boven de horizon (de daglengte). Op 25 september begint de astronomische ochtendschemering (eerste lichtstralen) om 05:31 uur en om 20:27 uur is het volledig donker (het einde van astronomische avondschemering).
Half-november begint het pas écht donker te worden en wordt het al rond 16:45 uur donker. Het tijdstip van zonsopkomst is ongeveer gelijk aan dat van 15 oktober. Dat komt doordat eind oktober de wintertijd in gaat. Op de donkerste dag van het jaar, 21 december, is het slechts zeven uur en drie kwartier licht.
In Nederland duur de civiele schemering grofweg zo'n 40 tot 50 minuten, afhankelijk van de tijd in het jaar.
De dagen worden in maart zo'n 4 minuten per dag langer en het tempo waarmee het langer licht wordt bereikt jaarlijks op 20 of 21 maart het hoogtepunt. De daglengte verandert voor veel mensen in positieve zin en daarmee is het effect van de toenemende daglichtperiode nog sterker.
Fase 1: Burgerlijke schemering
Wanneer de zon onder gaat, begint het te schemeren. Tijdens de burgerlijke (of civiele) schemering staat de zon minder dan 6˚ onder de horizon. Op dit moment kun je nog goed zien. Zo goed zelfs, dat je bij een heldere hemel nog kunt lezen zonder een extra lampje nodig te hebben.
In Amsterdam duurt de dag maar 7 uur, 40 minuten en 40 seconden, en in Brussel 7 uur, 56 minuten en 18 seconden. Maar de volgende dag krijgen we er alweer een paar seconden daglicht bij. De dag vóór de winterzonnewende is de Noordpool 24 uur lang in het donker gehuld.
De vuistregel is dat Golden Hour één uur na zonsopkomst en één uur voor zonsondergang is.
Langste dag 2022 (21 Juni)
De evenaar staat precies tussen het noordelijk en het zuidelijk halfrond in, dus moeten de dagen en de nachten daar wel even lang zijn. En in de buurt van de evenaar zijn de verschillen in daglengte veel kleiner dan bij ons.
De 'kortste' dag duurt 7:50 uur en de 'langste' 16:38 uur. Een flink verschil dus. De zon staat in de winter ook een stuk lager: momenteel is dat zo'n 15,18° boven de horizon.
Door die uitdijing is het stralingslicht de afgelopen miljarden jaren 'uitgerekt': het heeft een langere golflengte gekregen. Daardoor zijn de lichtgolven veranderd in onzichtbare radiogolven. Ook het licht van verre sterren is door de uitdijing van het heelal onzichtbaar geworden. Dat maakt het 's nachts extra donker.
In de gebieden rond de evenaar verloopt de zonsondergang het snelst. In iets meer dan twee minuten is de klus geklaard. Het gevolg is dat het in die gebieden heel snel donker wordt: het "vallen" van de nacht. Naarmate we hogere breedtegraden opzoeken, wordt het verschil tussen de seizoenen duidelijk.
De middernachtzon is een natuurlijk fenomeen wat zich in de zomer voordoet tussen het zuiden van de zuidpoolcirkel en het noorden van de poolcirkel - ook in Noord-Noorwegen. De aarde draait in een bepaalde hoek in een baan rond de zon waardoor de Noordpool tijdens de zomermaanden naar de zon gericht is.
De kortste dag van het jaar valt op 21 december en de zes weken met de kortste dagen van het jaar lopen van drie weken vóór 21 december tot drie weken na 21 december, dus van 1 december tot 12 Januari.
Op hogere breedtegraden worden de dagen nog sneller korter!
Waar de dagen in Nederland begin augustus met zo'n 3:30 minuten per dag korter worden, gaat dat rond 23 september met ruim 4 minuten nog sneller.
De kortste dag van het jaar (de winterzonnewende) is ongeveer 21 december. Dit houdt in dat in Reykjavík de zon rond 11.30 uur opkomt en rond 15.30 uur weer ondergaat. En naarmate je verder naar het noorden van IJsland gaat, wordt deze dag zelfs nog korter.
En de kortste nacht? Dat is de nacht van 20/21 juni 2022.
Op het noordelijk halfrond van de aarde valt deze dag elk jaar rond 21 december en wordt hij winterpunt genoemd. Op het zuidelijk halfrond is het omgekeerd; daar valt de kortste dag omstreeks 21 juni.
Hoelang duurt deze langste nacht dan precies? Deze langste nacht noemt men ook wel de 'winterwende', ofwel het officiële begin van de winter. De zon gaat vandaag al om 16.29 uur onder en komt morgen pas weer om 08.49 uur tevoorschijn. Hierdoor is het in totaal wel 16 uur en 19 minuten donker!
Het noorden, het zuiden, het oosten en het westen. Dat zijn de 4 windrichtingen van een kompas. De zon komt op in het oosten en gaat onder in het westen.
Als je naar de kalender kijkt, stel je inderdaad vast dat vanaf 17 december de dagen 's avonds al beginnen te lengen. Pas op 4 januari begint de zon 's ochtends vroeger op te komen. De vroegste zonsondergang heeft plaats op 13 december. De meest late zonsopkomst gebeurt op 30 december.
In de ochtend is het blauwe uur vlak voor het gouden uur, bij aanvang van de civiele schemering, ongeveer 30 minuten voordat de zon opkomt. In de avond vindt het blauwe uur plaats aan het einde van de civiele schemering, net na het gouden uur, en begint het ongeveer 10 tot 15 minuten nadat de zon is ondergegaan.
Instellingen. Gebruik sowieso een statief tijdens het gouden uur. Hierdoor kun je met de laagste iso-waarde en lange sluitertijden fotograferen, zelfs als het licht bijna weg is. En dat levert uiteindelijk de minste kleurruis, minder bewogen foto's en de mooiste kleuren op.
Het eerste uur na de geboorte wordt ook wel het Gouden uur genoemd (net als in de fotografie de korte periode als de zon op en onder gaat). Een bijzondere tijd, omdat er in dit uur iets subtiels gebeurt. Het zijn je baby's eerste ervaringen in de wereld, voor het eerst zonder het warme en omhullende baarmoeder gevoel.