Vrouwelijke runderen hebben bij hun geboorte een half miljoen eicellen ter beschikking. Ze worden geslachtsrijp als ze zo'n acht maanden tot een jaar oud zijn. Vanaf dat moment worden ze om de drie weken vruchtbaar oftewel tochtig. De eisprong van één of enkele eitjes vindt aan het eind van deze periode plaats.
Na 15 maanden is een kalf geslachtsrijp om te worden bevrucht. Dat gebeurt meestal door kunstmatige inseminatie. Het zaad wordt streng geselecteerd en kan van overal in de wereld komen.
Tijdens de dracht ligt het kalf op zijn zij in de baarmoeder van de koe. Bij de geboorte wordt het jonge dier gedraaid naar buikligging, zodat het met gestrekte voorpootjes (kopligging) danwel achterpootjes (stuitligging) uit de schede kan komen.
Het tochtig zien van de koe
Als een koe vruchtbaar is, vertoont ze zo'n 30 uur voor de eisprong bronstgedrag. Dat noemen we tocht. Een goede tochtwaarneming is cruciaal voor het vruchtbaarheids management. Want een koe die niet wordt opgemerkt tijdens de tocht, wordt niet geïnse mineerd en wordt dus ook niet drachtig.
Als een tochtige koe op het hoogtepunt van haar vruchtbaarheid is, kan de inseminator (of de rundveehouder zelf, die daarvoor wel een cursus moet hebben gevolgd) het sperma via de schede in de baarmoeder brengen. Door samentrekking van de baarmoederwand en de eileider komt het zaad bij de eicel terecht.
De bronst of tochtigheid van een koe bestaat uit verschillende fasen, die ik eerder al uitgebreid besprak: eerst loeien, dan zelf springen en later zich laten bespringen, met andere woorden de staande tocht. Wanneer men met een stier werkt, is dit het juiste moment voor de dekking.
Met loeien zegt een koe eigenlijk: 'Hier ben ik'. Dat is belangrijk bij moeder en kalf, bij stieren en bij dieren die van de koppel zijn afgedwaald of weggehaald. Ook tochtige koeien loeien om de aandacht op zichzelf te vestigen, net als hongerig rundvee.
Je kunt merken dat een koe op het punt staat te kalven aan het gedrag - zo legt De Geus uit - of aan het opzwellen van de uierklieren of de daling van de lichaamstemperatuur. Als de geboorte niet vlot verloopt, is het nuttig via de geboorteweg te voelen of het kalf wel goed ligt.
Denk maar aan hartstocht, dat in het Middelnederlands synoniem was van herts-treck. Een tochtige koe heeft dus eigenlijk hartstochtelijk veel zin in een stier.
De meeste koeien hebben van nature hoorns. In de biologische dynamische melkveehouderij houden koeien hun hoorns. Ze vormen een wezenlijk onderdeel van de koe. De koeienhoorn is meer dan alleen de dode buitenste hoornlaag.
Eerst worden ze bedwelmd met koolzuurgas (CO2) of ze krijgen een elektrische schok. Het bewusteloze dier wordt daarna gedood door een pin in het voorhoofd, een steek in het hart of door de halsslagader door te snijden. Voor halal vlees en koosjer vlees is er een uitzondering in de wet om onverdoofd te slachten.
Door het bekken van runderen te meten, weten vleesveehouders welke dieren een voldoende groot bekken hebben om in de toekomst mogelijk natuurlijk af te kunnen kalven. Door deze runderen aan te houden en verder te fokken op grotere bekkens kunnen vleesveehouders toewerken naar meer natuurlijke geboortes.
Een koe is een vrouwelijk rund en als moederdier een belangrijke producent van melk. Een melkkoe geeft in een lactatieperiode tussen de 5 en 60 liter melk per dag, gemiddeld 25 liter melk per dag. Een koe wordt gemiddeld 315 dagen per jaar gemolken.
Als de koe haar melk niet meer kwijtraakt, maakt het dier eerst nog wel een tijdje melk aan. Hierdoor neemt de druk op de uier toe. Dit is erg pijnlijk voor de koe, en er kunnen ontstekingen in de uier ontstaan. Daarom beginnen koeien ook hard te loeien wanneer ze te lang niet gemolken zijn.
Elke zwangerschap, ongeacht de soort, is uniek en belangrijk omdat het uiteindelijk leidt tot het creëren van nieuw leven. Als het op koeien aankomt, lijken ze in veel opzichten verrassend veel op mensen. Zoals het feit dat in de meeste gevallen slechts één kalf uit een dracht wordt geboren.
Kalfjes hebben na de geboorte een lage weerstand en zijn gevoelig voor besmetting met ziektekiemen, die bijvoorbeeld in de mest kunnen zitten. Daarom zet de melkveehouder het kalfje direct na de geboorte apart in een schone ruimte, waar de kans op besmetting veel lager is.
Consumenten zouden alleen vrouwelijke dieren willen omdat een stier te stevig zou zijn. Stieren leveren meer op dan kalfjes. Daarom houden de eigenaren van deze stier jonge mannelijke dieren aan tot ze volwassen zijn. Toch zijn er slagers die weigeren stierenvlees te verkopen.
Wist u dat... Koeien kunnen 330º in de rondte kijken. Ze kunnen de kleuren geel, groen en blauw zien, maar rood kunnen ze minder goed zien.
Ze zijn natuurlijk wel vrij zeldzaam, iedere stier heeft er immers maar twee.
De geboorte – het uitdrijven van het kalf – duurt bij koeien ongeveer een tot twee uur. Vaarzen hebben vaak wat meer tijd nodig. Een vaars kan er twee tot drie uur over doen, volgens Kramer.
Hoe lang was de koe drachtig? De verwachte draagtijd bij koeien is 280 dagen. Op grond van de aangeleverde inseminatielijst was de koe 247 dagen drachtig en was er sprake van een vroeggeboorte. Volgens schatting tijdens het sectieonderzoek was de koe ongeveer 259 dagen drachtig.
Een koe moet elk jaar een kalf krijgen om melk te blijven produceren.
Ze gebruiken hun stem om contact te houden en opwinding, betrokkenheid of leed te delen met hun soortgenoten. Zo praten ze met elkaar wanneer ze in hun seksueel actieve periode zitten, wanneer ze op voedsel wachten en wanneer ze gescheiden worden gehouden van de kudde.
Het is maar dat u het weet: koeien zeggen geen boe. Ze loeien, en wel op verschillende manieren. Van een zacht 'humm' tot een luidkeels 'mmmhoe'.
Om koeien met elkaar te kunnen laten communiceren zal een stal met meer dan 70 koeien moeten worden opgedeeld in groepen. Behalve met hun stem communiceren koeien ook met hun lichaam. De staarthouding kan bij runderen veel zeggen over hoe de dieren zich voelen.