Voorbeelden van ethische dilemma's
Een aantal voorbeelden: Wat is een goede balans tussen het geven van autonomie (vrijheid, eigen regie) aan cliënten en het beschermen van deze kwetsbare mensen door vrijheidsbeperking op te leggen om risico's te voorkomen?
Een (moreel of ethisch) dilemma is een situatie waarin uit twee of meer even (on)aantrekkelijke alternatieven moet worden gekozen. Daardoor is het een beslissing die niet op basis van logica te nemen is. De afweging is persoonlijk.
Een moreel (of ethisch) dilemma ontstaat als er een botsing is tussen verschillende morele waarden. Het kiezen voor de ene waarde gaat dan ten koste van de andere waarde.
Een dilemma is niet hoe je iets vaktechnisch moet verwerken. Dat staat wel in de regels. Een dilemma is wel dat je een keuze moet maken tussen wat theoretisch zou moeten en wat de klant wil, of je kantoor. Helemaal een goed dilemma heb je als er ook nog jouw persoonlijke mening naar voren komt.
Dilemmamethode: De dilemmamethode is bedoeld als een ethische gespreksmethode, met andere woorden: het gaat erom te kunnen beoordelen of er een goede afweging wordt gemaakt en met collega's te bespreken op welke wijze goede zorg verleend kan worden.
Soorten dilemma's: Er zijn diverse soorten dilemma's. De belangrijkste soorten zijn: persoonlijke dilemma's, bedrijfseconomische dilemma's, maatschappelijke dilemma's, duivelse dilemma's en tot slot morele dilemma's. Persoonlijke dilemma's Persoonlijke dilemma's zijn lastige keuze die in het privéleven gemaakt worden.
Er is sprake van een persoonlijk dilemma wanneer de trainee in een situatie terecht komt waarin een keuze moet worden gemaakt uit verschillende alternatieven waarvan de gevolgen niet eenduidig positief of negatief zijn. Met andere woorden, de alternatieven zijn allemaal even (on)aantrekkelijk.
Situatie waarbij mensen kunnen kiezen tussen hun eigen belang en het gemeenschappelijk belang. Er bestaat een strijdigheid tussen de 2. Er is steeds wederzijdse afhankelijkheid tussen de betrokkenen.
Ethisch is het gebied van de praktische filosofie die handelt over wat goed en kwaad is. Het betekent of iets moreel verantwoord is. Ouders geven aan kinderen hun waarden en normen mee waarvan zij denken dat die goed voor hun zijn. Het is zo dat de ouders hun kind meegeven op welke manier zij in het leven staan.
Morele vragen zijn vragen die gaan over hoe te leven; hoe we moeten handelen om het leven waardevol / goed te maken. Over wat deugt en wat niet deugt. Omdat de moderne mens nooit alleen leeft, gaan morele vragen natuurlijk ook bijna altijd over de wijze waarop we zouden moeten samenleven.
Redenen op collectief niveau
Fatsoenlijkheid en moreel verantwoord handelen vormen de olie tussen de maatschappelijke raderen. Ze vergroten de mate waarin andere burgers voorspelbaar zijn en laten daardoor sociale contacten soepeler verlopen.
Ethiek is dan erg belangrijk. Je wordt geacht te handelen op basis van zorgzaamheid, zorgvuldigheid, integriteit en vertrouwen. Het is dan ook belangrijk dat je bewust nadenkt over dit soort vragen en hier met collega's over in gesprek gaat.
Morele vragen zijn vragen die gaan over hoe te leven; hoe we moeten handelen om het leven waardevol / goed te maken. Of zoals sommigen auteurs zeggen: over wat deugt en wat niet deugt. In onderstaande lijst gaat het dus over wat goed handelen is of zou zijn op je werk.
Het Utrechts stappenplan is gebaseerd op de gedachte dat ethiek als reflectieproces moet worden gezien. Een proces waarin drie belangrijke elementen ter sprake komen voordat je tot een moreel oordeel komt: Een bepaalde situatie roept bij mensen eenintuïtief oordeel op.
Serieuze 'zou je liever'-vragen
Weinig thuis zijn en heel veel geld verdienen of minder geld verdienen en meer tijd overhouden voor elkaar? Willen weten wat er na de dood is of gedachten kunnen lezen? Iets aan het verleden veranderen of in de toekomst kunnen kijken?
De regel- of principe-ethiek legt het accent op volgen van regels en principes: de Tien Geboden, bijvoorbeeld, of de Rechten van de mens of de vier ethische principes: weldoen, niet-schaden, verantwoordelijkheid en rechtvaardigheid. De deugdethiek stelt het karakter van degene die handelt centraal.
Het woord dilemma komt van het Latijnse dilemma, dat 'tweestelling' betekent. Het Latijn heeft het weer ontleend aan het Griekse di- ('twee') en lemmata ('veronderstellingen'). Iemand die voor een dilemma staat, moet dus kiezen uit twee veronderstellingen/mogelijkheden.
Iedereen kent wel dilemma's uit zijn eigen zorgpraktijk. Een aantal voorbeelden: Wat is een goede balans tussen autonomie (vrijheid, eigen regie geven) en bescherming van kwetsbare mensen (veiligheid, voorkomen van risico's, vrijheidsbeperking)?
Gevolgenethiek. In de gevolgenethiek (ook wel consequentialisme genoemd) staan de gevolgen van een handeling centraal. Het gaat dus niet om de handeling zelf of om de intenties van de handelende persoon, maar alleen om de gevolgen die de handeling heeft. Zijn die gevolgen goed, dan is de handeling ook goed.