Ouderdom. Meer dan de helft van de 75-plussers in Nederland voelt zich eenzaam. Bij veel ouderen komt dat vaak door meerdere factoren. Zoals het overlijden van een partner of andere leeftijdsgenoten, beperkte mobiliteit en achteruitgang in fysiek en mentaal functioneren.
De Zilverlijn is een service voor ouderen van het Nationaal Ouderenfonds. Als u zich aanmeldt wordt u regelmatig gebeld door professionele vrijwilligers van het Ouderenfonds. Het telefoonnummer van de Zilverlijn is 0800 1325 (gratis).
Eenzaamheid kan vele oorzaken hebben. Contacten kunnen veranderen of verloren gaan door omstandigheden waarop je zelf weinig tot geen invloed hebt. Zoals ziekte, echtscheiding of het verlies van werk en inkomen.
75‑plussers vaakst enigszins eenzaam
Mensen van 75 jaar of ouder voelen zich vaker enigszins eenzaam1 (33 procent) dan mensen onder de 75 jaar (25 procent). Daarnaast voelt 9 procent van de 75‑plussers zich sterk eenzaam, gelijk aan het gemiddelde van alle leeftijden.
Eenzaamheid is je niet verbonden voelen. Je ervaart een gemis aan een hechte, emotionele band met anderen. Of je hebt minder contact met andere mensen dan je wenst. Eenzaamheid gaat gepaard met kenmerken als negatieve gevoelens van leegte, verdriet, angst en zinloosheid en met lichamelijke of psychische klachten.
Ga vrijwilligerswerk doen in bijvoorbeeld een buurthuis, sportclub, op de school van je kinderen, bewonersvereniging, kerk of natuurorganisatie. Vrijwilligersactiviteiten die ertoe doen, zijn niet alleen goed voor anderen maar ook voor jezelf. Doordat je jezelf nuttig voelt, voel je je minder eenzaam.
Een periode van negen maanden wordt in het algemeen als normaal beschouwd. Duurt het langer, blijf je je eenzaam voelen, onderneem dan actie en zoek hulp. Wie niet van eenzaamheid af komt, heeft echt hulp nodig om te voorkomen dat het een chronisch probleem wordt.
Maar waar komt eenzaamheid eigenlijk vandaan? Dorret Boomsma, hoogleraar biologische psychologie aan de Vrije Universiteit, ontdekte dat eenzaamheid voor een groot deel erfelijk bepaald is: wie met het 'eenzaamheidsgen' wordt geboren, kan er moeilijk aan ontkomen. Liefhebbende familieleden en vrienden ten spijt.
Ten eerste zorgt alone-time ervoor dat je meer waardering krijgt voor jezelf. Je leert houden van je eigen gezelschap. En het tweede punt: je leert ook alle dingen waarderen die je haalt uit relaties met andere mensen. Door tijd alleen door te brengen weet je soms weer wat je mist.
Als iemand die eenzaam is, een bekende ziet, wordt het beloningssysteem in de hersenen super actief, veel actiever dan bij mensen die niet eenzaam zijn. 'Dat geeft aan hoe groot de behoefte bij eenzame mensen is om een bekende te zien', zegt Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie.
Verlegenheid, je ongemakkelijk voelen of een sociale angststoornis (SAD) kunnen het moeilijk maken om te socializen. Toch is mensen te ontmoeten de enige manier om vrienden te vinden, en om dat te kunnen doen, moet je manieren vinden om je verlegenheid of sociale angst onder controle te houden.
Wensen en behoeften ouderen
De wensen en behoeften van ouderen liggen op verschillende levensdomeinen en zijn heel divers. Ouderen vinden het belangrijk om mobiel te blijven zodat ze zelfstandig kunnen blijven wonen, onafhankelijk kunnen blijven en (sociale) activiteiten kunnen blijven ondernemen.
Als je alleen bent, heb je niemand om je heen. Wanneer iemand geen of nauwelijks sociale contacten heeft, spreken we van sociaal isolement. Wat eenzaamheid is, hoe het voelt en wat het met je doet is voor iedereen anders. De een heeft meer betekenisvolle relaties of een groter sociaal netwerk nodig dan de ander.
Eenzaamheid veroorzaakt gezondheidsrisico's
Eenzaamheid kan ook leiden tot depressie en een verhoogd risico op hartziekten en de ziekte van Alzheimer. Mensen die eenzaam zijn vertonen vaker ongezond gedrag: weinig bewegen, minder gezond eten en meer gebruik van verslavende middelen.
Bijna 1 op de 10 75-plussers voelt zich sterk eenzaam
Ouderen van 75 jaar of ouder voelen zich vaker enigszins eenzaam dan degenen die jonger zijn. 1 op de 3 van de 75-plussers zegt zich enigszins eenzaam te voelen. Van de 75-minners is dit ongeveer een kwart. 9 procent van de 75-plussers voelt zich sterk eenzaam.
Ongeveer 30% van de Nederlanders is eenzaam
Ongeveer 30% van de Nederlanders, dat wil zeggen 3,5 miljoen op een totaal van ruim 12 miljoen volwassenen, is eenzaam. Van deze eenzamen is ongeveer 20% matig eenzaam en 10% sterk eenzaam.
Eenzaamheid is niet besmettelijk – althans niet in de traditionele zin. En hoewel het met gezondheidsproblemen gepaard kan gaan, is het geen ziekte. Eenzaamheid ontstaat wanneer de sociale relaties die je hebt kwalitatief of kwantitatief onderdoen voor de sociale relaties die je verlangt.
Uit bevolkingsonderzoek blijkt dat mensen met veel sociale contacten minder risico hebben op dementie. Of eigenlijk is het andersom. Mensen die zichzelf omschrijven als eenzaam, hebben later meer kans op dementie.
Verdriet is vaak het gevolg van het verliezen van iets of van iemand. Rouw is een hele heftige vorm van verdriet, maar ook ontslag, scheiding of een ruzie brengen groot verdriet met zich mee. Toch gaat het altijd over. Zelfs als je denkt dat het nooit meer goed komt.
Gelukkig worden zonder partner is in principe zeker mogelijk. Er zijn aardig wat mensen die er zelfs voor kiezen om als vrijgezel door het leven te gaan. Maar als het niet je keuze is, kan het moeilijk zijn om aan het idee te wennen dat gelukkig worden zonder partner ook een optie is voor jou.
Ernstige eenzaamheid 2020
Sociale eenzaamheid wordt gemeten met onder andere de uitspraak: 'Wanneer ik daar behoefte aan heb, kan ik altijd bij mijn vrienden terecht'. Iemand is “ernstig eenzaam” bij negen ongunstige scores. De vragenlijst is bedoeld voor onderzoek onder grote groepen mensen.