Ouders of opvoeders geven het kind bijvoorbeeld structureel te weinig, slechte of onregelmatige voeding. Er wordt ook gesproken van verwaarlozing als ouders het kind niet adequaat kleden, bijvoorbeeld in vuile kleren laten rondlopen of in de winter nog in een T-shirtje buiten laten lopen.
Signalenlijst kindermishandeling (4-12 jaar)
Als kinderen mishandeld, verwaarloosd en/of misbruikt worden, kunnen ze signalen uitzenden. Het gebruik van een signalenlijst kan zinvol zijn, maar biedt ook een zekere mate van schijnzekerheid.
Emotionele/psychische mishandeling is in Nederland (nog) niet apart strafbaar. Daders worden vooral vervolgd als het gebeurt in combinatie met fysiek of seksueel geweld. Toch biedt de wet wel aanknopingspunten om aangifte te doen.
Psychische mishandeling (ook wel emotionele - of geestelijke mishandeling genoemd) is het stelselmatig uitschelden, treiteren, vernederen, bedreigen, kleineren, overvragen, isoleren of elk ander gedrag dat een negatieve invloed kan hebben op de emotionele ontwikkeling van een kind.
Vijf stappen
Stap 1: In kaart brengen van signalen. Stap 2: Overleggen met een collega (eventueel Veilig Thuis raadplegen van of een deskundige op het gebied van letselduiding). Stap 3: Gesprek met de betrokkene(n). Stap 4: Wegen van het huiselijk geweld of de kindermishandeling.
De gevolgen van emotionele mishandeling doen niet onder voor de gevolgen van lichamelijke mishandeling. Slachtoffers van psychisch geweld kunnen op latere leeftijd te maken krijgen met een scala aan traumaklachten. Waaronder complexe PTSS, depressie, suïcidepogingen en psychiatrische aandoeningen.
Op onderstaande illustratie zie je de locaties die blauwe plekken verdacht maken voor kindermishandeling: de binnenzijde van lichaamsdelen, plekken waar géén bot dicht aan het oppervlak zit, de oorschelp en wangen, de halsregio, de voorzijde van de romp, handen en voeten en het genitale gebied.
Van emotionele verwaarlozing is sprake wanneer ouders langdurig tekort schieten in responsiviteit en het geven van positieve aandacht aan het kind. Pedagogische verwaarlozing is een vorm van emotionele verwaarlozing waarbij sprake is van onvoldoende ouderlijk gezag en onvoldoende structuur in de opvoeding van het kind.
Emotionele verwaarlozing valt onder de categorie vroegkinderlijke trauma's. Dat klinkt heel heftig, en de gevolgen zijn dat ook, toch hoeft het niet altijd als zodanig te zijn ervaren. Sterker nog, in eerste instantie lijkt het alsof er nooit iets is gebeurd. En dat is het nu precies.
Problemen in de leefomstandigheden (criminaliteit of relatieproblemen) of problemen op het gebied van bestaanszekerheid (zoals hoge schulden of geen huisvesting) die veel stress geven zijn een risicofactor voor kindermishandeling.
Alle vormen van geweld tegen een kind zijn kindermishandeling. En er is nog een vorm van geweld die ook schadelijk is voor kinderen. Als je ouders elkaar slaan, elkaar uitschelden of gemene dingen naar elkaar schreeuwen, en jij bent daar bij, dan is dat ook kindermishandeling.
Waar bij verwaarlozing altijd sprake is van het nalaten en in gebreke blijven door de ouders, is bij mishandeling juist wel sprake is van actief handelen. Het gedrag van de ouder is bij emotionele mishandeling altijd negatief, vijandig en afwijzend van aard.
Je partner kan zich bijvoorbeeld niet afstemmen op jouw gevoelens, ook al geef je die wel aan. Of ontkent je gevoelens en doet je verzanden in eindeloze wel/niet discussies. Dit leidt op den duur tot vereenzaming binnen de relatie. Je 'verhongert' emotioneel als het ware.
Verbaal geweld is iemand met woorden schade berokkenen. Verbaal geweld kan zich eenmalig of herhaaldelijk voordoen. Het kan op zachte toon of met luide stem (schreeuwen, roepen, tieren…, maar ook door te zwijgen).
Bij passieve mishandeling wordt er iets niet gedaan (het kind krijgt geen aandacht); Er hoeft niet per se schade te worden toegebracht om van kindermishandeling te spreken. Een risico op schade is hiervoor voldoende; Mishandeling gaat niet alleen om fysieke schade, maar ook om psychische schade.
Kan ik een gesprek weigeren? Wij kunnen niemand dwingen om met ons in gespek te gaan, maar we hebben wel de wettelijke taak om te onderzoeken of het veilig is in jouw gezin is. Dat kunnen we niet doen zonder jou. Jouw mening hebben we nodig om een zo goed mogelijk beeld van de situatie te vormen.
Wat kan de vertrouwenspersoon voor u doen? Het kan gebeuren dat u ontevreden bent over de hulp die u krijgt. Als u er niet uit komt met de medewerker van Veilig Thuis, neem dan contact op met een vertrouwenspersoon van het AKJ. Zij of hij beantwoordt uw vragen, informeert u over uw rechten en geeft advies.
Door emotionele verwaarlozing raak je innerlijk gespleten en een deel van jezelf kwijt. Emotionele verwaarlozing kun je herkennen aan: onzekerheid, leven in tweestrijd, een onveilig gevoel, niet goed weten wie je bent en wat je wilt, angsten en een gevoel van onvermogen.
Emotionele chantage is een vorm van manipulatie. Daarom wordt het ook wel eens emotionele manipulatie genoemd. Het komt erop neer dat iemand een ander chanteert door gebruik te maken van zijn zwakheden. Denk daarbij aan schuldgevoelens of angst.
Mishandelen kent vele vormen. Het kan zijn controleren, isoleren, vernederen, schreeuwen, of misbruiken maken van iemand. Soms doen mensen je onbewust kwaad, bijvoorbeeld omdat zij opgegroeid zijn met veel geschreeuw en dit voor hen normaal is.