Mensen met een asielstatus krijgen eerst een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd (5 jaar). Deze vergunning wordt na 5 jaar meestal omgezet in een vergunning voor onbepaalde tijd. Behalve als er belangrijke redenen zijn om de vergunning in te trekken.
Algemene asielprocedure (AA)
De asielzoeker doorloopt de algemene asielprocedure bij de IND. Deze procedure duurt in de regel maximaal 8 dagen. Hierin doet de asielzoeker zijn verhaal en beoordeelt de IND zijn aanvraag.
Zolang de asielprocedure loopt, hebben asielzoekers het recht om in het land te blijven. Mensen die na het doorlopen van de asielprocedure niet in aanmerking komen voor bescherming als vluchteling, hebben geen recht op verblijf in Nederland. Zij kunnen worden uitgezet naar hun land van herkomst.
Kosten individuele asielzoeker
De kosten van het COA voor het opvangen van asielzoekers in een AZC zijn gemiddeld ongeveer € 27.900 per persoon per jaar.
Afgewezen asielzoekers mogen nog maximaal 28 dagen in een regulier azc wonen om hun vertrek uit Nederland voor te bereiden. Daarna kunnen zij nog maximaal 12 weken onderdak krijgen in de vrijheidsbeperkende locatie, maar alleen als er zicht is op vertrek.
Na een negatieve beslissing in de asielprocedure eindigt de opvang door Centrale Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Na de beslissing door de rechtbank is de asielzoekende verplicht om Nederland te verlaten.
Een afgewezen asielzoeker moet Nederland verlaten. Daarvoor heeft de asielzoeker 28 dagen de tijd. In die periode krijgt diegene nog geld en onderdak van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).
Een asielzoeker krijgt bij aankomst onderdak, maaltijden en zaken zoals toiletartikelen en wasmiddel. Tijdens de asielprocedure ontvangt een asielzoeker maximaal ongeveer € 60 per week voor eten, kleding en zakgeld voor andere uitgaven.
Krijgen vluchtelingen voorrang voor een sociale huurwoning? Er is al jaren een tekort aan sociale huurwoningen in Nederland. Daarom hebben gemeenten aparte regels voor groepen die met spoed een woning nodig hebben. Vluchtelingen die het asielzoekerscentrum moeten verlaten kunnen daar ook onder vallen.
Iedere vluchteling (volwassen/kind) ontvangt € 59,92 per week per persoon: € 46,97 euro voor voeding en € 12,95 euro voor kleding en andere persoonlijke uitgaven. Vluchtelingen in de particuliere opvang ontvangen een extra toelage, tot een maximum van 4 vluchtelingen.
Asielzoeker in huis
Het is niet mogelijk om een asielzoeker (iemand zonder verblijfsvergunning) in huis te nemen, tenzij de asielzoeker afziet van de centrale opvang bij het COA en de bijbehorende verstrekkingen. De asielzoeker is dan zelf verantwoordelijk voor zijn basisbehoeften en verzekeringen.
Dat een asielzoeker opnieuw een aanvraag kan indienen volgt uit de internationale asielwetgeving en verdragen. Daarin staat dat iemand niet mag worden teruggestuurd naar een land waar hij of zij gevaar loopt. Daarom is er geen beperking op het aantal in te dienen asielaanvragen.
Wat is het verschil tussen een vluchteling en een asielzoeker? Niet iedere asielzoeker is een vluchteling. Een asielzoeker vraagt bescherming aan in een ander land, maar er is nog niet bepaald of hij of zij inderdaad internationale bescherming nodig heeft.
Zodra een asielzoeker als vluchteling erkend is en in Nederland mag blijven, krijgt diegene een tijdelijke verblijfsvergunning voor een periode van vijf jaar. Een vluchteling met een verblijfsvergunning wordt een 'statushouder' of 'vergunninghouder' genoemd.
Veel statushouders verblijven de eerste maanden nog in de asielopvang, waar zij geen uitkering ontvangen, maar leefgeld. Pas wanneer statushouders worden gehuisvest in een gemeente, komen ze in aanmerking voor een bijstandsuitkering.
De oorzaak: problemen bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol van asiel en migratie beloofde meermaals dat de ruim 15.000 achterstallige asielaanvragen die de IND moet beoordelen voor het einde van 2020 zouden zijn weggewerkt.
Een asielzoeker mag in Nederland 24 weken werken over een periode van 52 weken. Zijn asielaanvraag moet dan wel minstens 6 maanden in behandeling zijn. Werken kan alleen met een tewerkstellingsvergunning (TWV).
Wat de groep statushouders extra kwetsbaar maakt, is dat het overgrote deel een tijdelijk contract heeft. Uit CBS-onderzoek blijkt dat 88 procent van de statushouders die sinds 2014 in Nederland zijn gekomen een tijdelijk contract heeft.
Op het moment van schrijven worden er 42.384 mensen opgevangen door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA, 1 juli 2022). Ruim een derde van deze groep, 15.261 mensen, is statushouder en dus wachtend op een woning.
Het geld voor de opvang van asielzoekers komt uit de begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV). Ook het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) betaalt een deel van de opvang.
Volwassenen ontvangen € 215 per maand extra en kinderen € 55 per maand. Vluchtelingen kunnen dit geld gebruiken voor bijvoorbeeld openbaar vervoer, familiebezoek of sport.
Het salaris van een directeur centraal orgaan opvang asielzoekerscentrum begint bij € 3.240 per maand.
Als u hoogdringend hulp nodig heeft, gaat u onmiddellijk naar een dokter of een ziekenhuis. Het OCMW dat bevoegd is voor het grondgebied waar het ziekenhuis zich bevindt, moet in dat geval gewaarschuwd worden en de arts die u behandelt moet een attest Dringende Medische Hulp opmaken.
Leven in illegaliteit
Als je op straat leeft, kun je terecht bij de nachtopvang van bijvoorbeeld het Leger des Heils, maar soms is de opvang vol. Je loopt steeds het risico aangehouden te worden door de politie, gearresteerd te worden en in de gevangenis terecht te komen. Dan kun je alsnog het land worden uitgezet.
Verblijf in Nederland met ongewenstverklaring is een misdrijf. Daarop staat een gevangenisstraf van maximaal 6 maanden of een boete van maximaal € 7.600,-. Dat komt bovenop eventuele vreemdelingendetentie. Iemand met een ongewenstverklaring kan niet legaal worden.