Twee woorden zijn homoniem als ze een gelijke uitspraak en spelling hebben, maar een duidelijk verschillende betekenis. Homonymie komt ook voor bij woorden die tot verschillende woordsoorten behoren. Ook zinnen kunnen homoniem zijn.
Naast homoniemen bestaan er homofonen: woorden die hetzelfde klinken, maar verschillend worden geschreven. Bijvoorbeeld hart en hard, en wijds ('iets wijds dragen') en weids ('een weids uitzicht').
Homofoon is de benaming voor woorden of zinnen die hetzelfde klinken, maar toch een andere betekenis hebben. Een paar voorbeelden zijn: licht/ligt, bereiden/berijden en rat/rad.
Een tautologie is een combinatie van woorden die hetzelfde betekenen. Vaak gaat het om synoniemen die elkaar kunnen vervangen, waardoor je iets dubbelop zegt. Een tautologie kan een stijlfiguur of stijlfout zijn, afhankelijk van de inburgering of verstening van de gebruikte combinatie.
Voorbeelden van palindromische woorden zijn: kok, lepel, level, negen, meetsysteem en parterretrap.
Een tautologie bestaat uit twee of meer woorden (meestal van dezelfde woordsoort) die hetzelfde betekenen (bijvoorbeeld: daarnaast ... ook en altijd en eeuwig). Een pleonasme is een uitdrukking waarin het ene woord iets benoemt wat ook al in het andere woord besloten ligt (bijvoorbeeld: oude bejaarde en nat water).
Een witte schimmel is een voorbeeld van een pleonasme. Maar er zijn nog meer vormen van dubbelopuitdrukkingen in het Nederlands. Namelijk: de onjuiste herhaling, de tautologie, het pleonasme, de contaminatie en de dubbele ontkenning.
Een tautologie is een woordcombinatie waarin een begrip twee keer of meer wordt genoemd. Ze bestaat doorgaans uit twee of meer woorden van dezelfde woordsoort, vaak met en of of(te) ertussen. Voorbeelden zijn eenzaam en alleen, pracht en praal en niettemin toch.
Bij een pleonasme wordt een eigenschap van iets dubbel uitgedrukt. Een pleonasme bestaat uit twee woordsoorten, vaak een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord. Het bijvoeglijk naamwoord drukt een eigenschap uit die al besloten ligt in het zelfstandig naamwoord. Denk bijvoorbeeld aan witte sneeuw.
Een dubbelwoord is een woord dat is samengesteld uit twee woorden. Het laatste woord vormt het begin van een ander woord. Bijvoorbeeld het woord virus eindigt op rus. Om een dubbelwoord te krijgen zoek je een woord dat begint met rus.
Twee woorden zijn elkaars homoniemen als ze op dezelfde manier worden uitgesproken en geschreven, maar verschillende betekenissen hebben.
Het verschil tussen homonymie en polysemie is niet altijd duidelijk. Bij polysemie wordt de betekenis van een woord gebruikt in een andere situatie: Je mond zit onder je neus.
Polysemie is het verschijnsel dat twee of meer woorden fonologisch hetzelfde zijn, maar een verschillende betekenis hebben. Deze betekenissen zijn aan elkaar gerelateerd, vaak omdat ze ook etymologisch van hetzelfde woord afstammen.
Homofoon is de benaming voor twee of meer woorden, zinsdelen of hele zinnen in een taal die zijn opgebouwd uit dezelfde klanken, maar verschillende betekenissen hebben.
Als twee of meer woorden met elkaar verwisseld kunnen worden, gaat het om gelijkwaardige woorden. Tussen deze twee woorden komt altijd een koppelteken.
Een pleonasme is een uitdrukking waarbij een eigenschap die al in een woord besloten ligt nogmaals wordt benoemd met een ander woord. Voorbeelden hiervan zijn “aanwezige toeschouwers”, “brandend vuur” of “openstaande vacature”.
Het pleonasme en de tautologie zijn stijlfiguren die vaak als stijlfout aangemerkt worden. Zowel bij een pleonasme als bij een tautologie gaat het om overtollig woordgebruik. Dit overtollige woordgebruik is niet altijd een stijlfout: soms is er bewust voor gekozen en heeft het een stilistische functie.
Dubbelopismen is een verzamelterm voor de stijlfiguren contaminatie, tautologie en pleonasme. Bij alle drie herhaalt de schrijver of spreker iets wat al is genoemd of verondersteld. Bij een contaminatie zijn twee woorden of uitdrukkingen met vrijwel dezelfde betekenis vermengd (opserveren = opdienen en serveren).
Bij een tautologie druk je de betekenis van een woord nog een keer uit met een ander woord. Bijvoorbeeld: enkel en alleen, vast en zeker, eenzaam en verlaten. Deze woorden zeggen niets over elkaar, maar drukken wel hetzelfde uit.
Bij tautologie worden twee of meerdere woorden gebruikt die hetzelfde betekenen.In tegenstelling tot een contaminatie, worden ze niet door elkaar gebruikt maar gezamenlijk.
Stijlfouten zijn fouten tegen de goede stijl. Vaak gaat het om verhaspelde uitdrukkingen, een verkeerde woordkeuze of zinnen die ontsporen. In sommige gevallen gebruiken auteurs dergelijke afwijkingen met opzet; dan worden het stijlfiguren genoemd en wordt er (meestal) geen bezwaar tegen gemaakt.
Een pleonasme is niet per definitie fout. Sommige pleonasmen zijn volledig ingeburgerd: zo betekent "meer" in zeemeermin ook al zee. In dit soort gevallen is eerder sprake van versteend gebruik of een stijlfiguur dan van een stijlfout.
Een palindroom (van het Grieks: πάλιν, "opnieuw" en δρόμος, "(door)lopen"), keerwoord of spiegelwoord is een woord waarin de letters symmetrisch gerangschikt zijn, zodanig dat het woord van achter naar voren gelezen hetzelfde is als van voor naar achter.
Eufemismen worden gebruikt ter vervanging van aanduidingen die men bedreigend, kwetsend, onfatsoenlijk, onaangenaam of in een andere zin te negatief vindt. Voorbeelden: zelfdoding of suïcide in plaats van zelfmoord, kleine mens in plaats van dwerg, niet erg slim in plaats van dom.