Jacobskruiskruid is een zeer giftig kruid voor zowel mensen als de meeste dieren en insecten. De plant bevat een stof (pyrrolizidine-alkaloïden, PA) die zelf niet direct giftig is, maar in de lever wordt deze stof omgezet naar een giftige stof.
Zowel de bladeren als de bloemen zijn giftig en het gif wordt permanent in de lever opgeslagen en veroorzaakt daar ernstige schade. De dodelijke hoeveelheid is ongeveer 3 tot 7% van het lichaamsgewicht. Omdat het gif permanent wordt opgeslagen kan het wel 10 jaar duren eer die dodelijke hoeveelheid is bereikt.
De giftige effecten van Jacobskruiskruid zijn te wijten aan gifstoffen die pyrrolizidine-alkaloïden (PA's) worden genoemd. Deze gifstoffen tasten vooral de cellen van de lever aan. PA's worden in alle delen van de plant gevormd en blijven actief in gedroogde planten.
Ja, de plant is zeker giftig. De stoffen die de giftigheid veroorzaken zijn pyrrolizidine alkaloïden. Het gif grijpt vooral aan op de lever, maar ook in mindere mate op de nieren en longen. De gifstoffen blijven ook in gedroogde vorm onverminderd werkzaam.
Chemisch bestrijden van Jacobskruiskruid is mogelijk. Hiervoor wordt vaak 2.4 D of MCPA gebruikt, maar zo'n middel slaat niet aan bij een grote plant. Glysofaat, de werkzame stof van Round-up, is ook effectief tegen Jacobskruiskruid.
Schapen zijn veel beter bestand tegen de giftige stoffen van het jacobskruiskruid. Ze hebben enzymen in hun maagdarmkanaal die de alkaloiden gedeeltelijk onschadelijk maken. Daarom kunnen zij er wel van eten zonder ziek te worden.
In het hooi kun je de plant herkennen aan de paarsachtige stengels. Jakobskruiskruid is giftig voor de meeste zoogdieren en ook voor de mens.
Sint-Janskruid
Bij vergiftiging kan zonnebrand worden waargenomen. Dit wordt veroorzaakt doordat de gifstof (hypericine) zich opstapelt in de huid en deze zeer gevoelig maakt voor zonnebrand (fotosensibilisatie). Voor paarden is 2 kg vers blad voldoende om symptomen te veroorzaken.
Een van de meest opvallende overdag actieve nachtvlinders is wel sint-jacobsvlinder en deze komt inmiddels overal in Nederland voor. Dat is vooral iets van de laatste tientallen jaren, want vroeger was het toch voornamelijk een duinvlinder. Nog steeds is de soort in de duinen het meest talrijk.
Op dit moment wordt klein kruiskruid beschouwd als een giftige plant. In 'Gevaarlijke planten' van Fred De Vries staat: 'De hele plant is dodelijk giftig, zowel voor mens als dier. ' De oorzaak zijn pyrrolizidine alkaloïden (o.a. senecionine) die het weefsel van de lever aantasten.
Boerenwormkruid (Tanacetum vulgare) is licht giftig, gedroogd niet meer. Dit kruid heeft een geneeskrachtige werking in zeer lage dosering. Zo nu en dan een hapje kan geen kwaad. Let wel op bij drachtige merries: boerenwormkruid kan abortus veroorzaken.
De lethale dosis Jacobskruiskruid is voor paarden en runderen 5 – 20% gedroogd kruid op basis van lichaamsgewicht. Bij kippen is een hoeveelheid van 5% van het lichaamsgewicht dodelijk. Schapen en geiten kunnen de gifstoffen uit Jakobskruiskruid beter verdragen, de lethale dosis ligt veel hoger.
Belangrijk voor insectensoorten
Hoewel jacobskruiskruid giftig is voor veel dieren, is het belangrijk voor bestuivende insectensoorten. Bijen, vlinders en zweefvliegen komen op het jacobskruiskruid af vanwege de nectar en het stuifmeel.
Echter brood is speciaal gemaakt voor menselijke consumptie en is niet het meest ideale paardenvoer. Veel vers brood is niet goed, omdat een paard deegballen kan vormen die slecht verteerbaar zijn en verstoppingen kunnen veroorzaken. Ook kan vers brood aan het gehemelte van een paard gaan plakken.
De plant is mild giftig. Inname van kleine hoeveelheden veroorzaakt geen vergiftiging. De saponinen zijn irriterend voor het maagdarmslijmvlies, en inname van relatief grote hoeveelheden kan maagdarm effecten veroorzaken, zoals koliek, braken en diarree.
De plant is giftig. Hoge doses veroorzaken duizeligheid, krampen, buikpijn en kunnen dodelijk zijn. Omdat de olie die uit de plant kan worden gewonnen in principe giftig is, is het in de Verenigde Staten zelfs verboden om Boerenwormkruid te verkopen.
Jacobskruiskruid en Sint-Janskruid hebben beiden een straal van gele bloempjes, Boerenwormkruid lijkt op Jacobskruiskruid maar heeft geen stralenkrans maar bolvormige bloemen.
Jacobskruiskruid is zeker een giftige plant. Als paarden en koeien hiervan flinke hoeveelheden zouden eten kan dat heel vervelende gevolgen hebben.
Jabobskruiskruid in hooi vormt een bedreiging voor vooral paarden en runderen. Schapen en geiten kunnen het kruid wel verdragen.
Viltig kruiskruid staat op de Nederlandse Rode Lijst van 2012 als algemeen voorkomend, maar matig afgenomen. Net zoals alle andere in Nederland voorkomende kruiskruiden bevatten alle delen van de plant giftige pyrrolizidine-alkaloïden.
De plant blijft in gedroogde vorm (hooi) onverminderd giftig ; Het gif hoopt op in organen van het dier; er is geen “maximale veilige hoeveelheid”; De plant kan zich via zaden snel vermeerderen; De plant kan bestreden worden door hem voor de bloei uit de grond te trekken en af te voeren.