Een zelfbeeld ontstaat in de loop van je leven door de ervaringen die je meemaakt, de omgeving waarin je opgroeit en de mensen waar je mee opgroeit. Als deze ervaringen negatief zijn geweest, omdat je bijvoorbeeld bent gepest of vaak bent buitengesloten, ontwikkel je hiermee vaak een negatief of laag zelfbeeld.
Symptomen van een laag zelfbeeld
Je voelt je erg onzeker, hebt weinig vertrouwen in jezelf en dat dingen je gaan lukken. Je bent niet trots op jezelf, je haalt jezelf steeds naar beneden. Als iets wel goed is gegaan, heb je de neiging om dit succes te verkleinen (het komt niet door jouw handelen, maar door anderen).
Als je bijvoorbeeld erg beschermd bent opgevoed, kan het zijn dat het zelfvertrouwen zich niet genoeg ontwikkelt. Ook als je veel kritiek gekregen hebt op je gedrag of prestaties, of als je gepest bent, kan je zelfvertrouwen afnemen of zich niet genoeg ontwikkelen.
Naast COMET kun je aan de slag met je negatieve zelfbeeld met bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie, EMDR of Acceptance and commitment therapy (ACT). Het belangrijkste in het behandelen van een negatief zelfbeeld is dat de behandelvorm bij jou past.
Oorzaak van onzekerheid
Onzekerheid kan worden veroorzaakt door lichamelijke, sociale, financiële en emotionele factoren en angst. Iemands persoonlijkheid en verleden hebben veel invloed op iemands zelfbeeld.
Negatief denken komt voort uit angst. Angst voor het onbekende, angst voor verlies aan controle, angst dat het niet goed komt. Niet voor niets is er de uitspraak: 'de mens lijdt nog het meest aan het lijden dat hij vreest'.
Iemand die onzeker is twijfelt heel erg, heeft een negatief zelfbeeld en heeft weinig zelfvertrouwen. Onzeker zijn kan over van alles en is daarom een breed begrip. Onzekerheid heeft veel invloed op je leven, dusdanig dat je er overspannen van kunt raken en het je dagelijks veel energie kost.
Een zelfbeeld ontstaat door wat je hebt meegemaakt en wat anderen over je zeggen. Positieve en negatieve ervaringen vormen een zelfbeeld. Als je vroeger nooit werd uitgenodigd voor feestjes, denk je misschien dat je saai of onbelangrijk bent.
Zoek leuke dingen op en maak er tijd voor vrij. Skip desnoods één van je mobiele avonden. Ga mediteren, lezen, stappen, sporten, minimaliseren, creëer een positieve mindset in 1 minuut of pak iets op wat je al veel eerder had willen doen. Verhoog het aantal leuke dingen en je verhoogt je positieve energie.
Zoek afleiding
Wanneer je merkt dat je begint te piekeren of een negatieve gedachte opmerkt, ga dan iets doen. Dit leidt je af van je negatieve gedachten. Vooral bewegen kan goed helpen om piekeren en onrust tegen te gaan. Ga bijvoorbeeld sporten of wandelen.
Gedachten loslaten doe je niet door er een gevecht mee aan te gaan. Je richt eenvoudigweg je aandacht op iets anders. Ga iets doen met al je aandacht, dan laat je geest de negatieve gedachten los. Geregeld komen negatieve gedachten eerst nog een paar keer terug, ze zijn niet meteen helemaal weg.
Waardoor raak je ongelukkig? Het gevoel dat het leven niet de moeite waard is komt niet zomaar opzetten, dit heeft een reden, bijvoorbeeld: Je hebt een laag zelfbeeld, bent ontevreden over jezelf en voelt je onzeker. Op het werk ervaar je werkstress door hoge druk.
Niet alleen het uiterlijk maar wie je van binnen bent is niet wat je wilt, er is sprake van een minderwaardigheidsgevoel. Dit gevoel komt niet zomaar uit de lucht vallen maar is het gevolg van onzekerheid over jezelf, wie je bent en wie je wilt zijn (lees: hoe je eruit wilt zien).
Een achtergesteld gevoel wijst er in de basis op dat anderen voorop gesteld worden. Tenminste dat is zoals jij het voelt. Het uit zich in kenmerken als: Dat jij vaak niet gezien wordt of dat je niet op waarde wordt geschat en dat andere mensen belangrijker gevonden worden dan jij.
Bij een beetje onzekerheid is er geen reden om naar een psycholoog te gaan. Als je echt zó onzeker bent of te negatief bent over jezelf dat je sociale leven eronder lijdt, is het raadzaam hulp te zoeken. Door middel van cognitieve gedragstherapie kun je positiever leren denken en doen.
Onzekerheid kan tot gevolg hebben dat je je niet meer vrij voelt om dat te doen wat belangrijk of nodig voor je is. Bijvoorbeeld om 'nee' te zeggen en voor je eigen belangen op te komen. Misschien ga je lastige situaties uit de weg of bereid je ze (te) uitgebreid voor zodat je zeker weet dat er niets mis kan gaan.
Mensen die erg onzeker zijn kunnen last hebben van angst wanneer ze een prestatie moeten leveren, omdat ze denken dat ze zullen falen. Deze specifieke angst die optreedt wanneer men moet presteren, wordt faalangst genoemd.
Als iemand een voortdurende onvrede met een (specifiek) deel van het lichaam heeft en het belemmert het dagelijks functioneren, dan wordt dit ook wel body dysmorphic disorder (BDD) oftewel ingebeelde lelijkheid genoemd.