ziekte of na een operatie.
Acuut optredende verwardheid kan binnen enkele uren tot dagen ontstaan. Meestal als gevolg van lichamelijke problemen, bijvoorbeeld een infectie. Deze vorm van verwardheid wordt ook wel delirium of delier genoemd.
Symptomen zoals desorientatie, wanen en hallucinaties zijn kenmerkend voor beide, al wordt psychose meer gekenmerkt door auditieve hallucinaties en delier door visuele hallucinaties. Tenslotte komt psychose meer voor bij jongere mensen terwijl een delier meer voorkomt bij oudere mensen.
Stil delier
De patiënt kan ook lusteloos, apathisch gedrag vertonen: hij trekt zich terug en sluit zich af voor zijn omgeving. Dit noemen we ook wel een 'stil' delier. De patiënt in een stil delier kan ook dingen zien, horen of ruiken die er niet zijn. De patiënt kan hierdoor angstig zijn, maar kan dit niet uiten.
Uitlokkende factoren
Dit zijn bijvoorbeeld ontstekingen van de hersenen, zwellingen in de hersenen, kneuzingen van de hersenen, bloedingen in de hersenen of herseninfarcten.
Een delier ontstaat als het de hersenen niet meer lukt om alle prikkels, die van binnen en buiten het lichaam de hersenen binnenkomen, samen te voegen tot één verhaal. Ze kunnen niet meer van alle informatie een logisch beeld van de werkelijkheid maken. Een delier komt meestal voor bij mensen die al ziek zijn.
Ouderen die op de ic een delier doormaken, lopen veel kans om binnen enkele jaren te overlijden of dementie te ontwikkelen. Dit schrijven onderzoekers van het AMC in een artikel dat vandaag verschijnt in JAMA (Journal of the American Medical Association).
Het delier kan enkele uren tot enkele dagen duren en soms zelfs enkele weken.
Een delirium (delier) is een plotse verwardheid die ontstaat door een verstoring van de normale werking van de hersenen. Deze verwardheid wordt uitgelokt door een lichamelijke oorzaak of overmatige stress.
Meestal duurt een delier enkele dagen tot weken, soms duurt het langer. Vooral oudere patiënten hebben kans op een langer (dan een maand) durend delier. De aanwezigheid van een delier kan wijzen op een ernstige acute lichamelijke ziekte, waarvoor snel medisch ingrijpen noodzakelijk is.
Op de Intensive Care maakt één derde van een patiënten een delirium mee. Een delirium is geen onschuldig verschijnsel van een ziekte. Het ontstaat wanneer de hersenen niet alle prikkels meer kunnen samenvoegen tot een logisch en samenhangend beeld. Het is belangrijk om de oorzaak van een delirium te onderzoeken.
gedrag: delirante patiënten gedragen zich vaak anders dan normaal gesproken. Hun gedrag is niet doelgericht, vaak impulsief en soms zeer ongepast, vrijpostig of zelfs agressief.
Een delier dat niet wordt herkend, kan flinke gevolgen hebben. Zo kunnen er meer complicaties ontstaan, met een langer verblijf in het ziekenhuis als resultaat. Ook is er na het doormaken van een delier een grotere kans op overlijden en op blijvend cognitief verlies en lichamelijke achteruitgang.
Mogelijke prognostische risicofactoren voor de ontwikkeling van een delier zijn: reeds bestaande verminderde cognitie, zintuiglijke beperking, hoge leeftijd, fysieke beperking, ernst van de ziekte, het hebben van een infectie en een voorgeschiedenis van alcoholgebruik.
Ook sommige medicijnen kunnen een delier veroorzaken, een operatie of narcose kan ook de oorzaak zijn. Een delier is een ernstige ziekte omdat het kan leiden tot slechter eten en drinken, vallen en gevaarlijk gedrag.
Hoe lang duurt een delier? Het beeld kan van uur tot uur wisselen. Een delier is meestal tijdelijk, die enkele uren tot enkele dagen/weken kan duren.
Bedenk dat een depressie vaak langzamer ontstaat dan een delier en dat een voorgeschiedenis met eerdere depressies de diagnose 'depressie' waarschijnlijker maakt. Bij een depressie is het bewustzijn helder en zijn er geen stoornissen in de waarneming.
Bij ouderen is een delier meestal het gevolg van een lichamelijke ziekte of het gebruik van geneesmiddelen. Symptomen zijn angst, onrust, veranderd gedrag, wisselend bewustzijn, moeite met concentratie en aandacht en hallucinaties. Familieleden geven vaak aan dat de persoon plotseling veranderd is.
De DOS-schaal (Delirium Observatie Screening) is een hulpmiddel om te bepalen of er sprake is van een delier. De schaal bestaat uit dertien vragen waarop gescoord wordt met een ja (1 punt) of nee (0 punten), tenzij anders aangegeven wordt.
Vaak behandelt een psychiater of geriater (bij een delier bij ouderen) de verschijnselen van een delier. De patiënt kan medicijnen krijgen tegen onrust, waanideeën en hallucinaties. Als het delier over is, zijn de medicijnen niet meer nodig.
Haloperidol vermindert het effect van natuurlijk voorkomende stoffen in de hersenen, zoals dopamine. Hierdoor onderdrukt het de verschijnselen van een psychose of delirium. De druppels en tabletten werken na enkele uren en hebben ongeveer een halve dag lang effect.