Dopamine. wordt ook wel het beloningsmolecuul genoemd. Het komt vrij als we onze doelen proberen te bereiken en zet ertoe aan dingen te doen die plezier geven zoals eten, seks, of genotsmiddelen gebruiken. Sommige drugs werken – net als zoetigheden – rechtstreeks in op dit systeem.
Serotonine staat bekend als hét gelukshormoon. Dit komt omdat er een sterk verband is tussen de hoeveelheid serotonine in je lichaam en je gemoedstoestand. Bij mensen die redelijk veel serotonine aanmaken hebben van nature veel zelfvertrouwen en tevredenheid over zichzelf.
Bekende neurotransmitters zijn dopamine, serotonine en endorfine. Dopamine heeft een opwekkend effect, serotonine werkt kalmerend, en endorfine staat bekend om zijn pijnstillende eigenschappen. Endorfine is de snelst werkende neurotransmitter en wordt vooral geproduceerd als je pijn of stress hebt.
Een verlaagde hoeveelheid aan serotonine kan niet alleen leiden tot depressieve gevoelens, maar kan ook een verhoogde mate van paniek en angst veroorzaken. Bovendien kan dit gepaard gaan met fobieën en obsessieve gedachten. Verlaagd zelfbeeld: Voldoende serotonine zorgt ervoor dat we sociaal en zorgeloos zijn.
De vier belangrijkste kun je gemakkelijk onthouden door hun eerste letter: Endorfine, Serotonine, Dopamine en Oxytocine: ESDO. Elk van deze vier hormonen zorgen voor een speciaal soort geluk. Endorfine werkt pijnverzachtend en serotonine zorg ervoor dat we minder gevoelig zijn voor afwijzing van anderen.
Zo kun je bij een dopamine tekort moeilijker bewegen, verlies je je zin in seks, heb je moeite met (vooruit) denken en is de kans groot dat je om de twee minuten in een huilbui uitbarst omdat je je emoties niet meer onder controle kunt houden. In ernstige gevallen gaat het tekort zelfs richting depressie.
De belangrijkste drie stresshormonen zijn cortisol, adrenaline en noradrenaline. Deze hormonen worden alle drie afgegeven door de bijnier. Stresshormonen zijn heel nuttig tijdens een acute stresssituatie. Tegenwoordig ervaren we steeds vaker en langer stress waardoor ons lichaam denkt dat we in een noodsituatie zitten.
Serotonine wordt bijvoorbeeld door de hersenen gebruikt voor stemming, eetlust, geheugen, slaap of lichaamstemperatuur. De neurotransmitter dopamine is erg belangrijk bij beloning, plezier en beweging.
Symptomen van een serotoninesyndroom kunnen zijn: spiersamentrekkingen, heftig zweten, versnelde hartslag, hoge koorts, rillen, verwijde pupillen, opwinding, verwardheid, diarree, oververhitting, spierstijfheid en overactieve reflexen.
ADHD is een neurobiologische stoornis. Er gaat iets niet goed in de hersenen; er is een tekort aan zogeheten neurotransmitters (dopamine en noradrenaline). Deze neurotransmitters zorgen ervoor dat informatie tussen de ene zenuwcel snel en goed worden doorgegeven aan een andere zenuwcel.
Endorfine is een door het lichaam geproduceerde opioïde peptide met pijnstillende eigenschappen die als neurotransmitter fungeert. Endorfines worden geproduceerd door de hypofyse (hypothalamus bij gewervelden) tijdens lichamelijke inspanning, opwinding, pijn, pittig eten, liefde en een orgasme.
Dopamine wordt niet constant geproduceerd maar komt vrij bij bepaalde handelingen of situaties zoals eten, sporten, seks of drugs. Een teveel aan dopamine kan er voor zorgen dat belangrijke cognitieve functies worden verstoord, waardoor de gevoeligheid voor psychoses toeneemt.
Let op wat je eet
Sommige voedingsmiddelen helpen bij het aanmaken van dopamine in de hersenen. Eet daarom meer van de volgende dingen en bezorg niet alleen je buik een goed gevoel, maar ook je brein: Denk aan aardbeien, bananen, appels, avocado's, watermeloenen. Of aan groene groenten, bieten, koffie of thee.
Bij het ontstaan van een depressie zijn vooral serotonine, noradrenaline en dopamine van belang. In bepaalde delen van de hersenen zou er bij depressie een tekort optreden van deze neurotransmitters.
De medicamenteuze behandeling van de ziekte van Parkinson bestaat vooral uit levodopa en dopamine agonisten. Deze medicijnen vullen het tekort van dopamine aan of stimuleren de dopamine receptoren.
Geluk (of gelukkig zijn) kan worden omschreven als het tevreden zijn met de huidige levensomstandigheden. Hierbij kunnen er verschillende positieve emoties aanwezig zijn, zoals vreugde, vredigheid, ontspannenheid en vrolijkheid.
Probeer elke dag om minimaal een half uur te bewegen.
Bewegen zorgt er ook voor dat er meer energiefabriekjes (ook wel mitochondriën genoemd) worden gemaakt in ons lichaam. Bewegen zorgt er ook voor dat er meer endorfines worden aangemaakt, wat ook weer een gunstige invloed heeft op de aanmaak van geluksstofjes.
Gelukkige mensen zijn dankbaar en denken in overvloed
En dat hoe ze naar de wereld kijken veel invloed heeft op hoe ze zich voelen. Daarom kiezen ze er bewust voor om te focussen op waar ze dankbaar voor zijn, in plaats van op dat wat niet goed is.
Snack je liever nog wat fruit voor het slapen gaan, dan hebben we goed nieuws. Ananas, een sinaasappel of banaan stimuleren volgens onderzoek de aanmaak van melatonine.
De meest voorgeschreven geneesmiddelen zijn tegenwoordig medicijnen die de heropname van serotonine in neuronen voorkomen: de zogenaamde SSRI's of selectieve serotonineheropnameremmers. Ze staan bekend onder de namen Sertraline, Citalopram en Fluoxetine.
Serotonine en drugs
Zo ontstaat er een serotonine tekort en voel je je slecht wanneer je stopt, waardoor je weer wilt gebruiken. Door deze neerwaartse spiraal kun je makkelijk verslaafd raken.