Op vijf dagen werd het er warmer dan 30 graden en op veel plaatsen in ons land sneuvelden septemberrecords. Eindresultaat was een zomer met in De Bilt over juni, juli en augustus de record gemiddelde temperatuur van 18,7 graden (net als in 1826) en het record van 840,3 uur zon.
Wereldwijd gezien was de zomer van 2023 met afstand de warmste zomer ooit op aarde gemeten, maakte het Europese klimaatcentrum Copernicus woensdag bekend. In Europa komt de zomer op plek vijf, na 2022, 2021, 2010 en 2003.
In de nadagen van de late middeleeuwen waren er nog geen klimaatdeskundigen. Toch is er aardig wat bekend over de heetste zomer ooit, in 1540. Heel Europa zucht dat jaar maandenlang onder hitte en droogte.Oogst mislukt, drinkwater is nauwelijks te krijgen, ziektes tieren welig.
De krankzinnige zomer van 1540
De zomer van 2018 gaat nu in Nederland als warmste ooit door het leven, de zomer van 203 was Europees gezien de warmste ooit (maar wordt dit jaar misschien waar naar de kroon gestoken).
Maar ook de zomer van 1975 was erg heet. Het KNMI in de Bilt boekte een gemiddelde temperatuur van 19,9 graden en daarmee behoort het tot een van de warmste augustusmaanden ooit. Dat het warm was in 1975 tonen ook deze foto's uit Het Utrechts Archief.
De hoogste temperatuur werd op 3 juli gemeten, dat was 34,9 graden in De Bilt. Omroep Brabant wil graag weten wat Brabanders zich herinneren van de zomer van 1976. De komende dagen delen we die herinneringen.
Een officiële hittegolf was er van 23 juni tot en met 9 juli en dat is nog altijd de op één langste hittegolf ooit die in De Bilt is aangetekend, met bovendien de grootste warmteproductie van alle hittegolven. De hittegolf van 1976 schopte het tot een warmtegetal van 96,3 en in totaal 10 tropische dagen.
De droogste zomer was 2003, toen was 69 procent van de rivieren onder normaal.
Temperatuurmetingen in De Bilt bevestigen dat; met een gemiddelde zomertemperatuur van 18,4 graden was de zomer van 1976 precies één graad warmer dan het huidige langjarig gemiddelde. De temperatuurafwijkingen in Europa voor de zomers van 1976 (links) en 2022 (rechts), met als referentieperiode de jaren 1991 t/m 2020.
Warmterecords. 2020 was samen met 2014 het warmste jaar in de meetreeks. De gemiddelde temperatuur was 11,7 °C. 2018 staat met 11,3 graden op de tweede plaats.
2011 spant de twijfelachtige kroon met landelijk maar liefst 351 mm. De zomer van 2004 zat daar net onder met 333 mm, dan volgt 1927 met 327 mm. In de top-10 droogste zomers staan overigens 2 zomers uit deze eeuw: 2003 (5) en 2018 (6) met landelijk respectievelijk 115 en 117 mm.
De hoogste temperatuur ooit gemeten op aarde was 56,67 graden Celsius in juli 1913 in Furnace Creek bij Death Valley (in de Amerikaanse staat Californië), zegt Randy Ceverny van de World Meteorological Organization, het weerinstituut dat wereldwijd alle cijfers bijhoudt.
De zomer van 1816 is een van de koudste in de Nederlandse meetreeksen. In Zwanenburg bereikten de temperaturen in juni nauwelijks de 20 graden en bewogen zich meestal tussen 8 en 16 graden. In juli werd enkele keren in Nederland nog 25 graden bereikt.
In De Bilt kwam de gemiddelde temperatuur uit op 18,7 graden tegen 16,6 normaal (gemiddeld over 1971-2000). Niet alleen in ons land maar ook in andere delen van Europa was dit de warmste zomer van de 20e eeuw.
Volgens officiële metingen van de World Meteorological Organization (WMO) is Death Valley in Californië de heetste plek ter wereld. Daar werd op 10 juli 1913 een temperatuur gemeten van 56,7 graden Celsius.
End of interactive chart. de meeste koudste jaren plaatsvonden vóór 1900, terwijl de meeste warmste jaren na 1990 vielen. Ook de gemiddelde jaarlijkse maximumtemperatuur bereikte in 2022 een nieuw absoluut record: 16,3 in 2022. Het vorige record werd pas in 2020 gevestigd (16,1°C).
Zomer '73. Neem de zomer van 1973. Nee, er werd geen hittegolf gemeten. Maar het aantal dagen boven de 20 tot 25 graden was zeer groot.
Etmaalgemiddelde temperatuur 1950
De laagste gemiddelde temperatuur was -9.9 °C op 30 december 1950 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 23.6 °C op 6 juni 1950.
Etmaalgemiddelde temperatuur 1970
De laagste gemiddelde temperatuur was -9.5 °C op 1 januari 1970 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 23.3 °C op 9 juni 1970.
In 1976 was het 17 dagen lang warmer dan 30 graden, met een piek van 35,4 graden. Het ging toen over een hittegolf, nu spreken we van een hittepiek met een uitschieter tot bijna 40 graden.
Nederland stevent af op de langste periode ooit zonder een druppel regen. Eind deze week klimt de huidige droogteperiode met dan al 27 dagen zonder een spat neerslag in de top 3. Het record staat op 32 dagen (2007).
Verder was de zomer van 1959 in De Bilt de op twee na zonnigste (797 uren) en de op twee na droogste zomer ooit. De problemen verergerden vooral omdat september uitgroeide tot een extreem zonnige en droge maand. Landelijk viel er in september gemiddeld 4 mm en de zon scheen 240 uur.
Augustus was vrij koel, somber en nat. De gemiddelde temperatuur was in De Bilt 16,9 graden tegen 17,5 graden normaal. De oogstmaand bood maar vijf droge dagen en landelijk slechts 153 uur zon tegen 195 uur normaal.
De laagste gemiddelde temperatuur was -11.6 °C op 31 december 1978 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 24.8 °C op 30 juli 1978.
In 1962 was het koud. Eind augustus 1962 was de meteorologische zomer voorbij en konden de weerkundigen vaststellen dat de voorbije zomer een van de vijf koudste zomers van de laatste twee eeuwen was. Het KNMI had slechts 31 warme dagen geteld, een dag waarop de temperatuur boven de 20 °C komt.