4 minuten per dag minder daglichtNa 21 juni wordt de daglengte langzaam korter, maar geleidelijk gaat dat steeds sneller. Eind augustus zijn we in totaal al ruim 2 uur daglicht verloren (ten opzichte van eind juni). We verliezen dan ruim 3 minuten daglicht per dag!
Per etmaal verschuiven de tijden van zonsopgang en zonsondergang in Nederland elk maximaal ongeveer twee minuten (afgezien van de sprongen van een uur door de wisseling tussen zomer- en wintertijd), waardoor de tijd ertussen per etmaal maximaal ongeveer vier minuten verandert.
In de eerste maanden na de langste dag van het jaar (20 juni 2024) komt dit traag op gang met enkele tientallen seconden per dag. Maar tegen dat de zomer eindigt en de herfst begint (22 september 2024) korten de dagen al met zo'n vier minuten.
Dit wordt aangegeven in een zogenaamd analemma (zie Figuur 1 en de pagina Het analemma). Rond 21 december staat de Aarde dicht bij de Zon, beweegt sneller dan gemiddeld, en staat iedere dag ongeveer een halve minuut later in het zuiden.
Op het noordelijk halfrond van de aarde valt deze dag elk jaar rond 21 december en wordt hij winterpunt genoemd. Op het zuidelijk halfrond is het omgekeerd; daar valt de kortste dag omstreeks 21 juni. Dit artikel beschrijft de kortste dag verder vanuit het gezichtspunt van het noordelijk halfrond.
Eind januari zullen de dagen zelfs met ongeveer 3 minuten aangroeien per dag.
Gedurende de zomermaanden is het verlies aan daglicht in eerste instantie marginaal - het verlies varieert van een paar seconden per dag tijdens de eerste paar dagen van de zomer, tot ongeveer 30 seconden per dag tot begin juli. Naarmate we richting augustus en september gaan, versnelt het verlies aan daglicht tot ongeveer 2,5 minuten per dag!
Na de 21ste lengen de dagen weer
Vanaf 13 december worden de dagen langer. Bout: 'Aanvankelijk gaat dat nog met een paar seconden per dag. Na 21 december gaat het sneller. Aan het einde van het jaar gaat de zon alweer tien minuten later onder.
op 21 december 2024) hebben we wel degelijk de kortste dag van het jaar.
Na de winterzonnewende worden de dagen (langzaam) weer wat langer en lichter. Maar je merkt het verschil waarschijnlijk pas echt halverwege februari of zo. Tegen die tijd kun je zelfs een glimp van de zon opvangen buiten je werkuren.
December is de donkerste maand van het jaar, met de laagste zonnestand en de kortste dagen. De hoogste zonnestand en langste dagen zijn in juni. Toch is er soms in december rond het middaguur net zo veel zonnestraling als op een bewolkte dag in juni. Zo donker is die donkerste maand nu ook weer niet.
In de gebieden rond de evenaar verloopt de zonsondergang het snelst. In iets meer dan twee minuten is de klus geklaard. Het gevolg is dat het in die gebieden heel snel donker wordt: het "vallen" van de nacht. Naarmate we hogere breedtegraden opzoeken, wordt het verschil tussen de seizoenen duidelijk.
In september en oktober worden de dagen het snelst korter. Dat gaat maar liefst met vier minuten per dag! Terwijl de zon begin september nog op komt rond 6:50 uur, wordt het aan het eind van de maand pas licht rond 7:40 uur. Zonsondergang verschuift van circa 20:30 uur op 1 september naar circa 19:20 uur op de 30e.
Over het algemeen is de aarde een goede tijdmeter: de lengte van een dag bedraagt steevast enkele milliseconden van 86.400 seconden, wat gelijkstaat aan 24 uur .
De tijden van zonsopgang en zonsondergang blijven redelijk stabiel gedurende de twee weken, als afsluiting van de zonnewende. Maar daarna worden de tijden van zonsopgang weer heel subtiel later in de ochtend, met slechts een minuut of zo . En zonsondergangen na de zonnewende worden langzaam eerder in de avond.
Vandaag, 20 juni, is de langste dag van 2024. Elke dag telt natuurlijk 24 uur, maar vandaag is de dag waarop er de meeste tijd zit tussen zonsopkomst en -ondergang. Vanochtend kwam de zon op om 05:14 en vanavond gaat ze weer onder om 22:04.
De zomerzonnewende, ook wel midzomer genoemd, is met 16 uur, 16 minuten en 47 seconden zonlicht, de langste dag op het noordelijke halfrond. Tijdens een schrikkeljaar valt deze dag op 20 Juni, anders bijna altijd op 21 Juni. De astronomische zomer start op deze dag en wordt in een aantal landen nog steeds gevierd.
Langste en kortste dag van het jaar
De winter begint in 2025 op 21 december om 16:03 uur. Die dag zijn de dagen het kortst met in Midden-Nederland ruim 7,5 uur daglicht. De lente start in 2025 op 20 maart om 10:02 uur en de herfst op 22 september om 20:20 uur.
Je zou denken dat op de kortste dag de zon het laatst opkomt en het vroegst ondergaat, maar dat is niet zo. Die momenten vallen op verschillende data en er zit ongeveer 18 dagen tussen. Vorig jaar waren de vroegste zonsondergangen bijvoorbeeld op 11 en 15 december rond 16:28 uur.
Worden de dagen na de winterzonnewende langer? Ja. Elke dag na de zonnewende krijgen we een minuut meer zonlicht . Dat klinkt misschien niet veel, maar na slechts twee maanden, of ongeveer 60 dagen, zien we ongeveer een uur meer zonlicht.
In Nederland verliezen we maximaal 5 minuten aan daglicht, maar het kan nog sneller. Hoe noordelijker je komt hoe sneller het gaat. Er is zelfs al een verschil van ongeveer één minuut tussen het noordelijkste en zuidelijkste puntje van Nederland.
Hoewel we spreken van de kortste dag van het jaar, zijn het eigenlijk meerdere dagen die even lang (of kort, het is maar hoe je het bekijkt!)zijn. Zo hebben we in Nederland een aantal dagen rond midwinter (op 21 december) slechts zeven uur en veertig minuten 'zon'. Dit is de tijd tussen zonsopgang en zonsondergang.
Dankzij deze kosmische remschijf doet de aarde elke eeuw een paar milliseconden langer over een rondje. Vroeger waren de dagen dus korter: 70 miljoen jaar geleden, toen er dinosaurussen leefden, duurde een dag nog ongeveer een halfuur korter dan nu.
De langste dag van het jaar is op donderdag 20 juni 2024. De langste dag van het jaar kan variëren van jaar tot jaar. Dit is de dag waarop we in Nederland het meeste daglicht hebben. Gewoonlijk valt de langste dag op 21 juni, maar tijdens een schrikkeljaar verschuift deze naar 20 juni, zoals dus ook dit jaar.
De dagen worden langer na21 december, de winterzonnewende en de kortste dag van het jaar. Het daglicht blijft toenemen tot aan de zomerzonnewende op 20 juni 2025, de langste dag van het jaar.