We noemen iemand hoogbegaafd bij een IQ van 130 of hoger. Bij kinderen van 0 tot 4 jaar noemen we het vaak nog een voorsprong op de ontwikkeling en niet hoogbegaafd. Op die leeftijd is het nog niet aan te tonen. Uit onderzoek blijkt wel dat veel van deze kinderen op latere leeftijd bovenmatig slim zijn.
,,Het uit zich eerst in een ontwikkelingsvoorsprong en vanaf een jaar of zes kan je de hoogbegaafdheid vaststellen met een test.
Algemene kenmerken
Complex denken: voorliefde voor ingewikkelde dingen. Vaak geen aandacht aan zaken die zij niet interessant vinden. Soms conflicten met andere kinderen als deze ingewikkelde zaken niet begrijpen. Idealisme en sterk gevoel voor rechtvaardigheid al vanaf jonge leeftijd.
Sociaal-emotionele ontwikkeling
Hierdoor hebben hoogbegaafde kinderen meer kans op emotionele problemen en vaker problemen in sociale relaties. Pesten: Hoogbegaafde kinderen lopen meer risico om het doelwit van pesten te worden, omdat ze zich anders gedragen dan leeftijdsgenoten.
Hoogbegaafde kleuters hebben een uitgebreide woordenschat, kennen moeilijke woorden, praten in complexe zinnen, maken woordgrapjes en kunnen vaak goed argumenteren. Ze beslissen zelf wat ze wel of niet vertellen. Als ze zich niet begrepen voelen, praten ze weinig.
Wie minimaal 130 scoort op een IQ-test mag zich hoogbegaafd noemen. Maar intelligentie is meer dan alleen een hoog IQ.
Hoogbegaafdheid is aangeboren
Om slechts een aantal zaken te noemen. De omgeving heeft een grote invloed op het al dan niet tot bloei komen van de potentie bij deze kinderen. Om goed aan te kunnen sluiten bij de behoeftes is kennis van groot belang.
Slimme peuters/kleuters zijn nieuwsgierig, onderzoekend, kunnen goed onthouden en kunnen lastige denkproblemen aan. Ze zijn snel van begrip en stellen veel vragen.
Het IQ van een baby is nog niet vast te leggen op een betrouwbare manier en er kan nog niet gesproken worden van 'een hoogbegaafde baby'. Ook bij peuters is dit vaak nog erg lastig en onbetrouwbaar. Dat is ook niet persé nodig om toch in kaart te kunnen brengen over er sprake is van een ontwikkelingsvoorsprong.
Hoogbegaafdheid uit zich in het creatief denken, originaliteit en het vermogen om buiten reguliere kaders te denken. Hoogbegaafden hebben een sterk rechtvaardigheidsgevoel en accepteren regels en tradities niet zomaar. Er moet een reden voor gegeven worden.
Hulp thuis
Blijf hen prikkelen door verrijkend speelgoed aan te bieden. Zo zijn denkspellen boeiend speelgoed voor hoogbegaafde kinderen (tangram, astublok, sudoku schaken), maar ook spellen die gericht zijn op wetenschap, wiskunde, technologie, chemie en fysica kunnen hen bekoren (4M spellen).
Hoogbegaafdheid is zeldzaam: slechts twee op de honderd mensen heeft een IQ boven de 130. Een IQ boven de 145 komt zelfs maar bij één op de duizend mensen voor. Hoogbegaafde individuen voelen zich daardoor vaak de vreemde eend in de bijt.
Is hoogbegaafdheid erfelijk? IQ is inderdaad in sterke mate genetisch bepaald. De maat h² staat voor het Engelse woord heritability en geeft aan welk deel van de verschillen tussen mensen genetisch bepaald is. Als alle studies naar deze verschillen bij elkaar worden genomen, levert dit een h² op van .
HOOGBEGAAFDHEID BIJ PEUTERS, BABY'S EN KLEUTERS
Omdat de ontwikkeling van kinderen niet lineair verloopt maar in sprongen, kan een ontwikkelingsvoorsprong op termijn verdwijnen. Toch is het wel nodig om hier aandacht aan te besteden.
Het verschil zit in de verdieping van het onderwerp: kinderen met autisme voelen zich vaak op hun gemak bij één bepaald onderwerp, en kunnen daarover steeds hetzelfde verhaal vertellen. Hoogbegaafden hebben behoefte aan cognitieve uitdaging, en zijn juist op zoek naar steeds meer kennis over het onderwerp.
Een autismespectrumstoornis (ASS) komt voor bij kinderen met alle intelligentieniveaus, dus ook bij hoogbegaafde kinderen. Echter: niet alle kinderen die hoogbegaafd zijn, hebben ook een autismespectrumstoornis.
Bij peuters en kleuters die voorlopen in hun ontwikkeling spreken we nog niet over hoogbegaafdheid, maar over een ontwikkelingsvoorsprong. Kinderen tot ongeveer 6 jaar ontwikkelen zich zo sprongsgewijs, dat ze soms tijdelijk een voorsprong hebben, die later weer verdwijnt.
Bij kleuters wordt meestal nog niet over hoogbegaafdheid gesproken. Ook hier spreek je dan nog van een ontwikkelingsvoorsprong. Het is in deze leeftijdsfase belangrijk dat kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong voldoende worden uitgedaagd op school.
Het ontstaan van hoogbegaafdheid zit hem voor een deel in de genen en voor een ander deel in de opvoeding en het onderwijs (zie ook bij het kopje wat is hoogbegaafdheid). Daarbij is het opvallend dat de invloed van erfelijkheid toeneemt met de leeftijd. De positieve en negatieve kenmerken van hoogbegaafdheid.