Men spreekt van ondervoeding als iemand onbedoeld meer dan 5 procent gewichtsverlies heeft binnen een maand of meer dan tien procent binnen een halfjaar. Ook bij ondergewicht (een BMI lager dan 18.5, bij 65-plussers een BMI lager dan 20) is sprake van ondervoeding.
Dit kan tot gevolg hebben dat je meer belemmeringen ervaart bij dagelijkse activiteiten. De kans om te vallen neemt toe. Andere gevolgen zijn: vlugger moe voelen, minder zin hebben om te eten, sneller en ernstiger ziek worden, langer nodig hebben om te herstellen na een ziekte en moeilijkere wondgenezing.
Ondervoeding betekent dat iemand een tekort aan energie en andere voedingsstoffen heeft. Dit komt door te lange tijd weinig te eten. Of niet de juiste dingen te eten. Door dit tekort worden spieren afgebroken om als energiebron te dienen.
Met ondervoeding wordt een tekort aan lichaamsmassa bedoeld, veroorzaakt door een (relatief) tekort aan energie en bouwstoffen door gebrek aan koolhydraten, vetten of stikstof, maar ook door een tekort aan micronutriënten als vitaminen, mineralen en sporenelementen.
Ondervoeding kan leiden tot groeiachterstand, het belemmert mentale en fysieke ontwikkeling, het verhoogt de kans om andere ziektes te krijgen en kan uiteindelijk zelfs leiden tot de dood.
Hoe lang het duurt voordat u zult overlijden hangt af van uw lichamelijke toestand en van de hoeveelheid die u mogelijk nog drinkt. De helft van de patiënten overlijdt bin- nen dertien dagen na het stoppen met eten en drinken. U heeft zelf ook enige invloed op de tijdsduur.
Wanneer is gewichtsverlies alarmerend? Onderzoekers hebben regels opgesteld voor wanneer gewichtsverlies alarmerend is. Als het gewichtsverlies binnen een maand meer dan 5% van het totale lichaamsgewicht bedraagt en binnen 6 maanden meer dan 10% is er een probleem.
Onbedoeld gewichtsverlies is een vermindering van ten minste 5 à 10% van het lichaamsgewicht in minder dan 6 maanden tijd. Dat kan verschillende oorzaken hebben, hoewel er bij een op vier geen verklaring wordt gevonden.
Je metabolisme raakt in de war, je schildklier gaat langzamer werken en je lichaam gaat veel minder verbranden. Te weinig eten kan er ook voor zorgen dat je diverse klachten krijgt. Denk aan haaruitval, slechte nagels, droog haar, slapeloosheid, duizeligheid etc.
Toch blijkt uit landelijke prevalentiecijfers dat in het ziekenhuis 15 tot 25%, in het verpleeghuis 10 tot 15% en in de thuiszorg 15 tot 30% van de patiënten ondervoed is [1]. Er wordt vaak gedacht dat ondervoeding betekent dat je dan een te laag gewicht hebt voor je lengte of dat het voornamelijk bij ouderen voorkomt.
In het kort
Te veel afvallen kan komen door een ziekte, pijn, zorgen en te veel alcohol drinken. Uw lichaam krijgt te weinig goede voeding. En gaat spieren afbreken. Eet dan dingen waar veel eiwit inzit, zoals ei, bonen, linzen, kip, vis, soja en noten.
U wordt vermoeider en zwakker, en u gaat steeds meer tijd in bed doorbrengen. Geleidelijk aan wordt u steeds slaperiger en verliest u uiteindelijk uw bewustzijn. De periode daarna verloopt per persoon verschillend en duurt vaak niet langer dan 1 of 2& weken. Omdat u steeds in bed ligt, kunt u soms pijnklachten krijgen.
Nee, je kunt niet zwaarder worden als je minder en gezonder eet. Als je minder energie via eten en drinken binnenkrijgt dan je verbruikt, val je altijd af.
Naar vrijwillig langdurig vasten - zeg: langer dan een week - is minder onderzoek gedaan. "Wat we ervan weten, komt vooral van mensen die bijvoorbeeld in hongerstaking zijn gegaan. Bekend is dat je dan ook spierweefsel gaat verliezen. Je lijf gaat in een soort hongerstand en je schildklier gaat ook anders werken.
Door stress kan je jouw eetlust bijvoorbeeld verliezen, waardoor het mogelijk is dat je afvalt. Dit kan gebeuren om verschillende redenen: Je stofwisseling versnelt. Door het cortisol en de verhoogde adrenaline in je lichaam word je stofwisseling versnelt en gaat je hartslag omhoog.
Je bent sneller prikkelbaar en moe
Er gaat dus minder energie in, wat vaak leidt tot het hebben van minder energie. Als jouw dosis energie voor die dag op is kan het zijn dat jij je moe en futloos voelt. Alles kost meer moeite wat er ook nog voor kan zorgen dat je prikkelbaarder bent.
Als je 10 kilo vetmassa verliest, dan verlaat zo'n 8,4 kilo massa het lichaam via de longen als CO2 en 1,6 kilo als water. 'Met andere woorden, het leeuwendeel van het gewicht dat we verliezen ademen we uit, voornamelijk als CO2 en deels als water,' vertelt Matthys.
Toch is er wel een algemene regel van wat je aan gewicht kunt verliezen per week. Experts zeggen dat je in de regel 0,5 tot 2 kilo vet per week kunt verliezen. Let op: dat is dus vet! Als mensen willen afvallen of gewicht willen verliezen, willen ze eigenlijk altijd vet verliezen.
Een veilig doel om af te vallen is een halve kilo in de week. Meer dan 1 kilo per week is te veel. Bij geleidelijk afvallen haal je namelijk de meeste energie uit je vetreserves.
Wanneer je minder energie binnenkrijgt dan je verbrandt, val je af. Dit zal bij de ene persoon makkelijker en sneller gaan dan bij de andere persoon. Het is normaal dat je in de eerste weken sneller afvalt. Dat komt doordat je lichaam in deze fase veel vocht verliest.
Natuurlijk versterven
De patiënt raakt 'op'. Het kaarsje gaat langzaam uit. In deze gevallen is het raadzaam om voorzichtig te zijn met een vocht-infuus of met een voedingssonde. Want de kunstmatige toediening van vocht en voeding kan er toe bijdragen dat de patiënt meer last krijgt van benauwdheid, pijn en angst.
Bijna vijf kilo in drie dagen tijd verliezen is toch echt wel serieus. Maar inmiddels zit het grootste gedeelte van het verloren gewicht er na 3 dagen weer aan.
Na een vastenperiode heb je in de eerste instantie minder honger. Maar al snel werken de hormonen die de eetlust reguleren weer net als vroeger. De stofwisseling staat echter nog steeds in de spaarstand. Je eetlust zet je aan tot eten en dankzij de spaarstand blijven er calorieën over die als vet worden opgeslagen.