Huisartsen herkennen een behoefte aan palliatieve zorg vaak aan de hand van (een combinatie van) subtiele signalen: een toenemende zorgafhankelijkheid, verlies van interesse in dagelijkse activiteiten of hobby's of mentale veranderingen.
Mensen die sterven, hebben vaak weinig of geen behoefte meer aan voedsel en vocht. Ze kunnen snel in gewicht afnemen. Het lichaam verandert: de wangen vallen in, de neus wordt spits en de ogen komen dieper in hun kassen te liggen.
Palliatieve zorg bestaat uit: Lichamelijke zorg: zorg met als doel het verminderen van lichamelijke klachten. Bijvoorbeeld pijn, misselijkheid en/of braken, vermoeidheid, benauwdheid, diarree. Psychologische zorg: hulp bij het verwerken van gevoelens zoals angst, somberheid en verdriet.
De palliatieve fase begint op het moment dat duidelijk wordt dat je niet meer beter kunt worden. De palliatieve fase kan kort of lang duren: van dagen tot enkele maanden of jaren.
Misselijkheid, dyspnoe, angst en delier komen relatief veel voor. Bij al deze klachten geldt dat een gestructureerde aanpak met het meewegen van de context, sociale en psychische factoren, zoals in Palliatieve fase - besluitvorming wordt besproken, van essentieel belang is.
De terminale fase is de laatste levensfase van iemands leven. Concreet is deze persoon ziek en is deze ziekte ook niet meer te genezen of behandelen. Of de nadelen van de behandeling wegen niet op tegen de voordelen. Deze fase duurt meestal maximaal 3 maanden, maar kan ook langer duren.
Morfine is niet geschikt om de dood te bespoedigen of patiënten te sederen. Het snel ophogen van morfine kan ervoor zorgen dat het bewustzijn onvoldoende wordt verlaagd, de patiënt verward raakt, of spiertrekkingen (myoclonieën) krijgt.
Door het lichaam vocht en voedsel te onthouden, gaat het lichaam de eigen reserves aanspreken. Afhankelijk van de conditie, sterft een ernstig zieke doorgaans binnen één à twee weken. Als de stervende af en toe nog wat water drinkt, kan het iets langer duren (meerdere weken).
In het kort. Bij palliatieve sedatie geeft een arts u medicijnen waardoor u slaperig wordt. Daardoor heeft u minder last van pijn en benauwdheid aan het einde van uw leven. en u waarschijnlijk binnen een paar weken overlijdt.
Waken bij een stervende zorgt ervoor dat de ruimte van de kamer gevuld is met liefdevolle aandacht en een wakker bewustzijn, op een moment dat de stervende heel kwetsbaar is in zijn doodsstrijd.
Maar wat is precies het verschil? Het grootste verschil is de duur van de zorg. De palliatieve fase kan soms jaren duren, terwijl terminale zorg vaak van korte duur is. Terminale zorg wordt immers verleend aan mensen die een levensverwachting van drie maanden of minder hebben.
Palliatie in de stervensfase
Gaat het in de eerste twee fasen vooral om de kwaliteit van leven, in de derde fase draait het om de kwaliteit van sterven. Comfort bieden, klachten verminderen en afscheid nemen zijn voorbeelden om te zorgen voor een waardige afronding.
De laatste levensfase (stervensfase)
Deze veranderingen verschillen van persoon tot persoon: ieder mens is uniek en elk sterven is uniek. De duur van de stervensfase is voor elk mens uniek, gemiddeld duurt deze fase 72 uur.
Het lichaam laat methaanthiol vrij gedurende het ontbindingsproces. Methaanthiol ruikt naar zweetvoeten en rotte witte kool. Dimethyldisulfide is een stinkend gas dat voortkomt via vele bronnen, zoals bacteriën, schimmels, planten, en dieren.
De tijd tussen de ademteugen wordt steeds langer, soms wel tot een halve minuut en tenslotte is er de laatste adem, in veel gevallen niet meer dan een zuchtje na een (heel) lange stilte. Het gezicht ziet er ook bij deze stokkende ademhaling vaak heel rustig uit. Dit wordt Cheyne-Stokes ademhaling genoemd.
Doel van palliatieve sedatie
Met behulp van medicijnen wordt het bewustzijn verlaagd of weggenomen, waardoor de patiënt slaperig wordt of, in geval van diepe sedatie, in slaap valt. Door de palliatieve sedatie ontstaat rust, zowel lichamelijk als geestelijk. Door de palliatieve sedatie wordt het sterven niet versneld.
Onrust en verwardheid
Het lijkt alsof iemand van alles beleeft of ziet, maar wat precies is niet duidelijk. Dit komt nogal eens voor in de laatste levensdagen en vooral in de laatste uren. Vaak maakt de stervende kleine (hand)bewegingen, alsof hij iets wil plukken of aanwijzen.
Morfine wordt gebruikt tegen pijn en benauwdheid, doordat het hart minder goed pompt. Als tabletten, capsules, drank of zetpillen niet meer goed werken, kan de arts injecties geven of een infuus aanbrengen.
Verkleuring van de huid na de dood. De verkleuring wordt veroorzaakt doordat de bloedcirculatie tot stilstand komt en het bloed zakt naar de laagst gelegen delen van het lichaam. Lag de overledene op zijn rug, dan zullen er meestal lijkvlekken te zien zijn op de rug, schouderbladen en oorlellen.
Laat gewoon weten dat je er voor een zieke bent door te zeggen: 'Wat fijn om je te zien'. En is de situatie zo uitzichtloos of verdrietig dat je er geen raad mee weet, vertel dan waarmee je zit en zeg: 'Ik vind het heel erg en ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik wil wel graag bij je zijn.
Belang van zorg in de laatste levensfase
Zorg in de laatste levensfase richt zich op de kwaliteit van leven van de patiënt, bijvoorbeeld door klachten en problemen zo veel mogelijk te voorkomen of te zorgen dat de patiënt er zo min mogelijk last van heeft.