Het voedsel werd gebracht door mensen die de onderduikers hielpen. Ze riskeerden daarmee hun leven. Toen het voedsel schaars werd had je voedselbonnen nodig om voedsel te kunnen krijgen, die werden opgespaard of werden gestolen door mensen van het verzet. Lang niet alle onderduikers hadden zulke voorzieningen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt voedsel steeds schaarser. Voedingsmiddelen gaan op de bon en mensen staan uren in de rij voor een bordje eten uit de gaarkeuken. Ze eten zelfs suikerbieten en kinderen worden eropuit gestuurd om voedsel te sprokkelen bij boerderijen.
Wanneer de onderduik ontdekt werd, werden de onderduikers gedeporteerd of ter plekke doodgeschoten. Ook de onderduikgevers werden in vele gevallen gedeporteerd. Begin 1943 zaten zo'n 25.000 joden ondergedoken.
Sommige mensen duiken onder. Het gaat vooral om Joden, leden van het verzet die in gevaar zijn en mensen die zijn opgeroepen om te werken in Duitsland. Zij verbergen zich op zolders, in kelders of in andere geheime schuilplaatsen, zoals boerderijen. Zo worden er in natuurgebieden onderduikhutten gegraven.
Naar schatting zijn er tijdens de bezettingstijd ruim 350.000 mensen kortere of langere tijd ondergedoken geweest. Ongeveer 25.000 joden doken onder, waarvan circa een derde later werd opgepakt.
Kosten van onderduiken
Enkele guldens per dag was vrij normaal, maar er zijn gevallen bekend waarin er 1.000 gulden per maand werd gevraagd voor een zolderkamertje op een boerderij – het equivalent van ruim 6.000 euro nu.
Van alle onderduikers in het Achterhuis overleeft alleen Annes vader Otto de oorlog. Hij wordt uit Auschwitz bevrijd door de Russen en hoort tijdens zijn lange terugreis naar Nederland dat zijn vrouw Edith is overleden. In Nederland hoort hij ook dat Anne en Margot niet meer leven.
Duitsland kreeg bovendien de volledige schuld van een oorlog die niet perse alleen maar hun schuld was. Zij waren het niet gestart, en bovendien waren er vele andere landen die meegevochten hadden. In Duitsland vond men dit natuurlijk oneerlijk, velen waren boos hierom. Ook Hitler.
In zijn boek Mein Kampf beschrijft Hitler wie de schuldigen zijn aan de Grote Oorlog. Dit waren volgens hem de Joden. Hij wilde de vernietiging van de Joden omdat zij alles zouden opstoken tot een oorlog om er zelf winst van te maken.
Er werd weinig vlees, weinig suiker en weinig vet gegeten. In plaats daarvan kwam een voornamelijk plantaardig dieet van aardappelen, granen, peulvruchten, groenten en fruit, aangevuld met een beperkt aantal vetten. Hier doet het menselijk lichaam het goed op.”
Naast de acht onderduikers, werden ook de mannelijke helpers Johannes Kleiman en Victor Kugler op 4 augustus 1944 opgepakt. Slechts drie van hen overleven de oorlog: Johannes Kleiman, Victor Kugler en Otto Frank.
Hoeveel mensen precies actief waren in het verzet tegen de Duitsers is moeilijk te bepalen. Over het algemeen wordt ervan uitgegaan dat zo'n 45.000 mensen in het georganiseerde verzet zaten, waarvan aan het eind van de oorlog nog zo'n 35.000 in leven waren.
Fritz Pfeffer voegt zich in november 1942 als achtste onderduiker bij de families Frank en Van Pels in het Achterhuis. Als eenling belandt hij tussen twee gezinnen, met de puberende Anne als kamergenoot.
Directe aanleiding voor het uitbreken van de hongerwinter waren Operatie Market Garden en de Spoorwegstaking die daarop volgde. Market Garden bracht niet de snelle doorbraak waar de geallieerden op hadden gehoopt, doordat de geallieerde opmars bij Arnhem werd gestuit, kwam het front dwars door Nederland te liggen.
Suiker ging bijvoorbeeld al in oktober 1939 al op de bon. Het bonnensysteem was bedoeld om hamsteren tegen te gaan en het beschikbare voedsel gelijkmatig over de bevolking te verdelen. Gedurende de Tweede Wereldoorlog gingen steeds meer producten op de bon.
Op de ochtend van 1 september 1939 klinkt Hitlers stem op de radio.
Op 28 juni 1914 werd de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije, de prins Frans Ferdinand, doodgeschoten in Sarajevo, Bosnië en Herzegovina. De dader heette Gavrilo Princip en was een aanhanger van een Servische nationalistische beweging. Deze gebeurtenis wordt als aanleiding van de Eerste Wereldoorlog gezien.
De Eerste Wereldoorlog is de eerste grote oorlog waar wereldwijd miljoenen soldaten en burgers bij betrokken raken. In dit conflict staan de 'centralen' (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk) tegenover de 'geallieerden' (Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland).
Na jaren van begrotingsevenwicht - de 'schwarze Null' was heilig - steekt Duitsland zich door de coronacrisis enorm in de schulden. Minister van Financien Olaf Scholz heeft in zijn begroting voor 2021 een tekort van 96,2 miljard euro.
Met name de financiële gevolgen van de Vrede van Versailles waren voor Duitsland enorm. Het land moest 132 miljard goudmark aan herstelbetalingen doen aan de geallieerden.
3 september 2019 — Op 3 september 1944, vandaag 75 jaar geleden, worden Anne Frank en de zeven andere onderduikers van het Achterhuis op transport gesteld. Samen met ruim duizend andere Joodse gevangenen. Het is het laatste transport vanuit doorgangskamp Westerbork naar concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz.
[...]en [ik] zoek aldoor naar een middel om te worden, zoals ik zo erg graag zou willen zijn en zoals ik zou kunnen zijn, als...er geen andere mensen in de wereld zouden wonen', schrijft ze op 1 augustus 1944 – haar laatste geschreven woorden.
Anne Frank is op 12 juni 1929 geboren in de Duitse stad Frankfurt am Main. Haar lievelingskleur is rood. Ze heeft een zus die ruim drie jaar ouder is, Margot.