Het geluid van de aarde valt moeilijk te omschrijven. De een vindt het klinken als een opwellende storm, sommigen doet het denken aan een diepe grom en er zijn mensen die het doet denken aan de geluiden die je als ongeboren kind in de baarmoeder hoort. Je moet er zelf naar luisteren om te kijken wat het met jou doet.
Een astronaut op ruimtewandeling hoort niets, omdat het geluid nergens naartoe kan. Er is niets waardoor de geluidsgolven zich kunnen voortplanten. Een meteoriet raakt de capsule met hoge snelheid. In de capsule kan het geluid zich voortplanten door de lucht.
In de ruimte kan niemand je horen schreeuwen. Dat komt doordat er geen lucht is - de ruimte is een vacuum. Geluidsgolven kunnen zich in een vacuum niet verplaatsen. De 'kosmische ruimte' begint ongeveer 100 km boven de Aarde, waar de lucht rond onze planeet ophoudt.
Zonder materie (gas, vloeistof, vaste stof) heb je geen geluid en zijn we uitgepraat. De zon bestaat uit materie: heet plasma. Dit is een gas. Het plasma kookt als het ware en dit chaotisch proces creëert geluidsgolven.
Voor lucht bij kamertemperatuur (20 °C) is de geluidssnelheid zo'n 343 meter per seconde, ofwel 1234,8 kilometer per uur.
Het klinkt een beetje als het suizen van de wind op een stormachtige decemberavond, maar het zijn toch echt opnamen van geluiden die de astronauten van Apollo 10 hoorden tijdens een reis rond de maan in 1969.
Licht gaat sneller dan geluid
De lichtsnelheid is ongeveer 300.000 kilometer per seconde. Het licht, de bliksemflits, is dus heel snel bij je. Veel sneller dan het geluid (de donder). Want de snelheid van geluid is ongeveer 330 meter per seconde.
Er zijn ook dieren die vrijwel geen gehoor hebben. Slangen bijvoorbeeld kunnen geen geluid horen, maar kunnen wel trillingen waarnemen die via de bodem hun lichaam bereiken. Spinnen hebben haar op hun poten waarmee ze geluid kunnen waarnemen.
Dat is de blauwe vinvis, die kan geluiden maken tot wel 180 decibel. De geluiden kunnen zelfs 800 kilometer verder nog worden waargenomen. De blauwe vinvis is niet alleen de winnaar van de hardste geluidencompetitie, het is ook nog eens het grootste dier ter wereld.
De ruimte buiten de aardse atmosfeer is uiterst vijandig. Er is geen luchtdruk en geen zuurstof om in te ademen. Meteorieten vormen een risico en de temperaturen kunnen extreem zijn.
Vanwaar komt die geur? De geur, die ruimtevaarders de smell of space noemen, ontstaat mogelijk door chemische reacties. De ruimte bevat namelijk allerlei losse moleculen die aan de ruimtepakken van de astronauten blijven plakken en deze kunnen — door te reageren met zuurstofgas in de cabine — een geur veroorzaken.
In vloeistoffen en vaste stoffen is de geluidssnelheid meestal hoger. In water bijvoorbeeld plant geluid zich voort met een snelheid van circa 1510 m/s; in hout is dat circa 3300 m/s; in staal circa 5800 m/s. Bij de hardste metalen kan de geluidssnelheid oplopen tot 12.000 m/s.
Het hardste geluid ooit gemeten is de Tunguska meteoor, die in 1908 met een geluidsniveau van maar liefst 300-315 dB in Rusland terechtkwam!
Door de rode vos (Vulpes vulpes) krijg je het idee dat Jack the Ripper de straten onveilig maakt. De roep van deze wilde stadsbewoner lijkt soms eng veel op het schreeuwen van mensen.
Over het algemeen maakt een steenmarter geen geluid. Wanneer een marter angstig is of opgewonden, maakt hij grommende of schreeuwende en fluitende geluiden. Wanneer er onderling confrontaties zijn, zoals in bovenstaande filmpje, gaat de steenmarter krijsen als een kat of grote vogel (papegaai).
Varkens zijn sociale en intelligente dieren. Ze worden vaak in één adem genoemd met slimme dieren als mensapen en dolfijnen. Uit verschillende studies blijkt dat hun cognitieve vaardigheden te vergelijken zijn met die van kinderen van rond de vier jaar.
En de domste: de kakapo
Domheid is natuurlijk moeilijk te vergelijken, maar een van de allerdomste dieren is de kakapo. Van deze papegaai is bekend dat hij regelmatig vergeet hoe zwaar hij is, waardoor hij bij het opstijgen neerploft.
Tijdens de paartijd gaat het mannetje (rekel) op zoek naar een vrouwtje (moertje). Als je 's avonds heel stil bent, kun je ze mogelijk horen keffen en schreeuwen. Dat is om hun territorium af te bakenen of om een partner te roepen. Vossen zien er in de ranstijd ook op hun mooist uit.
Mach is een getal waarmee de verhouding wordt aangegeven tussen de snelheid van een voorwerp in bijvoorbeeld de lucht en de snelheid van het geluid in de lucht. Mach 1 is de snelheid die precies gelijk is aan de lokale geluidssnelheid.
Een donderslag komt steeds na de bliksem. Dat komt enerzijds omdat de donder pas ontstaat na de bliksem en anderzijds omdat de bliksem zich ook veel sneller voortbeweegt dan de donder. Een bliksemflits plant zich zeer snel voort met de snelheid van het licht. Deze bedraagt zo'n 300 000 kilometer per seconde.
De negatieve, zware hagelkorrels verzamelen zich onderaan de onweerswolk. De positieve, lichtere ijsdeeltjes zitten bovenaan in de wolk. Dit zorgt voor een spanningsverschil in de wolk. Wanneer dit spanningsverschil groot genoeg is, ontstaat er bliksem.
Om er rond te lopen moet je er altijd een luchtdicht ruimtepak aan. En omdat er geen lucht is, is er ook geen geluid. Je kunt dus zonder radio niet even met elkaar praten, want de geluidsgolven zweven weg. Er is ook geen wind op de maan.
130 decibel is de absolute pijngrens van het gehoor. Dit geluidsniveau wordt bereikt door bijvoorbeeld een laagvliegende straaljager. Extreem luid en schadelijk zijn harde klappen of vuurwerk onmiddellijk in de buurt van het gehoor: deze bereiken waarden van 180 decibel.
Geluid plant zich voort in de vorm van geluidsgolven. De snelheid waarmee dit gebeurt, de geluidssnelheid, hangt af van het medium waarin de geluidsgolf zich voortbeweegt en van factoren als temperatuur, vochtigheidsgraad en bewegingstoestand van het medium, zoals bij eventuele tegenwind.
Dat heeft te maken met de sterkte van de trillingen van de lucht. Als je de lucht heel hard laat trillen, klinkt het geluid ook heel hard. Denk maar aan grote golven in het water. En als de lucht minder sterk trilt, worden de geluiden zachter.