Vleermuizen, ook wel handvleugeligen genoemd, zijn een orde van kleine zoogdieren die zich actief door de lucht kunnen voortbewegen. Hiertoe hebben ze vleugels die bestaan uit een vlieghuid, opgespannen tussen de vingers van hun voor- en achterpoten en hun staart.
Eén jong per jaar
Zo worden muizen (knaagdieren) meestal nog geen jaar oud, maar krijgen ze binnen dat jaar wel meerdere worpen, met wel tien jongen per worp. Bij vleermuizen (insecteneters) gaat dat heel anders: een vleermuis krijgt één jong per jaar en wordt gemiddeld wel een jaar of tien.
Vleermuizen: Zoogdieren
Ze leggen geen eieren maar baren hun kinderen. Het vrouwtje heeft melkklieren om de jongen te zogen. Ook hebben ze eerst melktanden en krijgen pas later hun echte gebit. Het zijn dus zoogdieren en dat is dan ook het enige dat ze gemeen hebben met muizen.
Een kolonie vleermuizen woont in een netwerk van verblijf- plaatsen. Een gemiddelde groep in een verblijfplaats van gewone dwergvleermuizen bestaat uit zo'n 70 vrouwtjes. De grootste verblijfplaatsen in Nederland in de zomer (kraamkolonies) van de ingekorven vleermuis en de meer- vleermuis tellen zo'n 600 dieren.
Bij vleermuizen zijn de armen en benen helemaal aangepast om te kunnen vliegen. Daardoor kunnen vleermuizen niet zelf een nest maken, een gat in een boom hakken of een hol graven. Vleermuizen zijn daardoor voor hun verblijfplaatsen helemaal aangewezen op al bestaande omstandigheden.
Stinkende uitwerpselen van vleermuizen
De stank van de uitwerpselen van vleermuizen wordt vaak vergeleken met de geur van rottend knoflook. Maar in combinatie met de urine van ratten, zal de ammoniaklucht van de urine overheersen.
Vleermuizen zijn echter mensenschuw, zelfs als ze besmet zijn. Er is dan ook helemaal geen risico zolang je vleermuizen niet met blote handen vastneemt. Dat advies geldt trouwens voor alle wilde dieren. Vleermuizen zijn erg nuttige dieren: zo vangt een Gewone dwergvleermuis wel 300 muggen per nacht.
De meeste soorten Microchiroptera eten hoofdzakelijk insekten en spinnen. Alle Nederlandse vleermuizen zijn insekteneters, en er zijn ook een aantal tropische vleermuizen die insecten eten. Een vleermuis moet om te overleven per nacht een kwart tot een derde van zijn lichaamsgewicht aan insecten eten.
Vleermuizen bijten niet tenzij ze zich bedreigd voelen bijvoorbeeld wanneer mensen hem proberen op te pakken. Vleermuizen veroorzaken veel overlast. Deze dieren maken nauwelijks geluid en hebben een zeer droge ontlasting waardoor ze niet stinken.
“Zij kunnen niet, zoals vogels, rennend opstijgen. Door aan de voeten te hangen, de vleugels te spreiden en zich te laten vallen, krijgen ze wel genoeg lift om te vliegen. En op zijn kop aan het plafond hangend houden ze met zicht en hun echolocatie een goed beeld van wat er onder ze gebeurd.”
Katten kunnen levende vleermuizen zelf vangen. Het hoeft niet zo te zijn dat het al een dood exemplaar was. Vaak vinden katten (dwerg)vleermuizen bij u in of nabij uw huis of bij een spouwmuur.
Hangt er een vleermuis buiten? Vind je (vooral in de kraamperiode) een 'baby' en je weet waar de kolonie verblijft, dan kan je het beestje gewoon aan de invliegopening terug zetten of in de buurt van de kolonie. Het zal daar dan door de volwassen dieren gevonden worden.
Mensen kunnen slechts geluiden tot 20 kHz horen, dus voor de meeste mensen zijn vleermuizen niet hoorbaar. Met behulp van een ultrasoonontvanger, een zogenaamde batdetector, zijn de geluiden van vleermuizen voor mensen hoorbaar te maken.
Probeer dat te voorkomen door vleermuizen met handschoenen te pakken als dat nodig is. Een jonge of gewonde vleermuis kun je voorzichtig in een doosje vegen, zodat je ze niet hoeft aan te raken. Moet je ze wel oppakken, trek dan geen vuurvaste lashandschoenen of ovenwanten aan, want dan voel je de vleermuis niet.
Heb je een vleermuis in huis ontdekt? Dan kun je het beste het raam openzetten en het licht uitdoen. Het duurt in dat geval vaak niet lang voordat een vleermuis weer naar buiten vliegt. Een vleermuis in huis bestrijden is niet mogelijk, enkel een vleermuis verjagen door ramen open te zetten is toegestaan.
Ze hebben ongeveer het formaat van muizenkeutels. Omdat vleermuizen veelal onder een dakbeschot of andere hoge plek kruipen blijven de uitwerpselen op de muur geplakt. Ook kunt u op het dak keutels vinden. In de keuteltjes zijn vaak delen van insecten terug te vinden zoals schilden of vleugeltjes.
Het kan gebeuren dat ze zo soms rakelings langs je heen scheren. Hun sonar heeft hen echter al lang laten weten dat jij geen smakelijk insect bent maar een groot, te mijden voorwerp. In je haren vliegen - en erin verstrikt raken - doen ze dus niet.
In de winter zijn er te weinig insecten om te eten daarom houden de vleermuizen een winterslaap. Een winterslaap van een vleermuis duurt ongeveer 4 maanden. Ze gaan vaak in de winterslaap als de buitentemperatuur vaak onder de 10 graden Celsius komt. Meestal slapen ze in een spleet tussen de muren.
We kunnen ons voorstellen dat zo'n rondvliegende vleermuis erg spannend is, maar er is geen reden tot paniek. De vleermuis zal echter niet tegen u aan vliegen. Ook vliegen vleermuizen niet in uw haren.
Ook vleermuizen kunnen soms ander gedrag vertonen dan gebruikelijk. Wanneer het in hun verblijfplaats echt te warm wordt, zijn vleermuizen soms zelfs genoodzaakt om overdag naar buiten te vliegen. En op zo'n tijdstip liggen weer andere predatoren op de loer.
Vampiervleermuizen (Desmodontinae), of gewoon vampieren, zijn enkele soorten Zuid-Amerikaanse vleermuizen die zich uitsluitend voeden met bloed dat ze 's nachts na een kleine beet oplikken van slapende slachtoffers, meestal vee.
Als de vleermuis niet wegvliegt, bel dan ook de NVWA Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) (telefoonnummer 0900-0388). De NVWA zal beoordelen of de vleermuis kan worden opgehaald voor onderzoek naar hondsdolheid.
Zo'n beet doet allereerst pijn. De meeste vleermuizen hebben namelijk scherpe tanden. Bij de beet kun je echter ook besmet raken met het lyssavirus. Dit virus kan rabiës veroorzaken, ook wel hondsdolheid genoemd.
Vleermuizen mijden daglicht en jagen daarom 's nachts op insecten. Ze hebben daarbij weinig concurrentie van andere diersoorten, en de duisternis zorgt ervoor dat roofdieren hen niet zien. Tenminste, als kunstlicht het donker niet verstoort.
Vleermuizen zijn niet blind, zoals nogal eens wordt gedacht. Sterker nog, studies wijzen uit dat vleermuizen veelvuldig gebruik maken van hun gezichtsvermogen bij het uitvliegen, tijdens navigatie en oriëntatie en, in mindere mate, bij het foerageren.